Weerzain

“Alle raus, sofort! Raus, raus!”.
De blavvende stemmen van Duutse soldoaten klonken haard deur de stille lije nacht. Uut de grode veurdeure van t domieshuus strompelden n stok of vief minsen, twij groten en drij kinder. Ze wuiren begelaaid deur net zoveul soldoaten in feldgraue univörms, dij heur mit geweren onder schot huilen. In de laange gaange van t huus laggen domie Westervoarder en zien vraauw veur dood op de grond. Dele sloagen deur d’haarde klappen van Duutse karrebijnen.
Sikkom vief joar haren ze kans zain om jeude Doavids en zien femilie in d’kelder achter n holten schot veur de Duutsers te verbaargen. Mor zoas aal zo voak bleken was, sluip de verroader nooit. En terwiel in de verte zo nou en din t kenongebulder van de bevrijders klonk, wuiren Sjoerd en Martha en heur drij kinder votsleept noar t lutje stokkie bos achter t kerkie.
Vief moal klonk ter n haarde, dröge knal, en even loater kwammen vaar Duutsers weer tussen d’bomen votzetten. Ze pruiten, drok wiezend noar d’stroeke­rij, mit nander en ruipen haard van “Frits, Frits!” Mor aal wat ter kwam, gain Frits. Ain van de vaare wees noar t zuuden, woar de locht rood kleurde van vuur en verdaarf. Verdaarf veur aal wat Duuts was. Ze ruipen nog n poar moal om heur kammeroad en muiken dou dat ze votkwammen, richten t Duutse laand.
Aan d’achterkaande van t bossie runde Frits Poltzer mit troanen in d’ogen de kaande op van t dörp, in zien aarms druig e lutje Sienie; heur aarmpies hongen slap omdele.

Vief maai 1985.

