Verhalen, gedichten, recepten en meer in de Groninger streektaal

Ik mout kaizen. Klappen veur de lopers van de Klap tot Klaploop op Knoal of de kiekkaaste inschoakeln en mit n pude chips op t lief noar Parijs-Roubaix loeren. Nait kaizen kin ook! Eerst de Klap tot Klaploop, doarnoa t fietsen. De weg taaistert de schounzolen van de wedstriedlopers. Gekwiel. Gestin. k Stoa langs de kaande van de stroade. Ik kiek noar t asfaalt. Schier, glad asfaalt, strak aanlegd, doar runst lekker overhin. Hou mui j’ook binnen, kinst ter hoast nait over strukeln.

In de doagen veur de Klap tot Klaploop zag k de lu van de gemainte de leste hobbels en bobbels votwaarken. Dailen van de weg kregen nij asfaalt, scheuren wuiren vuld mit swaart teer. n Schiere, spaigelgladde weg is n goie rekloame veur n gemainte.
Vanòf t stee woar k tegen de leunen van de brogge hang is t nog viefhonderd meter noar de finish. De leste lopers kommen veurbie, ze goan veuruut mit schaive vouten en pienleke scholders. t Is meer gengeln as runnen. In de bochte noar d’Esperantoloane staait n Shantykoor haard te zingen. De moat van t jaalstern akkedaaiert nait bie n runnende twijvouter, t heurt as n plof dij nait op gang kommen wil. In de wiedte zai k mien jonkste zuster. Ze het nog achthonderd meter asfaalt en n soeze wind veur de koezen. t Is gain runnen meer wat ze dut, ook gain lopen of wandeln, t is kroepen en hinkeln in ain bewegen. Ze gaait hoast nait veuruut. Achter heur rieden vaar bussies van ploatselke gerazies vol mit oetvalers. Ze prat mit de bierieder in t eerste bussie. Ze tokselt nog n poar meter deur, ze stopt, dinkt n poar tellen noa, en stapt stief van de piene in. Gliek noa t leste bussie krigt de weg n beste beurt. Eerst t roege haandwaark mit n bezzem van takken, doarnoa kommen de veegwoagens. t Is zundagmiddeg haalf drij. n Tied woarop n wielrenner jeukerij krigt. Ik gengel noar huus, honderd meter vanòf d’iezern brogge. Ik dou de kiekkaaste aan, k nuzzel mie in n lekkere stoule, de pude chips blift in de kaaste. Zeuven wielrenners rieden over n weg mit klinkers. Fiefteg meter achter ze jagt n roazend peloton. Over twij kilometer kriegen ze stroke zeuventien van Parijs-Roubaix veur de roadens. t Bos van Wallers. t Is der aaltied drok. De kiekers kommen tiedens dizze wedstried nait veur glad asfaalt, ze willen n weg zain mit vlinten, t laifst schaif deur nander. De weg deur t bos is schier moakt. De slimste koelen binnen deruut en de baarm ligt ter goud bie. ’t Bos is om deurhin te rieden, nait om te mietern,’ war t beschaaid van d’organizoatsie. Langs de kaande holdt n kerel n swaartwit spandouk in de locht mit rekloame veur n bedrief in grond- en sleupwaark. In tied dat de renners over de vlinten rieden, joekseln d’aarms en de scholders haard hin en weer. Vaarentwinteghonderd meter bozzeln over stainen en groes uut de tied van Napoleon. In dij joaren zat asfaalt nog nait in d’hazzens van de mins. n Poar kilometer wieder holt de Grunneger renner Riekent van der Veen in ainen n haand in de locht. De stainen binnen de boas over zien fietse. t Stuur is òfknapt. Hai slentert nog drij meter op zien fietse zunder stuur en vaalt overzied tegen t minne wegdek.
Van der Veen blift doezelg liggen en begunt te grienen. Zien linkeraarm staait hoaks op t liggoam. Aander renners, motorrieders en auto’s broezen mit veul lewaai veurbie. De renner uut Grunnen is t nijs van de dag: ‘De kerel zunder stuur.’ En hai wait dat e in n ambelaanze wieder mout over de roege, schaive vlinten. Hai zugt zok vandoage nait terogge in d’oetslag van ParijsRoubaix.
Ik kiek noar buten en zai n lege stroade mit dranghekken dernoast. De sundoagse sport is mörn vleden tied. t Nije asfaalt op Knoal is veur d’auto’s en de vlinten van Parijs-Roubaix veur de Franse boeren.

Hou loat of t was, wis Jitske nait. Ze laip deur de lange gaang, steun zuikend laangs de staang aan de muur en vroug zich òf achter welke deur heur koamer ook al weer was. Aan t ende van de gaang was de gloazen deur, woarachter de sfeer van gezelleghaid huusde. Deur t glas ien lood zag ze lichtjes brannen. De reuk van dennentakken kwam heur tegemuit. Was dit de deur van heur koamer? Op elke deur was n foto van de bewoner plakt. Ze herkende heur foto. De deur kierde open. t Was duuster. Ze knipte t licht aan en zag heur bekende spullen. Heur bèrre, twij leunstoulen, d'antieke linnenkaast, heur rolloator, dij ze alweer vergeten haar en de kaast met de voas van heur ollers noast de foto van heur verloofde, dij vlak veur heur traauwen deur n ongeluk om t leven kommen was. Ze haar noeit meer n man trovven dij heur grode laifde vervangen kon. Op t toaveltje ston de cassetterecorder dij de vraauw van kerk brocht haar. Ze hufde allain mor de knop met plakker ien te drukken, den kon ze noar kerkdainst luustern. Ze schoevelde noar ain van de stoulen met n kanten klaidje over rugleunen, drukte op knop en heurde t ienlaaidend örgelspel van kerstdainst ien heur vertraauwde gemainte. Met heur handen vollen en ogen dicht gaf ze zich over aan de woorden van de domnee. De liturgie dij ze van de vraauw kregen haar lag noast de cassetterecorder. Ze kon nait meer zo goud lezen, zulfs grootledderliturgie begon veur heur ogen te daanzen. Nee, t was beter zo. Òf en tou prevelde ze woorden met ien t gebed. As t zingen begon, leefde ze op, den zat ze rechtop ien stoul en zong uut de kop met glim-ogen alle verzen met. Ze leefde zich ien asof ze derbie was.
Noa t amen van de zegen ging ze stoan, pakte heur tas en schoevelde gaang op.

Ze laip de lange gaang weer deur, kwam veurbie kapstok, pakte n grieze jas dij op heurent leek en trok hom aan. Der zat n sjaal ien de maauw, vernam ze, dij dee ze om haals. Ien jaasbuzen von ze handschounen. Hailemoal aanklaid om vot te goan, ston ze even loater bie veurdeur, dij nait open wol. Hou kon dat nou, ze drukte tegen deur. Woarom wol kerkdeur nait open en woar waren ale mensen? Gelukkeg, doar kwam n man met n lange zwaarte jas aan en n houd op. Dat was domnee, zeker. Hai drukte op knoppen van n soort telefoon en de deur ging zomor vanzulf open. Zunder om te kieken laip er noar boeten en zai schoevelde zaacht achter hom aan. Hai laip met grode stappen en ien ainen bedocht ze dat heur rolloator nog ien kerk ston. Ze was hailemoal vergeten dat ze nait goud meer lopen kon, zo haar ze pebeerd domnee bie te hollen.
Zuikend noar holvast greep ze om zich hen en begon te stroekeln. Ze vuilde hou ze heur evenwicht verloor en tegen n taxusheeg aanviel, heur tas lag n end verderop. Ze pebeerde ien t ênne te kommen, toun n staarke man zich over heur hen boog en vroug of ze zich zeer doan haar. Ze kende de man nait. Hulpeloos keek ze ien zien ogen en zee dat ze t aalmoal nait meer wis.
De man hailp heur ien t ènne en vroug woar ze hen wol, of hai heur aargens hen brengen kon. Ze wis t nait meer, t leek wel of ze hailemoal niks meer wis. Dou zag ze veur n verlicht roam van t huus woar ze op uutkeken n keerske brannen en heur ogen begonnen te lichten. Ze wis t weer, t was kerstfeest en ze wol noar kerk! Ze vertelde de man dat ze noar kerk wol, omdat t kerstfeest was en met kerst ging ze altied noar kerk om t evangelie uut Lukas te heuren en te zingen tot Gods eer, te vieren dat de Redder geboren was om mensen te verlözzen.
De man zee dat der op dit mement van dag gain kerkdainsten hollen werden en t kerstfeest van zundagsschoul was ook al òflopen, hai haar nog noar de kiender zwaaid en zich òfvroagd of ze tegenworreg nog n boukje kedo kregen net als vrouger. Dou er t teleursteld gezicht zag van de hulpeloze vraauw, kwam der n gedachte ien hom op. Hai kende n boer dij op zien aarf n kerkje baauwd haar en ien dat kerkje werden wel es traauwdainsten hollen en ook wel biezundere kerkdainsten. Op eerste kerstdag waren er vast wel kiekers ien dat kerkje op dit uur van de dag. Der speulde ook wel es ain op t örgel. Wèl wait, zo te zain moakte t dizze vraauw nait uut of t n kerkdainst was of n zanguurtje, hai kon heur der wel hen brengen. Der lag altied wel n Biebel woar er wat uut Lukas lezen kon. Der kwam glaans op zien gezicht dou er heur vertelde, dat er heur noar n kerk tou brengen zol woar uut Lukas lezen worden zol en woar ze zingen kon tot eer van God.
Hai hielp heur ien zien auto en even loater reden ze deur t prachtege laandschop van Grunnen over smalle wegjes, schoars verlicht deur valende snijvlokken. Jitskes gezicht stroalde. Met heur tas op schoot genoot ze van dit onverwachte autoritje. Wat was t hier mooi, zo stil en vredeg. Overaal zag ze boerderijen met verlichte roamen, t was net as vrouger dou ze as jong wichtje bie volle moan noar wichterverainen fietste. Alle herinnerns kwamen boven.
De man keek òf en tou opzied ien t gezicht van d'olle vraauw, dat glaansde ien weerschien van licht ien t duuster. Hai docht aan zien moeke, dij er net thuusbrocht haar, moakte zich zörgen over heur geestelke gezondhaid. Ze ston nou al host n half joar op de liest veur t Hofke. Wat haar ze genoten van dizze mirreg. Ze haar t zo mooi vonnen heur kiender weer te zain en t vriendinnetje van Johannes te trevven. Ook mos er terugdenken aan zien vraauw, dij vanmörn nog veur hom stoan haar met smekende ogen en vroagd haar of hai den tenminsten nou t Kerst was weer es met noar kerk wol en hou er zegd haar dat der juust met Kerst vrede ien kerk weden mos en dat doar veur hom gain vrede was. Verdraiteg was ze allain deur uutgoan, kop veurover en schollers noar beneden en hai haar weer vernomen hou ellendeg hai zich der deur vuilde.
Nou zat er met n olle vraauw ien auto en was onderwegens noar kerk. Hai realiseerde zich ienainen dat de vraauw wel es ien t Hofke wonen kon. Hai haar heur vlakbie t Hofke vonnen. t Begon hom dudelk te worden dat t gedrag van de vraauw goud paasde bie de mensen dij doar woonden. Hai keek ien de spaigels en zette auto aan kaant van weg. Hai mos zien vraauw bellen en vroagen of ze t personeel van t Hofke ienformeren wol. Hai zol de vraauw persoonlek noa n poar uur trugbrengen en hai zol zien vraauw vroagen of ze met kiender noar t kerkje kommen wol, dat hai doar uut Lukas veurlezen zol en of Johannes zien örgelbouk metnemen wol en wat kerstlaidern speulen kon. Hai zol tegen heur zeggen dat t hom speet van vanmörn en aal dij keren dat er heur allain noar kerk goan lait. Hai zol t goud moaken met zien buurtgenoot uut gemainte en den zol der mörn op twijde kerstdag toch vrede ien kerk weden. Den zol er noast zien Irene zitten met n opschoond haart.
Hai hail zien mobieltje teveurschien, zee tegen de vraauw dat er even n poar mensen bellen mos. De vraauw knikte noar hom met heur zaachte ogen en keek weer noar boeten, woar de snij ienmiddels liggen bleven was ien t uutstrekt laandschop.
Met n roem haart startte hai auto, keek noar de vraauw dij hannen weer vollen haar en met ogen dicht noast hom zat en zee: 'We zijn er bijna mevrouw, we zullen het kerstfeest van ons leven meemaken.' De bliedschop ien de ogen van Jitske was groot.
De autobanden moakten sporen ien de snij. Ien t schiensel van de lampen dwarrelden aal grodere vlokken. Nog even en t kerkje kwam ien zicht. Der braande licht net as ien t theehuus dernoast. n Bevraaid gevuil kwaam over hom.
Met de vraauw ien aarm laip er veurzichteg t brugje over, t kerkpad op en Jitske genoot van de mooie kleuren ien t verlichte glas ien lood.
Johannes speulde op t örgel. Zien vriendinnetje zat ien kerk noast zien laive Irene, heur dochter ston achter katheder en bloaderde ien Biebel. Zien schoonzeun stak n poar keersen aan. Met brannende ogen en Jitske aan aarm laip er noar wel hom zo laif waren.
Dou de boer noa zien ronde ien stal de deur van zien kerkje open dee, trof er ain van zien vrunden uut n noabureg dörp achter de katheder, uut Lukas aan t lezen, zien huushollen en n olle vraauw dij er nait thuusbrengen kon, n stuk of wat bezuikers en n groep verdwoalde Pieterpadlopers, rugzakken ien t gaangpad, brannende keersen, de reuk van dennennoalden. Mor wat veuraal opvail, was de vredege sfeer dij er hier aantrof. Hai pakte n stoul en ging derbie zitten. Hai keek omhoog en zag Johannes op örgelbaank en noast hom zat … zag er t goud … zat doar noast Johannes dij veeholler woar zien vrund al joaren met ien onmin leefde om n stuk laand? Baaide mannen kwamen geregeld n kop kovvie bie hom drinken hier in zien kerkje. De leste joaren kwamen ze allain nog as ze zeker wissen dat d’aander der nait was. Hai haar van baaide kanten t verhoal heurd en haar der zo zien aigen gedachten over. En nou, hier ien zien kerkje, ien ain of aander zanguurtje zo leek t, waren ze der baaiden. Ain aan t Biebellezen, aander as hulp van örgenist. Hai was ontroerd dat zien gebeden op dizze biezundere kerstdag hier onder zien ogen verheurd leken te weden.

Weeromraais ien de stille widde oavend mengde n basstem zich met n trillerge soproan ien n waarme auto. Ienainen begreep de Grunneger dat t welbehoagen uut t engelnlaid vanoavend heul dichtbie kommen was en dat dizze vraauw dij op zien pad kommen was doar n groot aandail in had haar. Ze waren host bie t Hofke, woar ze ien laifde opvongen werden met waarme sukkeloademelk en n dik plak krendestoet met roombodder. Jitske haar n kleur op wangen en heur haile gezicht stroalde dou ze zee: 'We hebben kerstfeest gevierd in de velden, net als in Efratha en het Engelenlied klonk er heerlijk!'

Hij werkt niet mee, maar heeft wel het hoogste woord

“Kinderen langer naar school”, dat is n kop op t veurblad van de kraant van vandoag dij mie votdoalek opvuil.

Sharon Dijksma wil uutzuiken of kinder dij n achterstand hebben op school der perfiet van hebben as ze langer in n omgeven binnen dij meer uutdoagt op reken- en toalgebied Het liekt heur wel goud dat ze wat van de vekansie, de woensdagmiddag of de vrije zoaterdag inlevern om de prestoatsies te verbetern. Tou mor, dat kin der ook nog wel bie ! Mien klaindochter van mor even zes joar mos n poar week leden al n Cito-toets moaken om noa te goan hou ter veur ston mit de toalontwikkeln.
Nou huift doar nog niks mis mit te wezen as dit speulenderwies gebeurt en kinder nait onder druk zet worden. Mor je waiten wel hou dat gaait, olders wuien inlicht en den is t hek van de dam. Der was al n moeke dij heur lutje wicht soavends noa t eten even apaart nam om heur wat bie te spiekern. Stèl die veur, dat ze nait boven de middelmoot uutkwam, dat zol toch wat wezen ! t Is al zo bedruifd, dat kinder mit vief joar leerplichtig binnen. Maisten goan al noar school noa de vaarde verjoardag. En as ze zinnelk binnen al eerder noar de kinderbewoarploats. Hou laank zel t nog duren veur doar de eerste toetsen òfnomen worden? Soms heb ik t idee dat olders aal meer van de school en van heur kinder verwachten en ze mitslepen in de prestoatsiedrang. Wie willen bie kleuters al de funderen leggen veur de loatere “carrière” ! En as ze dat nog nait biebainen kinnen, mouten ze biespiekerd worden, in de “vrije tied “ as t even kin.
Hou is t toch meugelk dat we doarbie vergeten hou belangriek t is om kinder gewoon kinder te loaten wezen! Wilhelmina Bladergroen zoaleger het ons joaren leden al veurholden dat t spel de beste veurberaiden is op t schoolse leren Olders mouten der veur zörgen dat kinder de gelegenhaid kriegen om te speulen, mor doar hebben ze voak gain tied veur. Der mout geld verdaind worden om de auto en de hypotheek van t “dreumhoes” op te brengen. t Is makkelker om ze veur de televisie of de computer te zetten en de rest aan de school over te loaten.

In n soamenleven woar alles liekt te draaien om geld, macht en hogerop kommen, mag t kind schienboar gain kind meer wezen.
Kin t nait aan de verwachtens voldoun, den is t n “loser” om mor es n goud grunnegs woord te gebruken.
Komt t nooit in ons op, dat mìnsen voak vanzulf worden wat aandern van ze denken ? Wel wait , binnen doarom zoveul jonge mìnsen de weg kwiet en roaken op t verkeerde pad. Ook zelfmoord komt op t heden onder de jeugd te voak veur. Woorden as “stress” en “burnout” binnen nog nait zo laank in onze toal. In dizze tied bin je nait gaauw goud genog.

In de school is al veul te laank gebruuk moakt van t rode potlood, allent mor aanstrepen wat fout is en veurbie goan aan wat goud is.
Loaten we meer aandacht besteden aan de staarke en wat minder aan de zwakke kaanten !
Ik wait vanzulf ook wel dat mìnsen in t onderwies voak wel aans willen, mor dat de druk van boeten groot is. “De school” mout presteren, aans komt “Trouw” mit n slechte beoordailen en is de inspectie van slag, om t over de olders nog mor nait te hebben.

Goud onderwies is belangriek, mor loaten we bedenken dat alles nait draait om hogerop kommen, om geld, om dure dingen, om aal meer en beter.
Woar dat op uutdraait zain we lèste tied doaglieks in de kraant en op de televisie ! Wel wait, is t wel goud dat we even weer mit baaide bainen op de grond zet worden.

Nou de bainen van Sharon nog !

20-2-2009

Iemand vermanend toespreken

Polder is mien toneel
Krekt wat raitkroagen mien ainegste coulissen
t is n open theoater, dit noakende laand
Wiend souffleert
Over doezenden joaren ainzoame roegte
Pebliek is der waaineg
t verdaipt des te meer
Dit decor paast mie smui
Noa leste rei
n Raaiger: deus ex machina
Boeg k nog ainmoal daip
Veur mien vlakke, wiede laand
Enkel n luk hoaske zicht mien pathos
En vlucht din gaauw weer wieder –
Speulen roofdaaier gain toneel?

t Was nog vroug in mörgen, lucht was helder en t beloofde n schiere daag te worden. Der laipen drij minsen deur stille stroat, n man en n vraauw van om en bie de vatteg en tuzzen heur in n mooie blonde Vrais, heur zeun van negentien. t Was mor n luddek endje van hoes noar bushalte, mor vraauw wol dat t doezend moal wiedervot was en zai òfstand op heur blote knijen òfleggen mos om dij jong mor bie heur te holden.
Mor jong zaag t in zien voaderlaand nait meer zitten en Amerikoa, t laand van ongekinde meugelkheden blonk as n golden zun in zien haart en heufd.
De gele klompen van de man mouken n schoevelnd geluud over de rode stainen van de stoup. Je zollen hoast zeggen dat t geluud verdraiteg was.
Bus ston aal kloar, deur ston open en sjefeur nikte heur tou.
Jong draaide zich om, gaaf pa en moe n gaauwachtege haand en sprong bus in, smeet taas op n baank en lait zich dernoast plovven, hai streek zich blonde kuuf noar achtern en haar nog eefkes oogkontakt mit zien moeke. t Leek of sjefeur aanvuilde dat t òfschaaid nait te laang duren mog, hai startte motor en weg was t kind. t Zol n òfschaaid veur t leven worden, man en vraauw hebben hom nooit weer zain.
Vraauw wer deur heur Grunneger klaainkinder Beppie nuimd, dat klonk zo laif. Ieder mörgen kwam zai soam mit opa vroug te bèr oet om melkkar vanòf t steeke achter t hoes neur veurstroat te rieden, doar melkwoagen de volle buzzen aal òfleverd haar.
d'Haile mörgen was opa aan loop om klanten van t dörp te bedainen, pankes stonden aal veur deur en hai wis persies wat derin mos.
As opa kloar was, spuilde Beppie de lege buzzen goud om en schuurde de boetenkaant mit zaand.
Glaaiend lagen zai op t rik oet te druppen.
Beppie stopte heur verdrait in de zörg veur t hoesholden, de twij dochters, t helpen van opa en heur braaiwaark. En in nog wat, doar zai haildaal nait op rekend haar. Zai docht dat zai n olde vraauw aan t worden was, mor zai mos weer vernijs moeke worden en zo laip doar vieftien joar loater weer n mooie, blonde jongkerel deur t dörp.
Oorlog was veurbie en jong was mit zien vrunden haildaal ket oet. Zai holden ondeude oet, dij olders nait deur de vingers zain konden.
Opa kreeg laast van sukkerzaikte en van zien haart, hai mos t rusteg aan doun.
Beppie wos zich gain road, zo kon t nait laanger.
Op n stille oavend laip der n vraauw op stroat. Zai belde aan bie t hoes van börgmeester.
Vraauw van börgmeester dee deur open en keek heur verboasd aan.
'Kin ik börgmeester even spreken?' vroug vraauw.
'Dat is ja nait zo gebrukelk,' zee vraauw van börgmeester zaacht.
'Joa, ik wait t wel, mor t is n noodgevaal.'
'Kom der mor in.'
Beppie zat trillend op stoul op börgmeester te wachten, mor wat zai hom vroagen wol zat dudelk en onverschrokken in heur haart.
En zo t gebeurde t dat op n stille vrouge mörgen drij minsen op stroat laipen, op weg noar de bushalte, n man op gele klompen, n vraauw mit n schoet over heur bloumkesjurk en n mooie blonde Vrais tuzzen heur in.
De klompen mouken n schoevelnd geluud op de rode stainen van de stoup, t heurde as verdrait. Beppie schuurde de buzzen dizze daag glaaiender as ooit en dou zai achter opa's rug in bèrstee laag, was zai te muid om te schraaien.
Jong ging noar n tehoes doar zai beter op hom pazen konden. Aal gaauw mog hai aan t waark bie t waarkspoor, t ging goud mit hom, hij kreeg verkeren mit n laif wichtje en vertrok soam mit heur en heur olders noar Austroalië.
Beppie en opa hebben ook dizze jong nooit weerom zain.

Ik heb hom nou zain
Hai is wel wat filain
Het dee verder nait zeer
Mor ik dou het nait weer

Doe bist haalf antiek
Oalder den ik liek
Mor dit heb ik hoald
Summige worden nait zo oald

Ik gai storigaan deur
Want ik hol nait van gezeur
In toene een pop
Mien kinder binnen top

Zai haren het om mans
Doarbie was gain woord Frans
De meziek speulde een riddel
Oabreham pa.. doe bist nou een oal kirrel

Joapke jong is nait bedould as n vertoalen van "Oh Danny Boy" mor dij is meer nomen as n veurbeeld en om dat ik de meziek en de woorden van Danny Boy zo mooi en over gevuileg vien.
Heb pebaaierd om t zo veul meugliks het n Grunningse kiek te geven mor dat t wel oetdrukt wat ien Danny boy bedould word.
Grunningers bennen alleneg mor over gevuileg as gain mens ze ien de goaten het en ons toalje is oast te bot om over gevuileg te schrieven, het is beder geschikt veur humor.

Wiese "Oh Danny boy", n Iers verske.

vraauw

Oh Joapke jong, de tied word kört veur allen,
Tied gaait zo vlug en stoft veurbie ien n zucht.
Zummer is vot, en aale bloaren vallen,
En doe, veur die komt t end, mor ik berust.
Want doe koms weer as summer op komt doagen,
Of as de Poller is bedekt mit snij.
k Ben hier mit zunschien en mit donkre doagen.
Oh Joapke jong, mien vent, ik hol zo veul van die.

man

En as ien haarfs as aale blomkes vot ben,
En k ben oet tied en doe koms den veur mie.
Den zuiks mie op en viens woar ik begroaven ben.
En kniels en zegs ain stil gebed veur mie.
En den heur ik die zachtjes lopen boven mie,
En heur dien stem as doe den proats mit mie.
En fluusters zacht, ik hol zo veul van die,
Den goa ik sloapen ien vree tot das doe koms bie mie.

Frambozestroeken lonken:
“mos ons körtwieken
wie hemmen laange, dode stronken
krieg snuischeer der mor bie”

Beetje zun en dreug weer
t aarbaidt goud dizze keer
gruine òfvalbak rakt vol
mien kop het n kleur as n ból
hemd plakt van swait op rug
t is tied veur n schaft mit n brug

Stroeken stoan der nou knap bie
n aibels schier putje veur mie
op dizze leste dag ien november

Vrundschop
laaidt mie t leven deur

vrundschop
k stoa der nait allinneg veur

vrundschop
is veur aal minsken

vrundschop
kin k mie aaid beders wìnsen?

vrundschop
in mien dörp, mien stroat

vrundschop
vot is din aal hoat

vrundschop
veur riek en aarm

vrundschop
makt n kold haart waarm.

Ik stoa weer veur n deur. Zol ik wel, zol ik nait…. Zol ik toch mor? Wat tref ik aan…. Aiglieks wait ik wat ik aantrevven goa… Nou ja, nait apmoal vanzulf, ik dìnk dat ik wel n beetje wait hou oft is mit dij aner, dij aan anerkaant deur is.

Ik wacht nog even: Zol ik wel, zol ik nait…. Moud zinkt mie in schounen. Ik wil ja apmoal nait over drumpel. Ik wil nait, nait even, even nait, nou even nait. Ik wait dat t vandoag nait zo mor gaait. Ik goa mie ongemakkelk vuilen, nait goud in t vèl. Ik zol t nait waiten, nait waiten wat of ik zeggen mout. Nait waiten of dat wat ik zeg, wel is wat zegd worden mout. Sums is der niks te zeggen, niks meer te zeggen, binnen woorden op of te veul. Sums is der allenneg nog zwiegen. Sums is zwiegen zwoar en is proaten, woar din ook mor over, toch nog wat. Proaten verploatst locht, t moakt geluud en t liekt glad ofter wat doan wordt. En wat zit ik din te doun, as ik zit en zwieg… Aner volk lopt noar binnen, ze leggen waske in kaast, roemen koamer op, geven aine te eten, hemmeln aine wat. Doun zichtboar, tastboar van alles wat. Schrieven in t dossier wat ze doan hemmen, hou laank ze der west hemmen, hou ze dizze of gene aantroffen. "Mevrouw sliep", "meneer had koorts", staait der din in t rapport. "Mevrouw dronk wat thee", "meneer heeft goed gegeten." Tied staait derbie, sums vief menuten, sums wat meer, maistieds minder. En ik, wat schrief ik op? "Mevrouw sprak over haar leven?” "Meneer voelt zich zo eenzaam.?” En tied, hou schrief ik op, dat t wel meer as n ketaaier stil was. Dij haarde waarkers zeggen: "Wie willen wel mit die ruilen, doe hest aal tied van wereld om te zitten en te proaten." Mor ik dìnk, dat ze aiglieks vrougen wat of ik nou toch dou.

En joa, wat dou ik aiglieks? Ik zit, ik zit en luuster, ik zit, luuster en proat, ik bìn der. Ik hol aine zien haand vast. Ik luuster noar t verhoal van t leven. Ik bìn der. En dat liekt makkelk. Ik vroag t mie oaf, wat dou ik din? En wat ik dou, dut dat dij aner ook wat? Hèt dij der wat aan? Is t wel van belang dat ik der bin?

En wat tref ik din aan in zo'n koamer, zo’n appartement? n Mìns mit vroagen, sums overspould deur vroagen, sums hoast versloagen deur aal dij levensvroagen. Mor altied n mìns in t leven. t Leven mit aal zien kanten en randen, het altied weer boeiende van t leven...

En as dat din zo is, woarom slagt de twievel zo tou? Woarom wil ik dizze deur veurbie lopen, nait noar binnen, veuraal nait noar binnen…..

Wil ik t verdrait, de piene, t gevecht nait meer zain, nait meer heuren, nait meer roeken, nait meer mitvuilen? Ik wil zunne en simpelhaid, haarde zeewiend en kòbben op pier. Ik wil kienderlakken in mien oren en speulgoud om over te trippen. Ik wil gain verhoalen van verdrait en pien, van oafschaid, lösloaten, allìnneg wezen, ik wil nait empathisch wezen, bin muid van empathie, bin zat van empathie. Ik wil nait 'der wezen'.

En toch wait ik, dat ik hier dammee over drumpel stap. Ik zol 'der wezen', mit haart en ziel 'der wezen'. En vannijs zal ik t apmoal heuren; t verdrait, t baange wezen, de laange nachten, t muid wezen, old en de doagen zat wezen, verlangst noar aal dij dij der, sums al zo laank, nait meer binnen. Verlangst noar dij aine, woar t leven mit daild is.

Mien vouten hemmen heur weg al vonnen, veur ik der zulf aan dìnk. Wis zol ik vannijs hier over drumpel goan, aalvot weer. En aalvot zol ik weer bie n aandere deur stoan, vol drumpelvrees, horror vacuï. En vannijs mie ofvroagen, 'wat dust hier?'. En din toch, toch weer over dij drumpel stappen.

Drumpelvrees blift, moud verzoamelt zuk en ik dou, net as aal dij anere moalen, deur open.

Wirdum, Maaimoand 2009.

Ienainen roast n loade pluusterwiend
der struunt n boer veur dichte achterdeuren
zuls Waddenzee kìns diskaant diek ja heuren
mor boetendieks liekt krekt of wiend verswient

ien poller ronnomrond Midwintertied
is stilleghaid allinneg achterbleven
zien aineghaid vernijs mit grond verweven
ligt tochtsloot doar deur snij besnijd bezied

heurs hellerop n bliede kienerlaag
verswonnen binnen lèste scheuveldoagen
zigs regenschoer aingoal bie lucht laans joagen
hail stoareg aan wort daag weer laanger daag

en boven laand nog zunner zummervruchten
dij Hogelandster grootse winterluchten.

Oet bundel: “Pollerschaauw”

Dou mien olste zeun Kloas Jan zesse wuir haar hai moar ain wèns.
"Pa mag ik veur mien verjoardag wel n goldviske, Kees drij stroaten wiederop het der ook aine en dat vind ik ja aibels mooi."
"Kloas Jan", zee ik, "doe waist dat ik doar nait mit veur bin, want n baist doar mout je veur zörgen.
Doe en dien bruier Geert hebben ook al n knien en as dien moeke en ik der nait veur zörgen dan was t aarme baiske alaank omkommen."

Moar ja luu als n poar van dij traauwe kinderogen joe aankieken dan wor je zo waik as botter, en dus ging ik mit de vraauw noar de daairenwinkel om n goldvis te hoalen.
Dou t den zowiet was kreeg Kloas Jan van ons op zien verjoardag n goldvis in n plestiek puutje en vanzulf hadden wie der ook nog n mooie komme bie doan.
Van zien bruier kreeg hai n puutje mit grind en n bakje vreten en opoe kwam snommerdoags nog aanzetten mit n beetje gruin en n pompke mit n staintje woar luchtbrobbeltjes van in t woater kwammen.

Hai was könenk te riek en elk en aine dij doags kwam dij mos ja zien goldvis bewondern. Ook haar hai al n noam veur t baistje bedocht. Hai hait Blub zee hai tegen zien vesite dij op knijen veur de komme laggen te loeren.

Moar ie begriepen t al, noarmoate de weken verstreken wuiren aander dingen weer belangrieker en wer de zörg veur de goldvis aal meer aan ons overloaten.

Doarom ston ik op n zundagmörgen de viskomme oet te bounen bie de geutstaine. Ik haar Blub mit t gruin even zolaank in n kommegie doan en ston mit rogge noar ons jong tou toun ik hom zeggen heurde "Wat roar he pa, Blub dut aal zien bek open en dicht".
"Joa", zee ik zunder mie om te draaien, "dat doun alle vizzen mienjong, den nemen ze n hap woater en joagen dat bie de kaiwen langs en doar hoalen ze den lucht oet".

Noa dat e n zetje stil west haar zee Kloas Jan inains "Nou dut hai zien bek nait meer open en dicht".
Dou ik mie omdraaide ston Kloas Jan mit de goldvis, dij ondertied t leven loaten haar, in haand. Ik zee "Most hom nait oet t woater hoalen jong".
"Joa pa, mor in t woater kreeg hai ja gain oam", zee t jong.