t Was groot feest op t dörp. Vandoage was t ja fatteg joar leden dat de Duutsers zok overgeven haren. Al hail laank was t de gewoonte om om de vief joar grode feesten te holden, mit n optocht van versierde woagens en spullechies veur jong en old.
Mor dizze raaize was t n hail spezioal feest. Vandoage wazzen der olde dörpsgenoten nuigd uut aal streken van t laand. En as klapstòk wazzen der zulfs lu hailemoal uut Israël.
Sienie Doavids en heur man wuiren veuraal omringd deur oldere minsen, dij apmoal olde herinnerns mit heur dailden. Sienie heur noam was nou van Jaakov en ze zat mit grode ogen te kieken noar al dij minsen, dij mor nait genog kriegen konden van t verhoal van heur wonderboarleke ontsnappen op dij vrezelke dag, dou heur pabbe en mamme en baaide bruiertjes doodschoten wazzen.
Tien joar was ze dou west, mor ze kon zok t nog heugen as de dag van guster.
De Duutse soldoat haar heur mitnomen in t bos, n beetje òfziedeg van d’aandern en haar zien geweer aan d’scholder zet en ain moal in de locht schoten. Dou haar e heur oppakt en was e der op n draf mit heur vandeur goan.
Op dat ogenblik haar ze hoarschaarp begrepen dat heur ollu en bruiertjes der nait meer wazzen en ze haar wild vochten om lös te kommen uut de greep van de Duutser. Dij haar zok nait bedocht en veurdat ze der aarg in had haar, haar e heur mit n tik tegen t heufd boeten westen haauwen. Zie was weer bie kommen in t achterkeukentje van Blaauw zienent.
Blaauw en zien vraauw haren n klain winkeltje aan t ende van dörp, en ze wazzen zok haalf doodschrokken dou der opains n Duutse soldoat in huus baldern kwam.
Hai haar heur verwilderd aankeken en legde dou lutje Siene veurzichteg op de grode toavel. Zachies haar e heur nachtzwaarde krullen uutzied streken en strak noar heur blaike gezichie stoard. Hai trok n vliemschaarbe bajonet uut zien koppel en snee n dikke krulle van heur hoar òf. Dou haar e zok zunder n woord te zeggen omdraaid en was der op n draf vandeur goan. Nooit hebben ze hom weerom zain. En hou Sienie ook in loater joaren pebaaierde om heur redder op te sporen, aal muite was veur niks.
Tot in Duutslaand haar ze zöcht, mor ze haar ja gain noam woar ze wat mit begunnen kon.
Loater was ze vervoaren, noar t nije Jeudenlaand, was doar traauwd en haar kinder kregen.
Dit was d’eerste moal dat ze weer in Nederland was en nog wel op t stee doar ze geboren was. Jammer genog konden Blaauw zienent dat nait meer mitmoaken. Veur n joar of zèze leden wazzen ze kört noa nander uut tied kommen.
Mor domie Westervoarder en zien vraauw wazzen der wel.
t Was n weerzain woar joe t gemoud van volschoot. Domie was nou zesenzeuventeg en haar aal in gain joaren meer n dainst laiden doan. Mor vanoavend in t lutje kerkie zol e weer as vanolds op preekstoule stoan en zien olde gemainte touspreken.
t Haar hom muite köst, zee e, t was al zolaank leden dat e n preek holden haar. Mor t was hom toch lokt om wat op pepier te kriegen, en hai was der oareg goud over te spreken.
Tiedens de rondrit deur t dörp keek Sienie zok d’ogen uut en pruit al mor deur omreden der zoveul veranderd was in aal dij joaren. Nijbaauw in alle soorten was om t ol dörp tou baauwd.
Mor dou ze in de buurt van t kerkie kwammen wuir ze aal stiller en keek strak noar t bos der achter. Zie pruit zachies mit heur man en wees noar de bomen dij der nog net zo biestonden as op dij verre nacht. Allenneg hoger en dikker. Hai nikde zwiegend en sluig n aarm om heur tou. Veur de ingang stopde de stoet en langzoam stroomde d’kerke vol minsen, dij kommen wazzen om ol domie nog ain n moal preken te heuren.
t Kerkie was nog nooit zo vol west as vanoavend. Alderdeegs t gangpad ston van veuren noar achtern vol.
En domie was t zeker nog nait verleerd. As in olde tieden trok e van leer tegen oorloghitsers en onrecht wat minsen op d’hail wereld aandoan wuir. Mor ook, dat we nait in wrok weeromzain moggen, en dat ook onder de bezetter doudestieds nog fesounleke lu zatten. Sienie Doavids was doar ja t allerdudelkste veurbeeld van.
t Haar nait veul scheeld of domie haar aplaus kregen, zo mooi wos e t te vertellen.
Noa òfloop, dou d’kerkie weer leeg was, bleef e nog even allenneg achter. Op n baanke van d’eerste riege ging e zitten en keek in t ronde, vol van beelden en geluuden uut vrouger tieden. Was t echt Gods waark west? Mozzen Doavids en zien femilie doodschoten worden, omdat Sienie aans nooit noar Israël goan was?
In zeuvenzesteg, in de zes-doagse oorlog, haar Sienie in t jeudse leger vochten, dou de landen om heur tou veur de zoveulste moal pebaaierd haren, om dat klaine laandje van de koarde te vegen. Was zai doar zo neudeg west, dat dat t grode ovver weerd was?
Hai wos t nait, t ging boven zien verstand. Vol mit vroagen en onmacht luip e zachies noar d’uutgang en stapde de lije oavendlocht in. Zulfs t weer was net as dou.
Dou e langzoam noar t dörp luip, keek e in de richten van t bossie, en zag aan de raande n ol man stoan. Hai zag nait wel of t was en maind dat t wel aine wezen zol dij hier vrouger ook woonden doan haar. Hai luip ter hin en ging noast hom stoan.
“Goidag,” zee e en de man draaide zok noar hom om.
n Smaal gezicht, broene ogen, nee, dizze kon e zok nait herinnern. Allewel …? Nee, t leek hom gain bekinde.
“Hebben ie hier vrouger ook woonen doan? ‘k Leuf nait da’k joe kin. Ik bin domnee Westervoarder,” zee domie en laangde hom d’haand.
Wat oarzelend nam de man hom aan en zee: “Poltzer, Frits Poltzer.”
Domie ston riddersloagen! n Duutser!? Hier op dizze dag?
Hai keek hom nog ais goud aan en hail langzoam begon t hom te doagen. Hai kon t hoast nait leuven. Beelden van fatteg joar heer schoten hom deur de kop. t Soesde en bonkde hom achter d’ogen, swait verscheen op zien veurheufd. Stampende stevels, t gevluik van soldoaten, Doavids zienent, dij tou d’kelder uut sleept wuiren.
t Gevuil van machtelooshaid en dou t duuster deur de klappen van Duutse geweren, dij muiken, dat ze t vrezelke ende van d’onderdoekers nait mitkregen.
t Luip hom kèl over de rogge. Dit was ain van dij soldoaten! De Duutser kreeg zok zien poddefulie uut d’binnenbuutse en kreeg der n deurzichteg plestieken kevotje uut en laangde domie hom tou.
Mit trillerge handen nam dij hom aan, en keek noar n dikke zwaarde krulle hoar. Troanen luipen domie over zien verweerde wangen. Hai dee n stap noar veuren en sloot Sienie heur redder in zien aarms. Haar e zo even in d’kerke nog twievels had, hier was overdudelk de onnuimelke goudhaid van Gods haand aanwezeg. Gain touval in de wereld haar dit vereurzoaken kint.
Baaide ol minsen keken nander nog wat onwenneg aan.
Noa fatteg joar zaggen ze mekoar weer en nou was der nog aine dij ze der bie hebben mozzen om alles weer op t juuste stee te kriegen.
t Was n groots moment en t leek apmoal touval. Mor domie dee d’ogen even dicht, dankboar. Hai wos wel beter.