Zo zug je moar weer luu tegen kinderwieshaid is niks opwozzen.

Bie Martin Wielsema ien klas konnen jonges goud mitnkanner akkedaaiern. Och, der was wel ais wat. Mor din konnen zai nog goud deur ain deur. As heur boasesschoul oetging, ging t op n run aan noar hoes tou. Mit nog vaaier jonges van zien klas, oet groep zeuven en aacht, ging Martin noar heur stroat tou. Hai en dij aner vaaier jonges woonden apmoal ien zulde Hoofdstroat.
Ale vief haren op schoul n bienoam kregen. Bie heur, ien t dörp op t Hogelaand, was dat nog gewoon. Maalste bienoam van t plougje haar Dèrk de Groot. Hai wer Baargtop nuimd. Dèrk haar zien noam kregen omreden hai was der wis van dat ter ien Grunnen nog baargen kommen konnen … Elkenain wait dat t ien Grunnen overaal oareg leeg is. Mor Dèrk was ter wis van dat dij baargen hier nog kommen konnen. Zien pa dij op ketoor waarkte en n bult bouken leesde, haar t hom mennegmoal oetstukt.
Ien heur vrije tied speulden dij vief jonges ien boeten. Din trokken zai der op oet, gingen visken en baauwden hutten. Bie maal weer speulden zai bie toerbeurten bienkanner ien hoes.
Op n kòlle zodderdagmirreg zat haile spul bie Dèrk Baargtop ien keuken. Zai wazzen op keukentoavel aan gaang mit n òlmoodse legpuzzel. Dèrk zien pa kwam kieken.
'Pa,' zee Dèrk Baargtop, 'jonges willen dat verhoal van die heuren … Wais wel, over hou wie ien Grunnen nog baargen kriegen kinnen. Maag dat no wel?'

'Dat kin wel, Dèrk,' zee De Groot en keek eerst om hom tou of ter wel aandacht veur was. 'Kiek, jonges,' begunde De Groot, 'as wie bie ons ien Grunnen zo daip meugelk ien grond boren … Din kinnen wie dat kokendhaide smolten stain oppompen. Dat goud hait magma. As dat magma boven ien vrizze lucht komt, wort t ja haard as n vlint. As wie genogt van dat goud omhoog kriegen kinnen, kinnen wie der op t Grunnegerlaand hoge baargen van moaken. Mor der binnen meer meugelkheden …' Mit open mond lusterde Martin Wielsema noar Dèrk zien pa. Jong zien ogen glommen der over.
'Hier komt n twijde meugelkhaid,' ging De Groot wieder en streek eefkes deur zien hoar, 'wie kinnen ien Nederland ook weer n iestied kriegen … Doar binnen n poar geleerden overtuugd van. Zol dat zo weden, kropt haildal tou Noor oet n aibels dikke iesloag op noar Nederland tou en noar lannen om ons tou. Zo hemmen wie dat ien n ver vleden aal n poar moal eerder beleefd. Mor dat is aal weer aibels laank leden. t Ies drukt din grond, vlinten en grind veur hom oet … Krigs krekt as ien Utrecht en op Veluwe en bie Nijmegen van dij dikke bulten. Hier ien Grunnen hemmen wie ook n poar bulten, mor gain dikke. Wie hemmen n stukje Hondsrug. En vrachteg ook n poar leutje bulten dij wie hier ook baargen nuimen. Dink aan Hazzebaarg bie Zèlng. En Giezelbaarg maank Veele en Wedde. Ien omgeven van Muzzelknoal hes n poar dörpen en n gehucht dij op zaandruggen baauwd binnen. Dij hemmen ook baarg op t ìn van heur noam. Mor zukse bulten as ien Utrecht, bie Nijmegen en op Veluwe binnen veul hoger. Dij worren ook baargen nuimd. Hes wel ais heurd van dij Grebbebaarg van over viefteg meter hoog? En de Amerongse baarg van negenenzesteg meter? En nog n reus, de Torenbaarg bie Oapeldoorn van honderdzeuven meter hoog! Zukse bulten kinnen wie ook ien Grunnen kriegen. En dink ter om! Dat zol ook neudeg weden! Zeewodder komt aal joaren hoger opzetten.'
'Mm,' zee Martin temiede, 'Kempkensbaarg … dat is ook n baarg. Dij hemmen zai ien Stad …' 'Dat komt goud, jong,' zee De Groot, 'hail nuver! Mor dij Kempkensbaarg hemmen zai vrouger votgroaven. Dij het zeten doar ien Stad t Steernbos is … Mor dat was gain hoge baarg, Martin … En bie Jipsenhoezen doar het ook n hoogte zeten. De Spinbaarg. Mor dij is ook òfgroaven.'
Nog was De Groot nait oetproat. 'n Daarde meugelkhaid, jonges, is dat wie n poar baargen moaken van puun … Din mouten wie aal t puun dat wie ien Europa kriegen kinnen noar Grunnen tou slepen … t Is nait verkeerd dat wie ien Grunnen hoge baargen moaken. Dat zeewodder wort aal vervelender. Dat komt hoger. Op verschaaiden steden zitten wie te leeg. As misgaait kinnen wie bie dij nije baargen opklaauwstern.'
Verhoal was oet. Dèrk zien pa wol weer noar hoeskoamer tou. Mit bewonnern keken jonges hom noa. Martin zaag t leste verhoal aal veur hom … Kilometerslaange riegen vrachtwoagens vol mit puun dij noar Grunnen tou voarden!
'Luuster ais, jonges,' raip Dèrk Baargtop op zulde toon as zien pa, 'k heb nog n dinkje! Wie hemmen ien Grunnen ook wieren. Dij binnen nait zo hoog. As wie hier baargen moaken goan din mouten dij hoger worren as wieren! Zo mout dat!'
Mit puzzel wol t nait vlötten. Bie zetten stonnen zai te dringen bie toavel. Din was t stoer om nog n stukje aan te leggen. Tied vloog om. Dèrk zien kammeroaden mozzen weer noar hoes tou. t Was sikkom etenstied.
Martin Wielsema von t kòld ien boeten. Noa t oavendeten legde zien moeke nog n dekbèr meer op jong zien bèr.

Anerdoags haar t vroren en t bleef kòld. t Ies wer dikker. En dou konnen zai t ies op. Wieder ien tied wer t zaachter. Ien toenen stonnen snijklokjes te pronken. Krookjes dij volgden.
Ien veujoar waaide en störmde t allernoarst. Bie zetten wazzen der dikke störms mit störmschoa. 'Wie mouten baargen hemmen,' zee Dèrk tegen kammeroaden, 'mor k heb n nijske, jonges! Wie goan vervoaren! Wie goan noar Emmen tou te wonen … Doar is t vieventwinneg, zesentwinneg meter boven N.A.P. zegt mien pa.'
Mit monnen woagenwied open keken kammeroaden nkanner aan. Dèrk Baargtop ging vervoaren … Wel haar dat docht!

Dij mirreg dat Dèrk en zien òllen noar heur nije woonploats Emmen vertrokken, stonnen kammeroaden te kieken. Veur Dèrk zien hoes ston n dikke verhoeswoagen. Manlu van vervoarbedrief keken op allozie. Zai konnen vot. Dèrk mog noast sjefeur ien verhoesouto zitten. Gaauw gavven kammeroaden Dèrk n haand. Jong zien pa en moeke kropen ien heur aigen outo. Dij aner manlu van bedrief stapten ien heur luxe woagen. Doar ging t hìn! Van no òf aan wazzen zai nait meer mit heur vieven ien stroat en op schoul. Doar ging nummer vief noar Emmen tou! En dat apmoal omreden dat Dèrk en zien òllen t laand hier te leeg vonnen. Dèrk woonde zo doalek ook hoog en dreug op n dikke bult. Dèrk Baargtop haar t dudelk hogerop zöcht!

Ien stee van n steeke ien
verzörgenshoes
mos hai noadinken
òfsproaken moaken bie dokters
n zèggen doun

mos zien levent laanger
leeft worren
of was hai kloar mit zienent

kiener wazzen deur oet
vraauw was hom ja veurgoan
vrunnen haren ter tou doan

woar zol hai t veur doun

op zien steeke ien verzörgenshoes
woont no n aner

was hai der kloar mit
of
wazzen anern kloar mit hom?

Aan t begun van elke weke ligt onze postbuzze vol met rekloamefolders van allerhande winkels. Ik vroag mie wel ais òf wat aal dij rekloame wel kost en of doar wel de neudege verkoop tegenover staait. Hou din ook, de folders waarken wel op de nijsgiereghaid van mensen, want as je smiddags din in dij winkels komen, is ter veul drokker as aans. Vraauwlu binnen doar bliekboar veul gevuileger veur as manlu, want ik kin mie nait veurstellen, dat mannen stoan te graaien in bakken mit ondergoud, handdouken en washandjes.. Wel worden manlu deur de vraauw mitsleept om op zukse doagen even “n stroatje om” te goan.

Zo luipen wie nog nait zo laank leden op aandrang van mien vraauw winkel van Wibra in. Vraauw har in folder lezen, dat ze doar hail goudkope krulders veur t hoar in aanbaiden harren.
Zai was din ook votdoalek in bakken aan t rommelen, onderwiel dat ik in de winkel wat rondluip om de tied deur te kommen Achterin winkel zag ik n man en vraauw aalgedureg in mien richten kieken. Eerst was mie dat nait zo opvalen, mor stoadegaan kreeg ik in de goaten, dat ze wel degeliek noar mie keken.
Nou bin ik gain man dij zunder aanlaiden zo mor mit vrumde mensen aan de proat roakt, moar in dit geval lag ter zo dik boven op, dat ik der aiglieks nait veur weg kon. Net wol ik wat zeggen, begon t vraauwmìns tegen mie te proaten….
“Zai je t nait ?….”. Ik keek heur aan, nog nait zeker of ze t wel tegen mie har… “Joa ik main joe… zai je t nait ? Nogmoals zee ze dat en knikte mie vrundelk tou. Nou mos ik wel wat zeggen ja, al was t allain mor uut fatsoun…
“Bedoel je mie?…. Om eerliek te wezen… nee ik zai t nait”.
Zo, dat was der uut.
t Mìns draaide zok om noar heur man… “Hai zucht t nait Jan”.
Nou wui ik ook wat driester…” Mien laive mìns, al sloag je mie dood, ik zai t nait… Mout ik joe argens van kinnen din ? Joa mensen veranderen in loop van joaren….” “Oh nee”, zee t mìns,’ Ie binnen in elk geval nait veraanderd en bie mien waiten wie ook nait….”
“Vertel mie t din mor”, zee ik….”Nou”…,zee t mìns… “Van der Veen ja…”
Zai keek doarbie also ze net n stoer kriptogram uut kraant oplöst har….
“Van der Veen, van der Veen?”, mien harsens waarkten op hoogtoeren, mor ik kon mit de beste wil van de wereld gain Van der Veen veur d’ogen kriegen… Ik schudde d’kop en dee of ik daip noadocht….
Nou heb je in zo’n sietewoatsie nait veul meugelkheden om joe der op n aanvoardboare menaaier uut te proaten…Doarbie komt, dat t mìns mie nog altied vol verwachten aankeek in de hoop dat zai zok in elk geval nait verabbezaaierd har… Ik nam n besloet, temeer mien vraauw in verte in aantocht was mit heur krulders….”Van der Veen…..och joa vanzulf,… kerel man, ….nou zai k t. Hou gait t er heer ?”
Ik vuilde mie n grote toneelspeulder, moar ja je mouten wel ais wat… “Oh goud hur. En mit joe din ?”…”Oh meroakel… doar is mien vraauw, wie mouten mor ais weer op hoes aan”. En zunder t mìns verder de kans te geven streken wie de winkel oet..
“Goddank”…zee ik,” Wat was t doar hait in winkel nait…..”
“Luipst bekenden tegen t lief?”, vruig mien vrouw, ik zag die mit mìnsen proaten. Konst doe dij?”. “Ikke?….Ik har dij luu nog nooit van mien leven zain…..Mor goud dat toneelspeulen mie in t bloud zit, wel wait wat er van komen was”….”Joa, zee mien vraauw, toneelspeulder bist altied al west. As t mor waist dat ik die deur heb”. Zai pakte mie in d’aarm en mit rekloamepuut in d’ haand stevenden wie op hoes òf.

Man op ons camping haar zien zangvogeltje ien
kooi bie hom ien tent.

Mit vogeltje ien kooi ging e elke oavend even n
uurke t bos ien.
‘’Want,’’ zee man, “as e zien pazzipanten ien t
bos heurt,
begunt e mie votdoalek
tou te zingen!

Derk en Oarendienoa wazzen al joaren traauwd en de kinder wazzen aalmoal al laank tou deure uut.

Zai haren t mooi mit zien baaident. n Autochie haren ze ook. Zai moggen der groag n ìndje mit uut rieden goan, ais even bie de kinder langs of noar ol vrunden tou.

Derk was n wat wilde rieder. Dat von Oarendiena ieder bod weer en dat zee ze den ook. Mor Derk von dat flaauwe kul. “Ie mouten joe n beetje biet verkeer aanpazen en net zo haard as d’aandern rieden.” Mor as Oarendienoa den begon te jammern van: “Nait zo haard Derk, Derk kiek toch uut, Derk wees toch wat veurzichteger,” den duurde t mor even of Derk haar heur veur de gek. “Zel k dien haandje even stief vastholden, Oarendientje?” En zo kon e den n haile zet deur plazen.

Mor nou zollen ze noar femilie tou, in Canada. Ze zaten al in t vlaigmesien.

“Dat ter zoveul volk in gaait. Kiek ais, ook nog de wereld vracht! Dat dat aalmoal mit de locht in mout. Ie zollen zeggen dat t nait meugelk was.” Dou ging der n licht aan achter t glas mit de woorden ‘Fasten your bells’ der op.

“Wat zollen ze doar mit mainen?” vruig Oarendinoa.

“Dat zol k ook nait waiten, zowat as joen bèlle goud vastholden of zo. Mor wie hebben ja gain bèlle bie ons, wie zellen ons der mor nait teveul kopkraberij over moaken.”

Mor dou kwam der n wicht in t uniförm aan en dij zee dat ze de raimen vastdoun mozzen. Net as in t autochie.

Dou kwam t vlaigmesien aan de rol, eerst langzoam, loater aal haarder.

“Hai mag ook wel n goie roam nemen, aans krigt e t spul nait van de grond,” zee Derk en keek deur t roampje noar boeten.

“Verdubbeltje-mie, hai is al lös, kerel man, dat is ducht mie wat aan de vrouge kaande,” ruip Derk. “Man, man en nou ook al n bochte, hai kin ja wel mit n tibbe van de vleugel aan de grond komen. t Wordt mie gek genog!

Zol dij sjefeur dat vlaigen wel goud onder de knije hebben?” En Derk trapte aal mor mit zien rechter voude op de grond.

“Woarom dust dat?” vruig Oarendienoa.

“Om gas te geven, noatuurlek,” ruip Derk nareg. “Bist schietendbenaauwd,” zee Oarendienoa, “zel k dien haandje even vastholden, Derk? En zo’n sjefeur, dat nuimen ze in n vlaigmesien n piloot.”

Mor Derk stopte zien bangeghaid vot onder groot vertoon van vranterghaid. Hai wuir eerst wat kaalmer dou ze hoog boven de wolken vlogen.

“t Is glad n oareghaid, dat vlaigen,” zee e, “en wat gaait t aalmoal mooi rusteg tou. Men het glad nait in de goaten dat ter zokse zwoare motoren aan t waark binnen. n Uur of wat loater mozzen ze omdele. En dou begon t gemier weer vannijs.

“Mien laive tied, mit zo’n voart noar beneden stoeven! Ho, kerel, sjefeur, trap toch ais op de rem! Dat gaait ja mit gloepend geweld! Verdorie, nou ook nog weer schaif en bist ja al stoef bie de grond!

Man, man, as dat goud gaait den gaait ter meer goud!”

En Derk weer stief aan t remmen mit t rechter bain. Oarendienoa kon t nait loaten, zai haar t zulf tevoak heuren mouten: “Geef mie dien haandje mor even, Derkie, mien laiverd.” Derk wuir stok verbrand.

Mor dou zai in t langen leste aan de grond stonden en der uut moggen zee e tegen t wicht in t uniform: “k Wait nait juvver of dij sjefeur, dij piloot, zoas de vraauw hom nuimt, zien vak wel goud verstaait.”

“Doar bin ie mis in,” zee t wicht en laagde hom vrundelk tou.

“Och gunst,” ruipen Derk en Oarendienoa tougelieks, “komst ook uut Grunnen?”

Derk en Oarendienoa wazzen vot mit heur in ain joar en zai pruiten deur linnen en wollen hìn in heur aigen Grunneger toaltje veur t eerst in Canada.

“Zo’n vlog wicht bin k in gain joaren tegenkomen,” zee Derk loater.

1982

Der lagen doar widde diggeltjes,
van weg òf mor zuneg te zain.
Doezend meder van Noordzee òf.
Zai lagen doar verspraaid.

Staingoud oet vleden,
van seldoaten van over grup.
Snijwidde diggeltjes bie sloot,
dij ien haarstied vol mit wodder zit.

Wodder, ien kleuren oeraanje en rood.
Op stee mit dunen rondom heer,
mit dennebomen gruin en dik.

Op stee doar gain seldoat meer zit.
Staingoud mit sumtieds n maarkje der op,
staingoud, haildal wit.

Ester Edens trok scholders op en pakte heur tas. ‘Tja wat ken mie dat schelen, Katinka, Kato, Katrien van Datema klonk nogal oet lood.’
‘Wie blieven in de weer vlaigen. Ik stel veur dat we doar n koamer vroagen mit twijpersoons berre. Den kennen we doar beter blieven.’
’n Twijpersoonberre? Haar ik docht! Den most der ook nog aine bie hebben. Ik sloap toes. Ik heb der nog gain schiere verpleegster lopen zain, mien jong. Mor messchain wil Katinka, Kato Huppeldepup wel.’ Ze luip vot. Dubbeldam besloot toch mit heur mit te goan.

Hai druig n blaauwe overall, dij hom foeken en voamen te groot was. Hai druig grode swaarde rubber stevels. Ze zaten om zien bainen, mor t leek of de schachten deurluipen tot onner zien oksels. Hai haar n bos hoar op kop, t leek naargens noar. Zien briltje ston op puntje van zien knobbelneus en hai zette hom op en òf. Kootje, ofwel de toenman van Olderman State. Katrien Datema ston noast hom en der was gain groder verschil denkboar. Hai haar nog nooit in zien leven zo’n eelsk figuur zain. In de kas rook t noar bloumen, potgrond en noar de dood. Vraauw Datema vuilde zuk ook nait op heur gemak middenmaank aal dit gedou. Ze stak ook wat spril òf bie de prachtege orchideeën, dij Kootje bliekboar kweekte. Mor de man haar der op dit moment gain slinger aan. Hai keek bunzelachteg noar Katrien Datema. Dubbeldam keek om zuk tou. Hai kon zuk veurstellen, dat de man hier in ale rust zien waark dee. Alles in zien aigen tempo en mit laifde. En nou was e op biesterboan. Nou was der wat veurvaaln, dat hom slim oet lood brocht haar. Ester nam Katrien Datema mit noar n rusteg stee. Ze wol eerst nog wat sputtern, mor luip mit. Dubbeldam ging op n poar lege kratten zitten. ‘Ik bin Harry Dubbeldam en doe bist…?’ ‘Ik bin Ko en ik waark hier. En nou komt noeit weer goud. Nou krieg ik veurvast ontslag. Haar ik dat nou mor noeit doan….’ Dubbeldam fronste zien wenkbraauwen. ‘Nou, begun mor bie t begun’, zee e geruststellend.
Kootje keek noar zien stevels. Dizze stumper was van de koart.
‘Hai haauwt mie over n bult en den gaait e noar mevraauw Stallinga en den krieg ik ontslag. Zo zelt veurvast goan.’
‘Woarom krigst ontslag?’ ‘Ik haar doar ook niks te zuiken. Ik mout dat ook nait doun.’
‘Wat most nait doun?’
‘In keuken kommen en den bie de slik zitten. En wat ook zo dom is. Ik heb de leste keer mien stevels nait oetdoan. En den wordt e gek in hakken.’
Dubbeldam kreeg de smoor in. Wat was dit nou weer, docht e. Hai zat mit n simpelmans in n kas vol bloumen en planten te proaten over niks. Kootje ging deur, zien verhoal was nog nait oet. ‘Wel wordt der gek in hakken Ko?’ ‘Mastland vanzulfs. Dij zel mie griepen en den krieg ik ontslag. Ik heb wat vonden, dat van hom is. En eerlieks woar, ik heb t vonden en nait metnomen. t Lag der mor zo en dat heurt in keuken. En as Mastland dat heurt…’ Hai schudde zien vogelkopje en leek van de wereld. Ester kwam weerom lopen. ‘Kootje het in toen wat vonden. Ik denk dat we der beter mor noar toulopen en hom den geruststellen. Hai is schietensbenaauwd.’ Kootje bleef zitten woar e zat. Datema, Ester en Dubbeldam luipen noar boeten. Katrien wees noar n platte glasbak. Dubbeldam keek. Middenmaank de jonge sloaplanten lag n veurwaarp. t Was n boetenmodel stoalen deegrol. Hai glom der over. Dubbeldam keek Ester aan. Dij keek weerom. Katrien Datema nam t woord. ‘Ko is bang voor de kok. Mastland is een tiran in de keuken en Ko is een onverbeterlijke snoeper. Mastland duldt niemand in de keuken, maar Kootje kan het niet laten. Nou heeft hij dit ding gevonden en is hij bang dat Mastland hem er van verdenkt. Maar ik weet zeker dat Ko, dat niet doet. Ko snoept van het ijs en de koekjes en snaait een sinaasappel. Zijn grootste misdaad is dat hij dan met zijn modderlaarzen aan, het paleis van Mastland binnenbanjert. En dat gaat die bruut door het lint.’
Dubbeldam was al aan tillefoneren en bestelde n poar techneuten. Ester nam Datema bie aarm en brocht heur op vaailege òfstand van de kas.
‘Wie willen groag mit meneer Mastland proaten. Kom, den wil ik ook eefkes mit modderpoten op zien schone vlouer rondstrunen’, gromde Dubbeldam
Ester begon te laggen. Datema zol zich mit aarme Kootje bezeg holden. Dubbeldam en Edens stapten achterlangs de keuken van de Olderman State binnen. De keuken was vlekkeloos, mor zunder Mastland. Woar ze ook keken en woar ze ook vruigen. Mastland was nait verschenen op t waark. Ze keken mekoar aan. ‘Veur ale wizzeghaid doun we n opsporingsbericht’, zee Dubbeldam. ‘Messchain is e wel toes en het e zuk versloapen of is e zaik’, zee Ester Edens nuchter.
‘Is ook weer zo, den kennen we doar ook weer achteraan kaggeln. Wie blieven aan t runnen en vlaigen, mor kommen gain steek wieder. t Wil mor nait opschaiten.’ ‘Flipje gaait op zuik noar Mastland en wie blieven hier nog wat omswindern. Kieken wat de boys moaken van dij deegroller. Zol doar n bats mit oetdaild wezen? Zo knal, in t elegante nekje van Vera?’ Ester Edens vuilde onwillekeureg aan heur elegante nekje. Ze kon zuk der wel veur schudden en perbaaierde de gedachte weg te kriegen. Per slot was ze ja n stoer wief bie de plietsie. Dat vond Dubbeldam ook. Was ze mor zien stoer wief….. Hai belde mit Flipje en stuurde hom op pad. Mit de opdracht elk haalf uur te bellen. Bie de balie vonden ze Dina Stallinga. Deur noar heur kantoor ston open. Zunder wat te zeggen luipen ze bie heur noar binnen en vertelden wat der gebeurd was. Ze nam t votdoalek op veur aarme Kootje. Op de vroag wel Bertil was, kon ze nait antwoorden. Dizze vraauw wist nait wat heur overkwam.
Heur doagelkse gang van zoaken was n toezeboudel. Aalgedureg twij van dij potgeerten over de vlouer.
Flipje meldde zuk netjes op tied. Mastland was nait toes. Dina Stallinga wuir grammieteg. ‘Hai is hartstikke goud in zien waark. Hai is klasse, mor hai dut net woar e zin in het. Regels gelden nait veur hom. t Is n misselke klier. Ik zal van der Velden bellen, den zel dij der wel weer veur opdraaien.’ Ze pakte tillefoon en toetste n nummer in. Van der Velden wist ook nait woar e was. De man was evengoud foek, dat e nou veur de zoveulste keer opdroaven kon. ‘Heb je bie touval ook n personeelskoart woardat n pasfoto van de maestro op zit? Of aans wat. Ik denk dat we ondanks alles, meneer mor ais vroagen mouten, woar dit aal goud veur is.’
Stallinga hoalde n koart oet n loa en gaf dij aan Dubbeldam. Hai keek der noar en verknuurde hom dubbel en stak hom in buuts. ‘En den dit nog even. Bo het ale bewoners vroagd noar zo’n disc speulder. Gainent van de bewoners het zo’n ding.’ Hai knikte en luip weer noar boeten. De techneuten stonden aal om kweekkasje en keken noar de sloaplanten. Aine ging veurzichteg mit n kwastje over deegroller. Aander luip mit n schienvat rondjes op zuik noar nog meer vrumde dingseghaidjes.

Vos zat plat op t gat op n buro en haar zien neus in de pepieren. Mit zien vouten trappelde hai n ritme, dat aargens tussen bossanova en tango in zat. Vos kon hail nait daansen, docht Ester. Den zel e wel gewoon trillemientjes hebben zeker. Dubbeldam spookte nog aargens rond. Ze haar gain flaauw idee woar. Flipje luip mit de borst veuroet rond. Hai was inschoakeld bie belangrieke zoaken. Schiet aan pubers, dij zunder achterlichtjes reden. Hai was achter Mastland aangoan.
Ester schudde ale formulieren en versloagen op n bult. Dubbeldam kwam binnen. Hai haar zuk nait schoren. Och, docht ze. Nou kriegen we zeker dat gedou weer. Ze heurde t hom aal zeggen. ‘Ik scheer mie pas weer as dizze zoak oplöst is!’
‘Wat is er te melden over onze Vera?’
‘Ze is dood.’
‘Flipje, hier kommen.’
‘Wat hest veur nijs over onze topkok?’
‘Ik bin noar zien hoes reden en doar heb ik aanbeld. Der dee gainent open. Dou heb ik bie de buren net zo laank op bel drukt, dat der aine mit n vergrelde kop opendee. Aalmoal appartementen, mit van dij kakfiguren. Ze hadden Mastland nait zain en wollen zuk der ook nait mit bemuien. t Was n klier van n kerel, Zo wer t nait zegd, mor dat kon je aan alles vernemen. En dou heb ik t bericht veur opsporen opgeven. Der wordt noar hom oetkeken.’

(wordt vervolgd)

Laang leden dat k over Òfsluutdiek ree. t Miggelt aalgedureg. Roetewizzers hemmen nog nait stilstoan. Grode plazzen op loopbrug bie t Monument. Baaide kanten van diek verdwienen ien tip van mistege regen. Bie Den Oever goa k van grode weg òf. Vat mit gedachten gulpt over. Verschaaiden keer bin k hier as tiener west. Bie Oom R en Tante A. Dat schreven ze op koartjes overal vandoan. Kiener hemmen ze nait kregen, raaizen moaken deden ze veul en geern. En Oom gaf as hoofd van schoul bieles aan neven en nichtjes of je dat aal of nait wollen. Wicht dij bie heur dainde wer voak onnerhollen over toalgebruuk. Op n keer raip ze oetstuur, dat as ze kloar was mit strieken, wat ze din zeggen mos: k heb striekt of k heb stroken. Òfstand van boerderij op t Hoogeland tot heur hoes ien Den Helder was 160 km. Dat dee k op fiets ien ain dag. Eerste keer dat k as elfjoarege doar logeren zol hemmen ollers mie mitdoan aan boderieder. Kaar ging van Stad noar Den Oever. Onnerwegens haren wie veul tied verspeuld. Oom, ongeduldeg, was al weer noar hoes tou mit auto. Boderieder zette mie ien t café. Loader op oavend kwam ober der aan te proaten. Oom haar opbeld, zee hai. Of ik ter was en of k doar dij naacht blieven kon. Dat kon wel regeld worden mor mainste koamers waren bezet. As ik gewoon bie ober slaip kon t aal. Hai zol wel n deken oprollen om tussen ons ien te leggen. Dou k op koamer kwam wis k nait of deur lösblieven mos. Hai kwam nait. Dat verhoal mos ik nait vertellen, dat begreep ik wel. Nait aan oom en taande en thoes ook nait. Gevuil van allain wezen is vro begund. Over Stroe rie k noar Hippolytushoef hoast onner diek laangs. t Spiddert. Allernoarst mooi wegke al is natuur meer gries as gruin. Stroekerij en bomerij aan kaant doun Engels aan.
t Leste stuk pak ik grode weg bie marinehoaven laangs. Huisduinen is n luk dörpke mit ain hotel. Koamer kikt oet op vuurtoren ien n stuk gruinlaand mit peerden, op zee en op n reep van t aailand t Weer knapt op. Wonnermooie wolkenluchten boven t wodder. Op hotelfiets goa k binnendeur noar t centrum van Den Helder en achter diek en borstwering laangs weerom. Zun en zeelucht zörgen veur zin aan eten. k Stap òf bie eetcafé Nogal Wiedes. Twij overnachtings is gaauw om. Op daarde dag mout ik om elf uur votwezen. Schane om din aal ien auto te zitten. k Loop noar Fort Kijkduin. Doar kin je zain hou Napoleon vesting baauwd het. Mit modeltjes is Engelse aanval mit schepen en t verweer van ons kaant op t strand en ien dunen mit soldoaten, dragonders, kanonnen en zukswat noamoakt. Herik, herik, wat ging t er om weg. En din op hoes aan, dis keer bie zunschienend weer. Weer mout ik aan Oom R en Taande A denken en heur grode Opel. Dij haar mit beddetiek beklaide stoulen en gedientjes. Ien mien herinnnern liekt t model op n ol doktersauto. As ze bie ons logeren deden mos ik mie wieken. Òf ien bedstee sloapen, òf ien heur auto dij ien schuur reden was. Verhillerde koppen van arbaaiders as k gedientjes s mörns openschoof. Oom R het ook n motor had. Geregeld kwam hai mit taande achterop bie Opoe en femilie hierzo. Op n winterse dag heurde buurvraauw ien Den Helder motor vol gas te stroat oet broezen. Tot heur stomme verwonnering laip taande weerom noar veurdeur tou.
“Hai het mie vergeten”, zee ze. Oom vernam dat op Òfsluutdiek. Nadde snij belemmerde hom t oetzicht. Hai raip achterom: “Anna, wils mien bril schoonmoaken?”

wie ontvangen t geern
en willen t ook d'aander geven
mor deur ons jachtege bestoan
mout minnegain voak
zunder leven!

Noa n dik joar heb ik t wel had,
want ale doagen van vroug tot loat
wordt der allain mor over corona proat.
Dij virus en dat geleuter bin ik zat.

t Veujoar komt, mor derop oet is nog taboe.
Zol aans wel goud wezen, want ik bin 'pandemoe'.

De lucht staait stief van kolde
n kabbe eerliek scheuvelies
schösstains spaaien rook
deur de dikke dook
zit t aal under de riep
non de zunne schient kniep
ik mien ogen sikkom dicht
veur t schitterendste winterlicht

Noajoarszun scheen op t koale laand
t Was n vrouge zundagmörgen
Dou op mien pad, van d'aander kaant
Dij ol man kwam
Hai huil wat in zien haand verburgen
Mor dichterbie, mit n dwoaze laag
Dee e haand open
k Zag n botterbloum … n botterbloum
Toch niks biezunders
Mor dou, dij bloum, dij ol man …
k Bin ze noeit vergeten.

"Evert", zegt Gezinoa, "hest doe aal dij sokkeloatjes opeten?"
"Doar zatten mor n poar meer in", zeg ik.
"Waren nog mor n poar oet zelst beduilen", zegt zai.
Vleden weke bin ik stopt mit roken, en nou heb ik aal mor deur zin in slikkerij. Zo kom ik van t peerd op de ezel, as ik nou weer veul te dik wor, krieg ik ook weer last van poesteghaid. Gezinoa raagde voak op mie as ik aal mor housten dee, gooi dij rommel toch aan kaante, zee ze den. Dat ken zai ook makkelijk zeggen, zai het nooit rookt. 't Housten is al 'n stuk minder worden vin ik, dus motivoatie om der vanof te blieven is der wel. As ik nou mor nait aal zo'n zin in wat lekkers har.
"Most ains kauwgom perbaaieren", zegt Gezinoa.
"Harregat mens ik goa toch op mien oal dag nait mit kauwgum lopen". "Ik bin gain kou dij lopt te herkaauwen, hest niks beters veur te sloagen?".
"Goa mor grasmaaien", zegt ze, "veur dat t weer begunt te regen".
"Van grasmaaien krieg ik wizze weer zin in slikkerij", zeg ik.
"Kerel goa noar boeten, ik wor roar van dien gezoes, ken mie niks schelen was t doun gaist", zegt ze.
"Zol der nog aargens n pude sjek liggen?", denk ik haardop.
"As't doe weer begunst mit roken bist mie n kerel van niks", zegt Gezinoa.
Kerel van niks wil ik nait wezen, den mor grasmaaien.

Vannacht bin ik zo schier overleden,
Mocht die en onze kinder nog ainmaal zain,
Vannacht toun ik overleed,
Was ik nait alain,

De zunne kwam op,
De wereld kwam bie,
En vogels zongen zo schier,
Toun ik mien ogen sloot bie die,

Vannacht bin ik zo schier overleden,
Want aal wat moar ainmoal kin,
Wordt t schierste as God zien ogen even tou knipt en zegt,
"Oké, nog ain doetje din."

Mien haart zol nait meer kloppen,
Aal is mien geluk t aller grootst,
Want God luit nog ain doetje tou,
Nog ainmaol,
Vlak veur de dood,

Vannacht bin ik zo schier overleden,
Mocht ik die en onze kinder nog ainmaal zain,
Vannacht bin ik zo schier overleden,
Want mien laif ik was gelukkeg,
Gelukkig nait alain.

Man, wat kin t weer joe toch van slag kriegen, nait. En as t din n beedje beder weer wordt din krieg ik geliek weer de kriebels.
Mien vraauw kriegt ook weer kriebels, mor aan t schonen heb k n hekel. Dat geschoef van meubels, nee, da's niks veur mie. Mien toentje!!
Zingen is nait alles bie mie en toch gaalm ik Ede Stoal zien toentje der even oet!

Aal hartstikke vroug heb k al n stuk toen omropt. Och jong, wils nait waiten hou zeer mien rug nou dut.
"Bis veuls te vroug, Berrus, jong, wel gaait der nou zo vroug ien toen aan gaang". Ik dus. Netuur is toch aal van slag, dus ik ook!

"Doe bis dien loopboan hailmoal mislopen, doe has kweker worden mouten".
Ain ding, volk, toentjen is veur mie n laifhebberij en as ik mien brood hier mit verdainen mot, din wait k nait. Kweker wezen is n mooi beroup, mor bikkelhaard.

Van t winter heb k bouken lezen oet bibeltaik en doar stonden de mooiste bloumkolen ien, roupvrije mous en goa mor deur. Och jong, din mos wel zo'n allemachtegs goud stukje toen himmen.
k Bin beun op goan om te kieken woar mien bouken waarn van Landbouwschoul. Mit al dij wieshaid oet bouken bin k aan gaang goan.
Hailemoal op de nije toer, op de biologische! En dat dou ik al drij joar nou! Ik wor wel oetlagen ien dörp. "Aj jong, die kruden van die ien toen, denkst nou echt dat dat helpt?"

Loat ik moar gek wezen en loaten mien greunten wat klaain oetvaaln vergeleken bie mien dörpsgenoten, mor mien greunten binnen GIFVRIJ, volk! En dat is veur mie t grootste pluspunt.
"Worrels met siepels hest doe zegt en toch hep k wirmsteek drien, doe hes mie mooi bedonderd mit dien mooie proatjes".
Nou volk, din is toen nog lang nait gezond. Dus mit swoardere middeln aan t waark. Dou t ais mit praai, siepels en kemille der tussen.
Tudeltoanen doun t ook goud en bieslook en dat bluit nog mooi ook.

"Doe kins dien toen wel Afrikanum nuimen, man, zoveul hest doe ien dien toen stoan. Verbaauwst nog wel greunte?" Joe mouten wel wat heuren, volk, aans joe op n aander toer willen toentjen.
En toch, en toch is dit de menaaier om t toentjen gezond te hollen.
k Heb vrouger voak lacht om dij alternatieve figuurn, mor ze hadden in de zestiger joaren al geliek doar veurop ien Mei. Ze haddn toun al geliek en noa joaren kommen wie der ook achter dat aal dat gif ons niks brocht het. Familie Alma, joe binnen nog voak ien mien gedachten.

Ik goa weer aan gaang met mien lapke en ik smiet r eerst n mooi baarg mis op. n Zere rug mok r mor veur over himmen.
Groetn van t Hoogelaand.
Berrus van t Krudenlap.

Hou ik mie vuil,
Vragstoe, hou t

Mit mie gaait,

Nou, astoe t
Per se waiten wilst:

Zo veul minsken heb ik vergeven
Veur wat ze mie aandoan hemmen,

Veur t aangedoane verdrait –

Allenneg miezulf vergeven,
Dat lukt mie nait

Inspiroatsie: Kiki Leenmans, Sotto Voce (uit: Vergezichten en Gezichten) 1954

k Heurde heur roupen
naachts onderwegens
gaanzen ien schiensel
van lichten moan

gerdienen aan zied
bie t gleren aan glaas
maank vroren bloumen
ien dook van oam

iezelk op ber mit
geluud van gehaaimen
schraiwen ien dreum
n slootswaal aan loan

t reren van n hoaske
zunder ogen ien snij
n poar kraaien
was winter mor doan.

Elke dag is n stried,
op mien waark,
tegen de tied,
de joaren goan tellen
en de tied gaait haard
ik mot miezulf kwellen.
Want t is tempo, tempo
tied is geld
en de concurrent,
dij zuch goudkoper meldt.
Ik bin baange
da'k dizze joagerij
dizze loonsloaverij
nait volholden kín,
veurtied oafknap
en stap veur stap
op weg noar
n haartkwoal bin.

n Roar woord!

Wat mout je doar nou weer mit…..

Aalgedureg zit je wat tou t roam oet te loeren…. en opains komt der aine veurbie, woaras je mit op schoule zeten hebben!

Oaflopen vraidag zag k opains Jan lopen. Verrek, dat is Jan!

Drei joar mit op ULO-schoule goan. Joaren nait zain en zo opains zai je mekoar noa zo n zeumteg joar trogge!

Noast rekenen en toal kregen wie doar ook Engels, Duuts en zulfs Frans!

Goud veur loater dochten ze..

En inderdoad heb k doar veuraal profiet van had, al was mien Engels en Frans nait echt meroakel.

Dou d kinder van ons wat groter wazzen, dochten wie om eerst mor ais Europa in te goan mit vekansie s.

Reden? As wie older wazzen, kon t wel ais te wied veur ons worren?

Bivve op n moal noar Frankriek en Itolie en mout ve vanwege n laange tocht eem op d hak.

n Pitstop zogezegd. Beetje eten, daarms legen en zuks meer.

Bie de ober wat lekkers besteld en veur moeke en mie n kopke kovvie.

Vragt dei ober in t Frans of der ook zuker en melk in de kovvie mos?

Ik mit mien toalenkennis van d ULO zeg doarop: Nainnolet!

Kinder smalend: dat is ja in drei toalen pap… Kinst dien Frans nog wel goud?

Ik, onneuzel: Hou zo? Doe pratst Duuts, Engels en Frans deur n kander! Hahaha!

Verrek, zai hebben geliek!

Nain (nein), no , let (lait)!

Hou kwam k doar nou zo gauw op?

t Was koetjewaals. En al hadden wie dat nait leert op schoule, wie hadden n hail mooie

zunnege vekansie en d kinder haarn der de rest van de raize nog aaldoage lol om!

t Ontstoan van n gedicht
Is as n geboorte
De weeën van t leven
Goan der aan veuroaf

As ik tied van leven heb,
Zegstoe, wil ik noar

t Boetenlaand -

Op wereldraais
Noar Brazilië, Amerikoa,

En in aal geval
Ain van baaide polen –

Schande allenneg man
Dast gain tied hest

Um te leven
In dit moment,

Dastoe gain tied
Veur leven hest

Oet Amerikoa hebben wie weer wat nijs kregen: t claimen. Vienen wie en kinnen wie dat ook zain loaten, dat n aner ons benoadaild het din dainen wie n claim ien tegen dij persoon en dij mout ons din, as vergouden veur schoade, n fiks bedrag betoalen. Ien bepoalde gevallen is zo'n claim wel terecht, moar heden ten doage wordt sums al n schoadevergouden vroagd veur t minste of geringste.

Voak is zo'n claim zo onredelk as wat, zoas van n man dij dichtgruid waas omdat er teveul koekjes van bakker Deegrol eten haar. Nou waas dat teveul eten van dij aibels lekkere koekjes nait goud veur zien gezondhaid en dus wuir bakker veur rechter doagd: hou dúúrfde hai toch ook van dij lekkere koekjes bakken!!!
Hou dúúrfde hai toch gewoon t waark te doun woar hai veur oplaaid waas en dat nog wel mit veul laifde!
Is t nait vrezelk, zo'n claim? Ie kommen der toch even van n kolle raais thoes?

Gelukkeg is dit geval van n bakker vanzulf oet mien doem zogen en binnen zukse claims gain regel, moar toch zain je aal meer dat minsen van dij onredelke claims iendainen omdat ze aargns financieel beter van worden willen.
As ik dij verhoalen lees goan hoaren mie recht ien t end stoan en hoop ik, dat mie dat nooit overkomen zel. Stel joe veur dat ain mie n claim oplegt, omdat er teveul bouken van mie lezen het (fantasie gait nou écht even mit mie op loop) en doardeur last van ogen kregen het. Of dat n kiend dat twinteg joar leden bie mie ien klas zeten het mie n claim oplegt, omdat ik dou ais op hom scholden heb, wat hom zo rakt het dat er der nog kepot van is en elke daag geestelke hulp neudeg het. Ik hoop traauwens dat ik nou gainain op n idee breng…

Nee, even ale gekhaid op n grode stok: t mout doan wezen mit dat geclaim. Bie mien waiten is der mor Ain Dij n claim op mie het- en dat wil ik geern zo hollen- en dat is mien hemelse Voader. Hai het mie, mit mien aigen permizzie, claimd veur Zien KeuninkRIEK. Doar kin ik- veur aaiweg- mit leven.

Kloas haar letste doagen fietsen mit ain haand al nuver onder knij kregen. Op en oafstappen lukde hom ook al.
Op schoul hadden kinder eerst wel even opkeken. Ie zain ja ook nait doaglieks n jong mit n gruine aarm.

Mor t nije was der al vlöt oaf. Kloas haar aiglieks gain pien meer, moar hai begon dat gips knap lasteg te vinden.
"Ik hoop moar dat mien pols mörgen beter is as wie noar stad goan".
"Dat hoop ik ook", zee moe. Den kinst weer dien aigen klaaier aan en nait van dij polo's. Doar is t nou ja veul te kold veur."

Aanderdoags mos Sientje allaind noar schoul. Kloas ging mit moe in auto noar t akkedemisch.
Ze mozzen nou noar poli-kliniek. Der wazzen aander dokters en zusters. Kloas mos noar n spreekkoamer.
Doar wazzen twij dokters. Ain zee dat hai n dokter in oplaaiden was. Hai mos alles doun. De aander was al joaren laank dokter en hai huil boudel in de goaten.

De eerste wol van alles waiten. Hou of het gebeurd was, of Kloas veul pien had haar, of t gips ook goud zat.
Moar op het letst zee e: "Wie loaten eerst nog nije foto's moaken en den beslizzen wie of der nij gips om tou mout en veur hou laank".
Kloas vruig: "Kin t ook wezen dat der gain gips meer om mout?".
Dokter zee: "Dat is moar n hail klaine kans dat dat zo is mienjong. Veur n akkefietje as dit staait zes tot acht week gips. Goa doe nou eerst moar noar röntgenofdailen".

Kloas gong soamen mit moe noar röntgen tou.
Ze muiken n poar foto's en dou weerom.
Dou Kloas opruipen wuir, was hai toch wel zenewachteg.

Dokter zee: "Pech mienjong. Krigst nij gips. t Geneest wel goud, mor breuk is nog nait staark genog om zunder gips te doun. Nij gips en over drij week zain wie n kander weer."
Kloas was der sneu van, moar t was nait anders.

Vandoag koos Kloas veur blaauw gips. Dou t haard was konnen ze weer noar hoes.
Ze wazzen de haile mörgen en de haalve nommerdag vot west.
Sientje was nog in schoul.
"Wolst nog noar schoul, of blifst laiver thoes?", vruig moe.
"Ik goa nou nait meer noar schoul tou. t Is nog moar ain uurje en als ik der bin nog moar n haalf uur. Dat is de muite nait." zee Kloas.
"Din most die moar n zetje allaind vernuveren", zee moe. "Ik heb hier nog zat waark te doun. De waske staait der nog en klaaier lopen nait vanzulf noar wasmachien".

"Oh , mainen ie dat nou? Ik zag guster nog n boksem veurbiekommen ", zee Kloas.
"Vuilst die wel lekker? " vruig moe.
"Ik wel", antwoordde Kloas. "Moar boksem was nog vol. Voader zat er nog in".
"Ach doe wiesneus, goa speulen of dou hoeswaark of zo", zee moe.

Moe ging waske doun en Kloas luip noar boeten. Pabbe was achter schuur trekker aan t schoonspoiten.
"Zo mienjong, hest nij gips kregen?"
Kloas luit zien gips even zain. "Nog drij week en den mag t der weer oaf".
"Nou", mainde pabbe, "Dij tied komst ook nog wel deur, moar nou most aan kaant, anders huifst vanaovend nait in bad, din spoit ik die en de trekker nat !"

Kloas dee n poar stappen noar achter en pabbe spoot letste klaai van trekker oaf.
"Zo, nou is het tied veur thee. Kiek, doar komt Sientje ook al oet schoul", zee pabbe.
n Poar menuten loater zaten ze in keuken bie thee en n snee kouke!

Lucht kloart wat op en terwiel dat ol boas wìnsteg noar boeten kikt, begunnen leste regendruppen dij op roam deel valen te glinstern as zun liedzoam deurbrekt.
Hail even vuilt ol boas waarmte op zien hoed, mor as zun verdreven wordt deur graauwe wolken, wordt zien opleven net as zunlicht verdreven deur n sloeg gevuil.
Hai lopt noar zien bèr en al wait e dat t nog vro is, hai trekt zien goud oet en kropt onder dekens.

Doagen binnen duuster en t laifst zol hai hail dag ien bèr blieven. t Gemis van heur waarmte, heur roek, heur vreugd en heur leventeghaid vil ol boas al joaren swoar, mor nou hai ien tied van n aander leeft wordt t enkeld mor stoerder.
Doagse bezegheden kin hom niks meer schelen. Hai het gain behuifte om n proatje. Gain verlet om aan kovvietoavel gezoes van n ol proelsnoet, dij aalvot jammert en jeuzelt over liefsere dat elk ien tehoes het. Hai volgt gain nijs op tv en leest kraant ook nait meer. Enkeld omdat zien gemoud der allinneg mor minder van wordt.

Dokter het hom zegd dat hai der voaker oet mout. Dat wandeln ien boetenlucht hom goud doun zel, mor doar het ol boas kracht nait ais veur.
Van begun of aan was e muid. Slaip laifst hail dag deur, terwiel dat wanneer hai soavends op bèr laag, hai nait ien sloap kwam. Aalgedureg laag hai haalve nachten te prakkezaaiern. Haar kopschraberijen over hou of t leven wieder mos. En as aanderdoags zuster mit zien medesienen bie hom kwam was e nait te proemen.
Laifst trok e gerdienen weer stief dicht en nuzzelde hom nog even daip vot onder dekens.

Overdag was ol boas zien netuur nait te roem. Was zien gemoud triesterg en kon hai nait genottern van aal dat t leven hom nog gunt.
Zien kiender zeden hom dat e mit ain proaten mos. Ain dij zien ellén begreep en hom kon vertellen wat of e doun kon om beder ien zien hoed te zitten.
Mor n zieleknieper was aan ol boas nait besteed en verdwoald ien zien duustere gedachten bleef hai aalvot bie t roam zitten. Wìnsteg noar heur dij hai zo aldernoarste mist.

n Dag of wat loater wordt ol boas vro wakker van geluud doar hai zo verlangsteg noar west haar.
Hai smit dekens van hom òf …vlugt tou bèr oet en zunder hom te hemmeln trekt ol boas zien goud aan.
Zien struunkoar is mor zuneg van rem òf wanneer hai gaang op stoft en zuster hom bie hoofdiengang verboasd vragt wat of ter loos is.
Hai zegt heur dat zai der weer is… Zai, dij hai zo geern weer roeken wil en heur waarmte vuilen over zien versleten lief. Heur vreugd, heur leventeghaid hom oploaden zel en hai endelk weer genottern kin van de tied dij hom rest.

Schoefdeuren goan open en mit waike ogen snoft hai heur frizze roek en fluustert as hai vogels wiereg zingen heurt: 'Endelk… t Is veujoar!'

Het hazenpad kiezen

t Gereer van de steern
t sweven van de koap
dat beleef ik zo geern
doarom zit k hier zo voak

t Geluud van de boaren
t gesputter tegen de diek
dikke pieren wel n haalf meter
aggewaaiern deur t sliek.

n Broes over t woater
zilte damp moakt mie nat
doar krieg k weer n flotter
t is roeg hier aan t wad

Mor binnen in mie is t vredeg
zo oproemd en blied
gain ombaalgen gain raagen
nait neudeg dij stried.

Oh dij wind over t sliek
oh dij roege locht
oh dij wereld achter diek
dikke koapen in vlocht

Oh dij wind deur mien hoar
en mit kop in nek
oh dij wereld achter diek
da's nou net mien plek.

Och Here loat toch dij pracht
van dat roege en rust
bestoan veur t noageslacht
hier aan onze waddenkust

Mit schoapen op de kruun
netuur blief mor rioal
en geef blievend vertuun
wie danken Joe aaltmoal.

Van het program des levens het gainain t concept! Doar docht ik aan, dou ik achter de pc stapte. Bert Wijnholds mailde, dat e de biedroagen veur Kreuze ainenzesteg geern veur de varentwintegste juni hebben wil.

Paartie lu brengen t ver in de moatschappij, aandern blieven op nul hangen … en nog weer aandern dondern as n plumpudding in nkander! Houveul gelok heb je?! 'Zo kin t ook' ston in de joaren viefteg op n stoacaravan in de Maiden. De mare wil, dat de bewoner n boer was, dij alles wat e opbaauwd haar kwiet worden was (de woorden spreken dus veur zok).

t Gelok begunt voak al in de waige: wor je geboren in n goud gezin en bin je goud zond, den heb je al n streepke veur. Al wil dat nait zeggen, dat t joe aiweg goud gaait … Op elk zien pad kommen hindernizzen veur. D'aine nemt ze mit n glimlaag en d'aander komt der nait over! Ie waiten zulf wel, wat n mensk zo aal tegen kommen kin op zien levenspad. In mien bestoan leerde ik veul lu kennen. D'aine baauwde zunder te leren n imperium op en wuir miljonair. n Aander haar n goud begun, mor ging aan hebzucht kepot enz., enz.

Op sport heurde ik n verhoal van Bram over ain van zien leerlingen … Bram het aaid meester west in t midden van t laand. Ondanks de mieterse omgeven doar, kreeg e noa dik datteg joar weer jank noar t Hoge Noorden. De roemte, de wiedshaid en veuraal de rust deden hom besloeten zien 'roets' weer op te zuiken. Inmiddels is e op pensjoun en dut e vrijwillegerswaark in t bejoardenhoes. Noast wat hand- en spandainsten is e veuraal bezeg n groepke oldern de biljartsport bie te brengen. Hai is slim in minsken intresseerd en as t aits kin, zöcht e oldgedainden geern nog weer ais op! Zo ook de kinder, dij in aal dij joaren bie hom in d'klazze zeten hebben … Veureg joar was e bie touval t adres van n wichie tegen kommen en kreeg e via internet ook nog heur mailadres. Geweldeg! In overleg mit zien vraauw besloten zai t wichie op te zuiken in … Portugal!
“Dat wordt n dikke raaize”, opperde ik. “Joa, mor wie hebben n camper en wie maggen hail geern laange tochten moaken. k Trek der n week of vaar/vieve veur oet! Ik denk, dat t wel de muite weerd is. Zai is òfstedaaiert as landbaauwingenieur en woont doar in de baargen.”

n Week of vieve loater was e trogge: “Wat hebben wie n geweldege raaize had!” En enthousiast vertelde hai over zien leerling, dij mit aal heur pepieren mit n Portugeze zegeholder traauwd was en boven in de baargen in alle stilte heur tied deurbrocht.
Zai het op vekansie de man trovven en zai wazzen op slag smoorverlaifd! Hai wol nait noar Nederland kommen, dus het ze mor besloten om òf te raaizen noar Portugal. Hier n supergoie boan, doar … ofwachten! D'jong haar n stok of tien zegen en drij koien. Nait te roem, mor hai kon der van leven.

Inmiddels woont ze doar roem twinteg joar. Heur kennis het ze broekt om wat meer van t boerderijtje te moaken. Zo'n honderd meter van hoes het ze n wèl vonden veur vris wotter, stroom hoalen ze oet n stromend beekje en n pertij grode accu's. Nait te roem, mor goud … Zai dut d'hoesholden en de moustoene. Hai gaait smörns op tied mit de zegen de baargen in. De kudde is in de joaren oetbraaid tot roem zeuventeg zegen!

D'jong was goud vrundelk, mor nait aarg sproakzoam. Bram stelde hom veur om n dag mit hom de baargen in te goan en dat was goud. Aanderdoags deur de dook noar boven. Hogerop scheen volop de zunne, n hail apaarte beleven! Bram mos aingoal t gesprek goande holden. Oet zokzulven zee de Portugees nait zoveul … nog aarger: hailendaal niks! Bram vroug hom, woarom hai aal doage de baargen in ging. “Kinst gain aander boantje vinden?”
D'jong laagde wat en vertelde, dat hai doar absoluut nait an docht! “Ik heb de wereld wel gezien!” En noa n tiedje kwam e lös: Bleek, dat e meerdere moalen oetzonden was as soldoat en de verschrikkelkste dingen mitmoakt haar! “Geef mie de daaiern mor, mit mensken heb ik nait meer zoveul. Mien vraauw en kinder binnen mien alles. k Heb ook noeit de behuifte om noar beneden te goan. Is mie aal veuls te drok! Mit Janine heur kennis hebben wie hier n goud bestoan opbaauwd. En meer begeer ik nait!”

Onderwegens trogge noar hoes het Bram zowat aal doage der mit zien vraauw over proat: “Aigenlieks doodzunde, dat zai nait meer doan het mit aal heur diploma's.”
“Joa, zo kinst t ook bekieken. Mor wat is ze gelokkeg doar, en wat n poar schiere, sosjoale kinder! Ik denk, dat heur kennis doar beter besteed is den hier in ons gestresste kikkerlandje!” Bram mos heur wel geliek geven: “Joa, zo kin t dus ook!”

As ales duuster liekt
Deur zörgen en verdrait
Hou dastoe t ook bekiekst
n Lichtstroal zugstoe nait
Din is der sums n woord
t Luustern noar mekoar
Aal bistoe van de koart
Wie stoan veur nkander kloar

As ales muilek gaait
Doe vuilstie zo verwaard
Te prakkezaaiern staaist
En pien hest in dien haart
Din is der sums n laid
Of zomor n geboar
Doe maarkst in dien verdrait
Wie holden van mekoar

Nou ales aanders loopt
As wastoe aiglieks wilst
Doe tóch op beder hoopst
Der aibels zwoar aan tilst
Din is der sums n aarm
Vuilstoe : k bin nait allain
Dát moakt t binnen in die waarm
Dát holdt die op de bain !

(n schetsje veur ain persoon)

Ik goa aan d'raaize noar mien nichtje,
Dat was vrouger een hail fien wichtje.
k Heb heur al in datteg joar nait zain,
k Goa noar Amsterdam tou mit de traain.
Mien man Geerd zegt: "Dat is gain pretje,
Doar in Amsterdam op een fletje.
Ik goa laiver een dag mit saaize,
Den mit die noar Amsterdam aan d'raaize."
Nou Geerd doe hest groot geliek,
Paas doe mor op ons hoeske op d'ol diek.
Ik goa wel hallemoal allain,
Noar Amsterdam tou mit de traain.
k Bin al drok aan t studeren,
Om een beetje Hollands te leren.
n Stoete hait n brood,
Een schier jonkje is een stoot.
Joa ie zellen wel denken dat verrekte old wief,
Mor ik krieg op mien leeftied ook nog wel vlinders in mien lief.
Koolrapen dat binnen knollen,
Rimpels dat binnen vollen.
Tegen mous zeggen ze boerenkool,
En een schoul is een school.
n Busteholder körten ze of als B.H,
En tegen brij zeggen ze vla.
n Rötte is een rat,
En tegen een laiverd zeggen ze schat.
Het vaalt mie nait slim tou,
Dat Hollands is mie een gedou.
Het zal mie wel lukken, t zal ook wel mouten,
Aans broek ik gewoon mien handen en vouten.
Twij kilo vlaais en drij pond spek,
Ze verkloaren mie vast veur gek.
Wie kinnen gain onskes van dit en onskes van dat,
Doarvan worden wie laank nait zat.
k Zai der wel tegen op, mor dou mien best,
k Bin aigenlieks nog nooit zo wied van hoes of west.
Mien kovver weegt wel 15 kilo of een beetje meer,
Geerd zee: "Volgens mie komst haile joar nait weer."
Och dij manluu waiten van toeten nog bloazen,
Dij zitten laiver achter volle biergloazen.
Der mot toch van alles een beetje mit,
Wat klaaier en n beetje goudje veur t schoonmoaken van mien kunstgebit.
Dij kerels binnen ook ja hailemoal verwend,
Hai wait wel, wie zetten aal doage ons gebit in Steradent.
Ik heb pantoffels, zaipe, nachtponne en aal zokse dingen, Dij namen ie toch ook mit as ie op raaize gingen?
n Beetje ondergoud en schone sokken,
En n poar waarme bostrokken.
En den nog wat ditje datje derij,
En veur onderwegens nog wat vreterij.
Ook dizze korset zal mit mie goan,
n Nije? Welnee, hai het net drij doage in t sodoawoater stoan.
Mensen ie goan mor wieder mit joen geproat,
Ik goa gauw op mien Solex, aans kom ik ook nog te loat.

Twijde Dail

k Bin der weer, k bin der weer,
Dit vergeet ik mien haile leven nait weer.
k Zag doar mensen mit rode, blauwe en gele hoar,
Ik docht, dat ik mien verstand verloor.
Alle kleuren, liek omhoog haren ze t stoan,
Ze leken wis en woarachteg secuur op n hoan.
Zain ie mien Geerd al mit zo'n hoanekame lopen,
Den huiven wie gain vogelverschrikker meer in toene kopen.
En as dat aansloug den konden de buren,
Mien Geerd wel n zetje huren.
Dat is mooi want den kon mien man,
Geld verdainen veur nog n raaiske Amsterdam.
Jong en old, groot en klain,
k Haar nog noeit zowat zain.
Ringen in d'neusgoaten en in d'waange,
As ik er noar keek den werd k gewoon n beetje baange.
Mit grote scheuren veur de kont zag ik ze lopen,
Dij aarme mensen konden zeker gain nale en droad meer kopen.
Ook stroatmuzikanten speulden om te overleven,
k Heb ze gaauw n stukje worst en keze geven.
Op de dam luip aine mit blote vouten deur glas in de weer,
Ik zee tegen hom, och mien jong dust die nait zeer.
Och wat heb ik doar veul mensen zain lopen,
Hail veul rassen nuchter en bezopen.
Ze lagen zo moar op de stroat of in n portiek,
Dij kriegen loater vast en zeker last van rimmetiek.
Dat volk het ook ja gain fatsoun,
Om joen dutje op stroat te doun.
k Heb ook nog doefkes vouert mit doefkevreten,
As daank doarveur hebben ze mie verschaaiden moal mien houdje bescheten.
k Haar het reuze noar mien zin,
Mor tied en geld dat haar ik veul te min.
Ze konden mie ook haildaal nait verstoan,
k Heb nog zo mien best op mien Nederlands doan.
Mien nichtje dij proatte ook ja sikkom gain plat,
Ik docht wat wieze schiete is dat.
Mor noar n poar doage haar ik t wel in de goaten,
Ze begrepen echt niks van mien plat proaten.
Mien nichtje zee doe mokst er wat van,
Der was een kerel dij docht dat ik oet Rusland kwam.
Mor ik bin een echte Grunneger al hail mien leven,
En doar mag ik toch wel n beetje trots op wezen.
k Heb ondanks mien gebrekkeg Hollands wel spaaitbuskes kocht in drij mooie kleuren,
Doar kin ik mien Geerd mooi mit op goan fleuren.
En dit was den mien verzonnen verhoal,
In ons ainige echte mooie Grunneger toal.

Instuurd deur Alberta van Dijk.

Vervolgverhoal, schreven deur Gerhard Tuinema.

Taande toch nait? schrikt Elzo.
Krekt zo, zegt Sambo. De vuurspijende baarg is in aantocht. Holt joe mor kloar want de barometer ston op störm.
Och gommes, zegt Hennie, ook dat nog! Mor din wait ik wel wa k dou, din moak ik da k votkom. Wel wait wat ze van plan is.
Dat most nait doun, zegt Jurrie kaalm. t Ol mins het leergeld betoald en ze zel veur twijde keer wel beter oppazen.
Ze zel wel even noar bruier kieken willen en din kinve heur deur nait waaigern.
t Is ook nait goud west davve heur nait schreven hemmen hou t mit bruier ging.
Nou, je waiten wat joe te wachten staait, zegt Sambo. Ik zel ais zain of der nog n cent te verdainen is. k Heur wel hou t oflopt. Tor kiek din mor weer.

Even loater stapt e op zien Indian en hai is loan nog mor net oet as taande in bocht van weg is. Ze stapt ter kregel over en ze kikt nait op as Sambo heur veurbie ridt.
Doar was ik, zegt taande as ze tou koamerdeur inkomt.
Even kikt ze koamer rond, din stapt ze noar Hennie, nemt heur kop tussen handen en geft heur n dikke smok.
Mien wicht, snokt taande. Meer zegt ze nait, mor t is ook genog. Heur stried, heur beter waiten, heur bliedschop, àlles legt ze in dizze twij woorden.

Hennie wait aal nait wat ze der van denken mout, zò verbalderaaierd is ze. Alles wat ze ook verwacht het, dàt nait. Even krigt ze n kloet veur keel, mor din is ze zokzulf weer.
Goa zitten taande, ie zellen wel muide wezen noa zo n raais. En wat zeg je nou van koamer? Is e nait opknapt?
Wonder, wonder, zegt taande. Doar hèje eer van, laive tied nog aan tou, wat is t hier mooi worden. Mor eh… hou is t din mit die mien jong?

Och… Zegt Elzo, t wil nog niks taande. k Bin nog zo slap as wat en k lig t laiste mor op ber. t Eten smoakt mie ook niks, alhouwel t nog nooit zo lekker smoakt het.
En jongeluu, gaait taande verder, wanner zel t nou wezen? Ie hemmen de spullen nou ja veur mekoar, dus woarom zèje nog langer wachten? Wie binnen guster onder de geboden goan, zegt Jurrie.

As alles mitlopt zel t de twij ntwingsten wezen. Hennie heur meubels kommen aander week en din zel Hinderk Lapke de gedienen en zowat hin wel kloar hemmen.
Zo, zo, zegt taande, da s nait maal. Nait da k ter wat mit neudeg heb, mor eh… slept Hennie hier nou ook al onder dak? t Dut niks of mor eh… nou ja, der wordt al genog proat mainstied, is t nait zo?

Dij slept bie mie, zegt Elzo, omreden ik s nachts nait allain wezen kin. Mor zeg t mor nait tegen Jurrie, aans wordt dij ook nog kwoad.
t Is wel goud taande, zegt Hennie. s Nachts bin ik bie vrouw Blaik en zo dag en deur hol k hier tou. Mor aan ain kaant het Elzo geliek. Hai kin s nachts ainlieks nait allain wezen en Jurrie is nait geschikt om woak te hollen. As ie hier nou ais bleven tot wie traauwd binnen, din kinnen ie op Elzo zien ber sloapen en din kin Jurrie wel n ledikant van t Gruine Kruus hoalen veur Elzo, want dij kin s nachts nait op zo n ligstoul sloapen.
As ik joe van dainst wezen kin, zegt taande, din wel groag. Thoes is der gain mins dij op mie wacht en kat is zo laank bie noabers.
Dat mout ter nog biekommen, morrelt Elzo, k bin nait seupel! k Kin mie best allain redden of docht je misschien da k n schone douk om hemmen mout s nachts. t Staait Elzo mor min aan dat t ol mins s nachts bie heur blift, mor doar denk e nog wel aans over…

Wordt vervolgd!

As 60-pluzzers kin je n joarabonnement bie de spoorwegen aanvroagen. Din kin je raaizen mit 40% körten. Koartjes worden joe in huus stuurd, ie betoalen n vast joarbedrag en kloar is kees. Wie hadden formelieren opstuurd en dou wie koartjes haren begonnen wie doalek plannen te moaken om der es goud gebruuk van te moaken. Òfsproken wuir, dat wie, as t mooi weer was, noar Scheveningen goan zollen. Dag kwam al gaauw en wie gongen aan raaize. Raaize verluip hail smui en net noa middag kwammen wie aan in Scheveningen. Man man, wat was t doar drok. t Leek wel of hail Nederland dizze ploatse as raaisdoul kozen haar. t Wemelde van dagjesminsen. Terrasjes zaten haailendal vol en winkeltjes op promenade deden goie zoaken, zo te zain.....
Dou wie aal dij etende en drinkende mensen zagen, kregen wie vanzulf ook wel n beetje zin. Uutendelk waren wie al vroug van huus goan en was t nou al tegen aine.
Woar konden wie even rusteg zitten? Nou vergeet dat mor. t Ainege wat ons overbleef was de viskarre .....Wie mozzen toch wat, dus kochten wie ons bie de visboer n lekkerbekje.

Nou dij gong der goud in. Al zittende op n muurtje langs de promenade konden wie ook even uutrusten van de raaize.
Deur t vastholden van n viske krieg je ondanks n servetje, gaauw vette handen, dus zee vraauw: ”Ik loop even de trappe òf noar t strand, ik wil even mien handen òfwassen in t wotter.” Dat haar ze bie noader inzain nou beter nait doun kind! Zai luip trap òf noar beneden, schoevelde wat onhandeg over de lösse zandloage en kwam zo bie t wotter aan. Zai bokte zok om handen even nat te moaken.
Woar ze gain reken mit holden haar was, dat t wotter altied in bewegen is en dat t zaand aan de wotterkant doardeur wat sobbeg is. Vanòf t muurtje kon ik heur bewegens mitkriegen en ik was din ook nait verboasd, dou zai opains vaste grond onder de vouten kwiet was en … zai over heur volle lengte in de golven terèchte kwam. Wat dou je in zo n geval? Eerst sprong ik van t muurtje ..... meschain kon k helpen. Mor dou ik zag, dat zai al weer overènde kwam, kreeg k de indruk dat hulp nait meer zo neudeg was! Deurdat ze plat op t lief in t wotter ploft was, was ze van boven tot onder kletsnat en bedekt mit n loage nat zaand! Hulpeloos keek ze noar boven, nait in stoat n geluud uut te brengen. Ik ruip: “Kom dizze kaante mor op.” Mien roupen gong verloren in t lewaai en geproat van de mìnsen om ons tou! Ik zag heur trappe opstrompeln, onnerwiel dat n hail bult mensen verboasd noar heur keken. Ik kon de gedachten van dij lu lezen .....Dij is ook nait hail nuchter meer, heurde ik ze denken.
Dou mien vraauw weer bie mie ston op promenade, kreeg ze zulf pas in de goaten hou zai der oet zag! Ik kon t nait helpen .....mor k mos in stilte even gnivveln. Zowat kin vanzulf elks overkommen, mor zo as zai der oet zag … Asof ze n schip mit törf leegkrood haar!
“Hou mout ik doar nou mit aan”, jengelde ze, “ik kin mie zo ja naargens vertonen. En wie mouten dammee ook nog weer mit traain noar hoes! Joa, docht ik, doar het ze vanzulf geliek in, wie hebben n probleem! “Loat wie eerst mor es hier op t muurtje zitten goan, din kinst in elk geval n beetje opdreugen, t is mor wotter en zaand, zunne zel ons wel n beetje helpen”, zee ik.

Wie waren onnertussen wel zwoar in de kieker lopen. Ik zat noast mien vraauw, mor dee net of k der hailendaal nait bie heurde en keek onnerwiel noar overkaante van promenade noar aal dij klaaine winkeltjes, dij van alles en nog wat te koop haren.
Inains vuil t kwartje ..... “Luuster es even, zol t nait verstandeg wezen, dat wie es even bie dij winkeltjes kieken goan?”
Eerst keek ze mie aan as of k Frans pruit. “Ik kin toch nait in dizze toustand .....” Dou vuil bie heur ook t kwartje. “Mie dunkt, doe hest geliek! Dat k doar zulf nog nait op kommen bin.” En weg stevelde ze veur mie aan, ik kon heur hoast nait bieholden.
Dou wie t winkeltje in kwamen, keek d'aigenoar ons mispriezend aan ...... en keek noar de vlouer of dij ook nat en voel wuir! Dou hai zag dat dit nait het geval was, wui zien blik wat vrundelker. “Waarmee kan ik mevrouw van dienst zijn?” vruig hai, wel waitende dat hai aan mie persoonlek niks verdainen kon.
“Ja”, zee mien vraauw,” u ziet wat mij is overkomen … dus ik zal wat nieuwe spullen moeten kopen!”
Dat klonk man as meziek in oren en hai dartelde veur heur aan noar n ander dail van winkel. “Kijk mevrouw, hier kunt u vast uw keus wel maken. Kan ik u nog behulpzaam zijn?” Vraauw wimpelde dat òf, omdat zai laiver zulf snuustert, zunder ain dij joe op handen kikt …!
In tussentied was ik promenade weer op lopen omreden dat ik toch mor in wege luip, en ston boeten te kieken noar t volk, dat aan mie veurbie trok …
Noa n haile tied, woarin ik van t aine bain op t andere leunde, zo zeer dee mie de rogge, kwam vraauw winkel oet mit n grode tazze .....en ik zeg joe ..... hailemoal uutstokt in t nij! Ik mog t wel lieden en vertelde heur dat!
“Nou”, zee ze, ”ik mog mie in de winkel nog even wassen en opmoaken. Aigenoar het de vieze spullen even veur mie in n grode tazze doan en noa t betoalen dee hai zulf deure veur mie open en wìnste mie nog n schiere raaize noar hoes!
Echt n gentleman!”
Ik kan t nait loaten: “Gentleman, gentleman ..... Wat wilst, doe hest zien dag goudmoakt, hai het dik aan die verdaind, zo te zain!” “Och”, zee ze, “doe zelst ook nait overaal negatieve opmaarkens over moaken, pessimist!” Op zo’n moment wait ik te zwiegen. Ain ding was zeker, vraauw was tevreden en n tevreden vraauw is hail wat weerd.
t Zel dudelk wezen, dat wie dij dag in Scheveningen nait echt veul meer ondernomen hebben! Dou wie loater op d’oavend weer in hoes waren hebben we ter nog even over had, onder t genot van n glaske.

t Was toch n mooie dag west, n kostboare dag, dat wel … mor kostboar kin je van twij kanten bekieken!
Lagd dat wie hebben ..... Juust .....en dat is nait te betoalen!

Dou k in t Westerketaaier woonde, op n mooi verbaauwd boerderijke, haar k der ook n nuver lapke toen bie. Om dij de boas te blieven, hemmen we om en bie de 400 boomkes poot. Rest bleef gras en siertoen.
n Pèns vol waark om boudel schier te holden, mor veur mien gevuil kon k dou nait stukkend of dood. t Aine was nog nait kloar of k haar al weer n idee veur wat aans in kop. n Mooie viever aanleggen mit n brugje der over. Laangs de randen zwaarfkaaien en n strookje goas tegen katten en raaigers. Viever heb k in n dag oetgroaven en t brugje moakt van twij laanke bielzen. Dou op zuik noar zwaarfkaaien. Boeren hemmen voak n hekel aan stainen in t laand, dus op minnege houk bie slootswaal mog k ze weghoalen. Dij krengen waren voak zo zwoar dat kruiwoagen der aan te pas kommen mos. Dij legde k din op ziedkaant en rolde stain der in. Din mit n dikke poal as hefboom kruiwoagen weer overènd en zain dat k er mit thoes kwam. t Is, al zeg k het zulf, hail mooi worden.

t Woater in viever bleef zo helder dat je vizzen swemmen zain konnen. Plantjes tussen de stainen, n woaterlelie en n fonteintje in de viever. Van vrunden oet Hengelo heb k veur de grap n haile grode zwaarfkaai kregen van plestiek. Nait van echt te onderschaaiden, mor hai woog nog minder as niks! Dij kreeg n plekje in mien atelier. Drij doagen noa dat ik klus der oet haar, schoot t mie vreselk in rug. t Was zo slim dat dokter der heer mos. Morfine injecties, zwoare medesienen en volledege bèrrust.
Ollu kwamen op zaikenbezuik en haren vaaier goldviskes in n plestiek puutje vol woater veur mie mitnomen. Dou ze mit vraauw in koamer thee drinken gingen, docht ik: k mot ook mor ains even van bèr òf. k Pakte grode plestiek stain oet t atelier en laip der steunend en kreunend mit de koamer in. k Heb ollu nog nooit zo verhilderd kieken zain as dij keer. Is e nou stoapelgek worden? Aarms kwamen der bie in lucht. Dou k plestiek stain rollen lait kregen ze t deur, mor t duurde nog nuver n tiedje veurdat ze de humor der van ienzagen.

Dou k nog zun beudel was van krapan drij joar, beurde der wat in mien levend, woar k nog n haile bult vroagtaikens bie heb. t is ja sikkom onmeugelk dat k t oet aigen ondervindens altmoal beleefd heb. t Zit aans zo muurvaast in kop en k heb t aal zo voak heurd, dat k t sikkom wel leuven mout.

As ainege zeun op boerenploatse van mien ollu in Buunerveen, mus t tegen t ende van d oorlog west weden, dou k mit mien moeke om n bosschop achterop fietse mit noar t dorp moch. Zokswat overkwaamp mie ja nait aaldag. Stoefan bie n hoeske zag k ien stoan dij k kun. Hou was dat meugelk? Dit beston ja nait. Dij ome heurde ja bie ons in schure te weden. Sunt k wus dat k op wereld was, muik ie soamen mit n aandre ome dail oet van mien doagelks levend. k Snapde der hailendaal niks van. Loater hebben ze t mie in geuren en kleuren oet douken doan.

Dou op tien mai 1940 inains n aantal soldoaten oet de Pruus, bie wieze van spreken bie ons op stoebe stonden, veraanderde t bestoan van de bewoonders van t lutje veendörp rompslomps, oftewel inains, om t wat dudelker te zeggen. Wat loater mien voader en moeke worren zollen, stonden op dat ogenblik veur traauwen. Doatum was vaastlegd, mor kop stond heur der nait noar, den n bruier van de bruud lag as soldoat bie de Moerdiek. Schoarse berichten beloofden nait veul gouds. Van hom haren ze aans nog niks heurd. Zien olders en aandre femilie wazzen veur de bruloft overkommen, al zol der van n bruloftsfeest wel nait veul kommen. Stillekes is t poar op fietse noar t Gemaintehoes in Börger raaisd. As traauwd koppel kwammen ze weerom.

In schure stond alles veur bruloft kloar, mor stemmen was der recht nait. Elks zat mit zien gedenk aanswoar. Oorlog moch din veurbie weden, mor wat wat kwaamp der achter vot. Je heurden zoveul vrömde dingen. n Bult jonge knoapen haren heur levend woagd en hou was t heur vergoan, leefden ze nog en woar huilden ze tou? t Eten smuik t volk nait. Inains göng deure open en stond er n jongmeens, dij t nait slim braid har. Hai keek roepsk om zuk tou. t Was de verloren dochde zeune, bruier en zwoager. Wat zag e der oet. Har goud aan oet ol deuze, dij e onderweegs woarschienelk aargens opdoan har. Hai luit hom op eerste beste stoule dele valen, legde kop op toavel en hoelde as n klain kiend. Der kwaamp noa n haile zet oet, dat e oetreten was, dou ze hom mit n koppel overbleven moaten ien t kriegsgevangenschap voaren wollen.

Instee dat e blied was, dat e t levend ofscheurd haar, kon e der nait overoet, dat zoveul van zien vrönden t loodje legd haren, terwiel zie verdikkeme gain tegenstaand levern konden. Hinnerk vluikde en bandiesde op dij verrötte rötmoffen, dij t aal ommaans haren. Hij wol, hai zol…!! Dij oavend is wel wat aans lopen, din elks zok docht har. Bliedschop over dij levend weerom kwaamp, mor verbiestern over wat e zoaal mitmoakt har. t 'Feest' is as n naachtkeers oetgoan.

Geschiedenis leert dat e doarzoot zien kammeroaden d' aine noa d'aander omvalen zag, terwiel der oet heur geweren allenneg mor n bult rook en keboal kwaamp. De 'viefde kolonne' har hierzoot ommeroak hoes holden. Gain schaarpe petroon was der meer te vienden. Treur kwaamp in de mainste femilies veur. t Volk verkeerde in grode onzekerhaid en kon zoch van toukomst nog gain veurstellens moaken.

De röttevaanger van Berlien kön ongestraft wiedergoan mit zien mizzelke veurnimmens. Noa n zet mossen de kriesgevangenen alsnog weer vot. In tegensproak mit de vaalse beloftes van de Grootmoudege Führer van Duutslaand. De firmoa list en bedrog draaide op volle toeren. Touzeggens wazzen minder weerd as de braifkes woarop t aalmoal schreven stond. t Volk was richtensgevuil kwiet, wos nait wat heur nog te waachten stond.

Jeuden wazzen hier zowat altmoal oet zicht verdwenen. Woar ze touheulen, was en bleef veuralnog n open vroage. Noa de 'braand' kwam t volk derachter wat ze ok mit onze laandgenoten doan haren. Onderstoand vertoald verske van Henk Fedder, dij e in 1943 schreef, geft, ducht mie, n oardeg tiedsbeeld.

Jeuds kiend.Zie wacht hom elke oavend aan de traaint wicht mit de nait oaries swaarde hoaren.Mit ogen, dij verstrakken in t stoaren,of voader gaauw tunnel deur zel wezen.Verof waarkers schoefeln langes binnendeuren schaiten van trabbe in t doagelks jachten,t donkere kind kin allain mor stoan en wachtenstoef bie t hokje van de kondukteur.Din zwaait n kerelsaarm n verre groetop t lutke snoede bluit rompslomps herkennen,zie mout op slag haard noar heur pabbe rennen,hai bokt zok daip en smokt heur smaale toet.Nou goan ze soamen deur loade dag,Man bogen en van zörgen kweld,t Roatelstemmetje wol wel geern waiten,woarom zie nait noar t zwembad mag.O Heer, k heb vandoag mor ain bee:Elke jeudse femilie wordt sikkom oet nkaander reten,loat Gestoapo dizze twij vergeten,loat dij in Jezus' noam doch mit vree! 

Mit oomke Hinnerk is t aigenlieks nooit meer goud kommen. Noa n poar joar is e ofkeurd veur t waark en oetendelk ien n inveliedenkare te laande kommen. Is nooit ove t verlais van zien kornuten heen kommen. Aal mit aal het t joaren duurd, veurdat e erkend wer as oorlogsinveliede. Tot dat mement mos e zok mor redden. Het n zet woond in n plaggenhut aan raand van t Haantje.

Ook jonglu boven de achttien werden oproupen om ien 'Moffrikoa' waarken te goan. Doar was deur de onofzainboare stroom aan jongkeerls dij veur 'onkel Adolf' t soldoatenpak aantrekken mossen, behuifte an aandre haandevegers. Ien ons laand luipen der zat rond, dij doch aans niks te doun haren as ondeude, vond mit noame ploatsvervaanger van Hitler: 'Herr Zesennvörrel'! Jan Kort wer ok aanwezen om doar te goan waarken. Zien moeke was zo oetstuur, dat zien bruier Geert aanbeud mit hom mit te goan.

Baaidend kwammen bie n boer in Hagewede (Sauerland) te laande. Noa n zet bie ovregens nait zo roare boeren waarkt te hebben, mogten ze veur n körde vekaanzie noar hoes. Van heur boazen kregen ze de dringende road heur gezicht doar nait meer zain te loaten. Vlaigtugen luiten heur loaden bommen aalsmor voaker in buurde op de 'Talsperren' valen. Zo'n verdwoalde basterd luig der nait om.

Goie road was duur. Noa n bult overwegens wer besloten of te nokken en hier veur dij griepgroage haanden weg te kroepen. Mor woar? Op n duustere oavend zöchde de oldste bruier van t stel mien voader op mit n vroage. Zolden zien baaide bruiers nait bie hom in lösstoande schure onderduken kinnen? Noa ampel overleg mit moeke de vraauw wer doartou besloten. Veurdat de jonges kommen konden, mos der wel t an en aander regeld worden.

In t heuvak wer n koamer oetsneden en doar bovenop n stoapel stropakken zodoaneg vlaaid, dat der soortement doolhof ontstönd, woardeur ze ien t hol kommen konden. In t hol kwammen n poar metrazzen, n toavel en wat stoulen. Ook n poar fietsen op bokken, dij noast de 'kniepkatten' veur t locht zörgen mossen. Loater hef n wiendmeulen op dak dij toak overnömmen. Tot n storm dij meulen van t dak lazerde. Vanof de beune van koustaal konden de bewoonders mit n taauw, dij aan de hoanebaalken höng mit n swaai boven op stropakken en zo in heur onderduukedres kommen.

Veur de vaaileghaid muik mien voader en oomke Haarm n vluchtweg vanoet de koustaal. Tegenover de vouergaang was n deure noar t heu. Hierien haren ze n poar mud hoaver stört. Achterien onder t hoaver was n schuun kroepgat noar t hol. Bie onroad konden onderdukers hierdeur vluchten. Gelukkeg is dat nooit neudeg west. n Staang ien t heu om de tempretuur ien t vak te meten, dainde om baaide knoapen bie gevoar te woarschaauwen. Ook braifkes kon voader der aan vaaste knuppen, van dij gevolgen, dat ie ze stillekes van nijs veurzain kön.

t Slöt van schuurdeure haar ol heer omdraaid. Ain onwelkomme gaast draaide deure din op in ploats van van slöt. n Poar vertraauwde lu wussen, dat ze touglieks mit sleudel draaien ook aan n schier onzichtboar knoopske trekken mossen, omreden zo de grundel optild wer. Dou boerderij verkocht wer ien '64 zat slöt nog krek zo.

Dou ik op batterij kwaam, haar mien moeke groates oppas. k Mout hail wat uurkes bie lu ien t hol deurbrocht hebben. k Was der letterlk kiend aan hoes. Zellen noast n bult dieverdoatsie ok wel wat mit mie te stellen hebben had. Jongs zaten nait de haile dag ien heur onderkommen. Wazzen overdag drok mit de knienen dij ze in de grubbe verzörden en vetmestten. Gain meens kon heur zain. Roamen wazzen verduusterd en aal deuren zaten op slöt.

Der was aaltied wel wat te doun. Ik nuimde dij knoapen en ook aandre maanlu, mien neefkes bevubbeld, dij smangs bie ons over vlouer kwammen, aaid ome. Kon zo ja nooit aine verroaden. Gevoar lag ok hier aalweg op loer. Ainmoal hebben laandwaachters zölfs over stropakken struund, mor gelokkeg gain 'duker' vonden. Noa de oorlog het mien voa de laaider der nog n moal op aanstoald. Veul proats haar dij oetslover dou nait. Soavends zaten de jongs bie mien olden ien koamer, as t teminsen vaaileg was, te koartspeulen. Bie gevoar kropen ze bie de kaggelploate langes onder vlouer. Ze wazen doar hail smieteg ien.

Nait zo maal, dat k opkeek, dou ik dij ome zomor bie t pad stoan zag. Mien wereld veraanderde van d'aine dag op d'aander. n Poar weke loater kwaamp d'haile femilie van d'onderdukers bie ons op vesiede. Haren n groot pak bie heur. Der kwaamp n groot petret achter n roamke oet. t Bleek n 'oorkonde' te weden. As k mie goud herinner, stond der schuun onder n poar doefkes, dij links en rechts op t punt stonden oet te vlaigen, in sierleke letters schreven:

Door Uw gebaarvan gastvrij in Uw huis.Staan wij uit donk're strijd herrezen,dankbaar daarontworsteld aan een wreed gespuis !Van : Jan en Geert Kort 

Op zeker daag in schoulvekaanzie was ik aan de beurt om noar opa en opoe in t Grunneger laand oet van hoes te goan. Zai haren twinteg klaainkinder en opoe wol ook mor ain tougelieks hebben, mor ik was zaik west en t was in oorlog, zodounde kreeg ik dizze raais veurrang.
En doar in t Grunneger laand, in n luddek dörpke, begon mien oaventuur mit mien oompie. Hai was jongste van negen kinder, soam mit hom woonde nog ain taande in t olderliek hoes en soam mit opoe dreven zai n krudenierswinkel. Oompie en taande haren ieder daag roezie, opoe zat der tussenin mit heur schelle stemke.
Opoe haar gain aandacht veur mie en ze wer allain mor grammiedeg van mien vroagen.
Taande haar t ook te drok, ik dee aibels mien best om bie heur in de smoak te valen, mor k haar nait veul sukses.
Mor oompie haar oog veur mie. Dat hai ieder daag roezie haar mit taande kwam veurnoamelk deur t verschil van noar de wereld kieken, oompie was aaltied vrolek, moakte overaal n grapke van en zag t mooie van t heergoan van de dingen.

Ik herinner mie goud zien oetstreken gezicht dou opa, opoe, taande en hai achter grote eettoavel stonden om nicht en neef oet Amsterdam dij op veziede kwamen, over dij toavel hèn n haand te geven. Op dizze menaaier wollen zai veurkómmen dat zai konfronteerd werden mit n smokje of zukswat. Neef en nicht waren 'westerlingen' mit gewoontes op dit vlak dij zai nait woardeern konnen. Zai bleven n poar doagen en ik zat op zundag middenmaank femilie in kerk, domie haar n mooie preek moakt, t was moeskestil in kerk. Inainen klonk der n onaangenoam geluud, t geluud dij elkenain herkent, mor doar je nait over proaten maggen.
Ik keek opzied noar oompie dij handen veur t gezicht sloug om zien laag binnen te holden.
Opoe en taandes en aander minsen keken mit rooie heufden en stieve lipkes om heur tou, t gezicht vol òfgries.
Taande noast mie stötte mie an en vroug fluusternd: 'Hestoe dat doan?' 'Noatuurlek nait,' zee ik verontwoardegd.
Weer thoes achter kovvie en kouk zee nicht oet Amsterdam: 'Dat was me ook wat in de kerk hè, ik dacht dat het een zachte was maar toen gaf hij geluid.'
Opoe en taande versloekten zich in heur kovvie, oompie brulde van t lagen en zölfs op opa’s gezicht zag ik n lagje.

Oompie haar vanzölf ook groot sukses bie de wichter in t dörp. Op n daag zat hai in t klaaine koamerke veur in t hoes mit deur dicht te proaten mit n snokkend wichtje, hai stuurde mie vot dou ik noar hom tou wol, 'Even wachten laiverd.'
Dit was zo aans as ik van hom wend was, dat ik achter deur stoan bleef om te luustern, t wichtje was zo verlaifd op hom, mor oompie was op n aander wicht verlaifd worden en vertelde dat aan heur.

Op t lest wer t wichtje aibels kwoad en laip mit dikke troanen op wangen te deur oet.
'Dat mag nait, aan deur luustern,' zee oompie, 'Ach laiverd, van zukse dingen hestoe nog gain verstand mor ik heb laiver dat zai,' en hai wees noar kaant doarhèn t wichtje verswonden was, 'kwoad is as verdraiteg.' 'Ze is t vast baaide,' zee ik.
'Wat bist ja wies veur dien leeftied,' zee oompie en pakte mie bie scholder, 'kom, wie goan bosschopkes votbringen.'
Oompie huifde nait veur Duutsers waarken, omreden hai was onmisboar in winkel, mor hai zat wel in t verzet en aargenswoar in hoes was n schoelplek moakt veur t gevaal hai en zien kammeroaden zöcht werden as ze weer t ain of aander stoalke van verzet pleegd haren. 'Doe maagst nooit over zukse dingen proaten hur,' zee hai noadrukkelk tegen mie.
Op n daag waren der kammeroaden in hoes en waren zai weer nije plannen aan t moaken.
Ain van jongkeerls trok mie noar zich tou, mor oompie zag dat en zee: 'Nee, nait doun, doar is zai nog te jong veur.'
Ik begreep der niks van, mor op de ain of aandere menaaier vuilde ik mie nait òfwezen mor eerder gevleid.
k Was baang snaachts, k dreumde dat soldoaten mien pa mitnamen, k haar in stad zain dat soldoaten n jongkerel oppakten en nait zachtzinneg behandelden, pa kon mie nog net tegenholden om reden ik wol schraaiwen dat zai dat nait doun moggen.
Oompie slaip aan aander kaant van n dun schot, zo dun dat as ik hail stil liggen bleef, ik zien oadem heuren kon. Hai heurde mie schraaien en vertelde net zolaang verhoaltjes en grapkes tot ik weer in sloap vil. Oompie relativeerde stoere dingen, hai kon dat as gain aander in mien omgeven.
Doardeur heb ik nog zoveul herinnerens aan situoatsies dij komies waren.
Zo ook dij keer dat domie op bezuik was en bleef broodeten en opa zo onhandeg dee dat reven kees van opa’s brood op domies pak terecht kwam en domie as deur n weep stoken in t ènde vloog.
Opoe en taande vanzolf haildaal in toeze, mor oompie zo gek van t lagen dat ook ik schoaternd aan toavel zat en kwoaie blikken van opoe en taande inkasseern mos.

Dankboar bin ik, dat ter ain in mien leven was in tied van oorlog mit bepaarkens en angsten, dij wis en ook aan mie overdroagen kon, dat lagen zo belangriek is en minsen behoeden kin veur òfglieden noar duusternis doarin zai laiver nait wezen willen.
Dou ik heurde dat oompie in t verpleeghoes lag, bin k op n mirreg doarhèn goan.
Hai lag mouderziel allinneg op bèr, haar ogen dicht en reageerde nait op mien stem. Hai oademde swoar, k heb hom n smokje geven en fluusterd: 'Oompie, bedankt.' En k bin stil noar hoes goan.

Bruierg en k haar n onbestemd gevuil. t Zol n waarme dag worden mit dunder en bliksem haar t nijs roupen. k Wol vot even noar maart. Nog even wat lekkere abbelsienen hoalen. Doar komen zag k datter meer zo docht haren. t Was al glad drok. Bie gruinteboer ston n vraauw mit n hoofddoukje dij heur n dikke woddermeloen kopen wol. k Mos even gnivveln en docht aan mien Oma. Dij raip dou haitied van ‘even n hoofddoukje op kop doun hur’, as t wat koller wer. En benoam mit wiend was zai oareg zuneg op heur permanentje.
Ien ainen vil n braifke oet t knipke van dij vraauw en siddelde n endje wieder omdeel bie keesboer. Zai vernam der niks van. n Wat oldere man dij doar ston zette votdoadelk zien grode vout der bovenop en nikte ais noast hom noar n stevege vraauw. Ik heurde dat t wiedvot wat begon te rommeln ien lucht en zun was even vot. n Verbalderde man vuilde hou ain hom greep onner bie zien boksempiep en vout op tilde. k Pakte t braifke van tien euro en bedankte man. Zee dat hai doar goud aan doan haar din aans haren wie over maart runnen mouten achter n braifke van tien euro. Zien vraauw greep hom gramniedeg bie aarm en zai laipen vot.
k Langde vraauw bie gruinteboer heur tien euro en zee: ’Shukran.’ Asjeblieft, ien heur moekes toal. Zai keek mie mit twij grode broene ogen aan en bedankte mie zaacht.

Was bliede om heur sinten en verboasd dat k tegen heur proaten dee ien heur aigen toal. Din zai kon goud hollands proaten. Ik zee heur dat k wat leerd haar dou ien t laand woar zai votkwam. En dat t mit handen en vouten oareg lukt. Zai dankte mie nog ais en zee dat heur man zat te wachten op n bankje veur bie t begun van maart. Dat Allah mie belonen zol en nuigde mie kovvie te drinken bie heur thoes. Dit mog k nait waaigern von ik. Mit heur man en mien abbelsienen laipen wie noar heur hoes. Bie achterdeur ien hoes stonnen apmoal schounen en k heb mienent der ook bie zet. k Zag baaid nkander aankieken.
t Was noflek. Al was der ook n bult verdrait begreep k wel. Zai wazzen heur Allah dankboar en vrougen of ik dat mienent ook was. k Heb verteld, mit ale bewondern veur welk geleuf din ook, dat mien Allah achterbleven is ien t laand woar zai votkwamen. Dat ik grootbrocht bin ien t geleuf. Twij of drij moal noar kerk en noar n Christelke schoul. Mor dat wat ik ien heur laand mitmoakt en zain heb, nait paast bie mien geleuven. Dat ik doar voak nog ais van dreum of wakker van lig snaachts. En doar sums doagen last van hemmen kin. Mor t Dikke Bouk of hou t haiten mag ien n aander geleuf, dat ik dat n goud bouk vien. Allinneg dut t mie zeer hou minsen oordailen en veroordailen. Doar heur aigen oetleg aan geven. Zoas t heur paast en nait zoas ter staait.
n Aander oetsloeten of òfsteuten. Omreden n aander geleuf, kleur, toal of laand woar of joe geboren binnen. Geboren worren ien aarmou, oorlog, honger of riekdom. Doar kinnen leutje potjes nait zulf veur kaizen as dij geboren worren. Mor dat ik bewondern haar veur baaid. En benoam dat zai zo dankboar wazzen. Dat ik doar even stil van wör.
Zai wollen geern dat ik n moal voaker op kovvie kwam. Boeten zag k dat stroaten nat west wazzen van n vrizze bui regen. Dikste bruierghaid was over. Thoes komen wol vraauw waiten woar of k wel nait zeten haar. Zai haar kovvie mor deur geutstain smeten. Ik vroug heur of zai bie mie zitten kwam boeten. Ien zun, baaid mit n lekkere abbelsien. En of zai even luustern wol, din ik wol heur n verhoal vertellen. t Was n nofleke zummerse dag. Gewoon achter t hoes ien ons toentje.
Gewoon, bedocht ik mie ?

Zwoantje, mien laive vraauw, haar der al n zetje over kloagt. Heur ogen wurden minder. Ze kon t dudelk vernemen zee ze.
"Ik ook", zee k “as ik denk, dast doe wat kopen wilst wat normoal n tientje kost, den gefst twinteg euro oet."
Haar k beter nait zeggen kind, lu. "Oh, zit dat zo, din huif ik ook ja nait te beknibbelen op t montuur van de brille, dij kosten hebben wie der din ook ja zo weer oet."

Nou, wie dus noar dij fokkenwinkel, wat mout je aans.
Eerst mozzen de ogen opmeten worden. Dat ging nog vrij gaauw.
En joa hur, ze haar geliek. Heur olle brille was nait goud meer. En dou mos der dus n nij montuur komen.
Zwoantje ging der es braid oet veur zitten. De jaze dee ze der bie oet. O bliksem, docht ik, wie bennen nog nait weer in hoes.
De man dij ons helpen mos was aans goud geschikt. Hij laagde ons vrundelk tou, in t begun.
Of mevraauw eerst es even n poar pazen wol, dij hai heur aanlangde.
Nou, dat wol mevraauw dus nait. "Ik wait zulf wel wat mooi is".
"Joa, dat klopt, aans haarst mie ook ja nait oetkozen, mor heur es even laiverd, dij man hèt doar vast n soort van systeem in, dou nou mor wat hai zegt, din gaait t gauwer."
"Ik heb ale tied en ik wil hier linksboven begunnen te pazen en zo noar onderen tou, hier noar rechtsonder" en ze speerde mit heur vinger van t plefon noar de vlouer.

Nou joa, dat ging dus deur. Wie deden het zo. Dij brillenman pakde de brille, dij aan de beurt was en gaf hom aan Zwoantje, dij zette hom op, bekeek t resultoat van ale kanten in de spaigel en gaf hom din weer an mie om hom weer op t stee te leggen of legde hom op n bultje veur heur. Dat bultje dat waren de schiersten zee ze.
Dat ging nog oardeg gaauw. Noa drij ketaaier haar ze ze aalmoal op de neuze had, mor t bultje veur heur was toch wel groot worden. Aibels groot. Aldernoarst groot.
Dou begon t weer van veuren of aan. Nou mit t bultje. Noa weer n haalf uur haar ze vieve over.

Dou begon mien adviserende rol.
"Welke vindst t mooiste" zee ze. Nou kon mie t nait zo veul schelen. Ale vieve vond ik dik veur mekoar. Ik wol t laifst weer zo gaauw meugelk noar hoes. As ik nou aine aanwiezen zol, din zol ze mie vast nait leuven willen. Din zol ze deurhebben, dat k vot wol. t Leek mie t handegste om din mor twije aan te wiezen. Ik keek vanzulf eerst even hail kritisch, net of k der verstand van haar en intied pebaaierde ik de pries te ontsieveren. Dat lukte dus nait. "Eh, dizze en…..even kieken hur….dizze". Ik keek der hail overtugend bie oet. Zwoantje twievelde nog. "Baarg dizzen mor even weer op", zee ik gauw tegen de brillenman, dij mie dankboar aankeek dou ik hom de drij zogenoamd oafkeurden aanlangde. t Ging deur. Ze haar nog twije over. "Welke zel k nou nemen?"
Ik zee, op mien allozie kiekend: "Dou mor iene miene mutte." Dat dee ze dus nait.

De brillenman haar weer nije moud kregen. Hai stokde heur oet, dat dij aine wat steveger was, met veertjes veur t òfbreken mor d aander was weer wat jenteger, mor din zunder veertjes.
Mor goud, dat stokkend goan was ook weer nait zo aarg, want ze kreeg der n joar garantie op, ook tegen t breken.
"Waiten je wel woar je aan begunnen?" vruig ik. Zwoantje keek mie duuster aan. Vaalt wel mit, zee de man, ze kinnen wel tegen n steutje.
"Ook as ze der aingoal op zitten gaait?' vruig ik nog gaauw, want dat haar ze mit heur olle brille regelmoateg doan. Of het van dizze leste opmaarken kwam, dat wait k nait, mor Zwoantje zette de brille met de grootste risicofaktor op de neuze en zee op n toon asof ze al sikkom besloten haar: "Hou liekt dizze?" Ik wos nait zo gaauw wat of k zeggen mos dus ik zee mor wat.
t Schoot mie inains in de zin wat ik in n schounenwinkel ook aaltied zeg. Ik zee: "Loop es hìnneweer".
Ze dee t ook nog.

Luuster hier noar 27 Zwoantjes, veurlezen deur de schriever zulf