Legenden over bekende Groningers van vroeger in het Gronings

Geboren in Sapmeer, in 1854.

Dokter en feministe.
As lutje wichtje wol ze al dokter worden, net as heur voader, mor vraauwlu moggen doudestieds nog nait studaaiern.
Dou ze zeuventien was schreef ze n braif aan minister Thorbecke en vruig om vrijstellen om te goan studaaiern.
Thorbecke von t goud, onder veurwoarde dat ze in t eerste joar zain luit dat ze t aan kon.
Zo wuir Aletta in 1871 d'eerste vraauw dij aan Grunneger akkedemie inschreven ston.
Dou Thorbecke resultoaten onder ogen kreeg van t eerste joar was t vot aal kloar.
In 1879 was Aletta kloar mit heur studie en mog zai dr. veur heur noam zetten.
t Joar derop begon ze in Amsterdam n dokterspraktiek.

In 1903 huil ze op mit t dokterswaark en gong zuk hailmoal inzetten veur 'Verainen veur Vraauwenkaisrecht'.
Zai wuir internationoal bekend deur heur stried veur gelieke rechten veur vraauwen.
In 1922 konnen vraauwen veur t eerst stemmen.

Aletta Joacobs is in 1929 in Baarn oet tied kommen.

Kiek ook ais op: alettajacobs.org.

Geboren aan Stationsweg in Waarvum, op 2 augustus 1941.

Op zien viefde begon Ede mit meziek moaken, op n mondörgeltje, hai smokkelde hom soavends mit noar boven en huil den onder dekens wereldkampioenschappen mondörgelspeulen. Den muik e in t openboar de winnoar bekend, dat was e den zulf.
Zien opa was dirigent van t meziekkorps in Lains, t dörp woar Ede opgruide. Hai speulde vief joar trompet bie t meziekkorps en gong elk joar mit noar t meziekconcours.

Ede studaaierde medisienen in Grunnen, mor zien haart lag meer bie toalen, hai veraanderde van studie en gong over op Engels. Loater zee e n moal in n vroaggesprek dat e laiver avvekoat worden wilt haar, mor zulf wos e ook nait meer woarom dat nait deurgoan was.
Net veur t òfstudaaiern huil e der mit op en is e les geven goan bie "Handels Avond Onderwijs" in Ol Pekel.
Loater het e nog aan meer schoulen stoan, onder aander aan LTS in Winschoot woar e Engels gaf.

Ede dee ook nog veul aander dingen, hai schreef teksten veur laidjes en rekloames, muik meziek, waarkde veur omroupverainen AVRO en dee Engels commentaar bie promotiefilms.
Loater huil e zok ook nog bezig mit Deens en Oostfrais zulfs veur t Chinees haar e belangstellen.

In 1974 brocht Ede n singeltje oet mit Engelse laidjes, "I'm in the blues", t ploatje wuir gain groot succes, en Ede haar al pien in t lief van de commerciële ploatenwereld. t Ston hom tegen, n muzikoale legbatterij nuimde hai t, doar kon e nait waarken.

In 1981 ontdekte Engbert Gruben (hoofd gevarieerde meziek bie Radio Noord) deur Kloas Stoal (voader van Alex, vrund van Ede, gain femilie) t materioal van Ede en haar vot in de goaten dat t wat hail biezunders was.
In 1982 wuir "Mien Toentje" t herkennenslaidje van Melle Wachtmeester zien toentjerebriek op Radio Noord.
t Laidje wuir roazend populair en al rad wuir "Ede" dé volkszanger van Grunnen, mit Engbert Gruben as grootste fan. Aanvroagen veur optredens wazen der genog mor Ede gong der zelden op in.
In 1984 kwam der n ploatje mit vaaier laidjes oet, onder tuddel: "Man, man, man, wat n boudel". Doar stonden "Wat moakt het oet", "Wie schenken ons nog ain in", "Het het nog nooit zo donker west" en "Grunnegers veur gevorderden" op.

In december 1984 kwam bie Mollebone Music Ede zien eerste LP oet, "Mien Toentje". Dij ploat wuir n groot succes.
Noadat Ede begun 1985 n swoare operoatie ondergoan haar dee e in november n optreden op t Mollebone-laidjesfestival in Delfziel, de zoal wuir biekans òfbroken.

Begun 1986 kreeg Ede n vaste column in t Radio Noordprogram "Sloaperstil" op zundagmörgen, zien "vertelstertjes" kwammen loater op cassettebandjes oet, en nog weer loater (1993) op spaigelploatjes.
De operoatie haar gain blievend herstel opleverd, op 22 juli 1986 overlee Ede Stoal in zien boerderij.
t Monument veur Ede Stoal op de diek bie Delfziel.

Op 4 oktober 1986 kwam de twijde LP uit, "As vaaier woorden", Ede haar nog n belangriek aandail had in de veurberaaidens.
Dou t eerste exemploar oetlangd wuir aan zien vraauw Fieke, wuir der ook n pries insteld dij twijjoarlieks toegekend worden zel aan ain dij zuk (nait veur zien waark) biezunder verdaainstelk mokt het veur de streektoal in verbinden mit de radio. Dijzulfde dag wuir de K. ter Loanpries (van stichten t Grunneger Bouk) posthuum aan Ede Stoal toukend. De twijde LP wuir net zo'n groot succes als de eerste.

Op 7 oktober 2000 wuir der deur Engbert Gruben n monument veur Ede Stoal onthuld op de diek bie Delfziel. t Is n stoalen poal van acht meter hoog dij n vuurtoren veursteld, t ontwaarp is van Chris Verbeek oet Blijham. Lu nuimen t 'De Poal van Stoal'.

Op 28 en 29 juni 2001 wuir der in "de Oosterpoort" in Grunnen n concert geven deur t NNO (Noord Nederlands Orkest) onder laiden van Lubertus Leutscher woarbie ze acht laidjes van Ede Stoal speulden, de arrangementen wazzen doan deur Henk Meutgeert, Hans van der Heide en Wouter de Koning, de laidjes wuiren zongen deur Rika Dijkstra en Arno van der Heyden.
Loater gong t NNO ook op tournee mit Rika en Arno, zodat hail pervìnzie der dail aan haar.

Geboren op 17 november 1921 aan de Wedderweg in Ol Pekel, as vaarde van acht kinder.
Zeun van Michel Meis en Trientje Bruuntjes.

In 1943 traauwde hai mit Christina Bakker.

Vot noa twijde wereldoorlog, 1945, wuir hai lid van de CPN (Communistische Partij Nederland).

Hai was lid van Winschoter gemainteroad veur de CPN in 1946-1947.
t Gezin Meis ging in 1946 in Grunnen wonen.
Doar wuir Fré ook in gemainteroad kozen, van 1949 tot 1958 en van 1960 tot 1978.
Ook zat hai in Provinsioale Stoaten van Grunnen, van 1962 tot 1978, en in de Twijde Koamer, van 1971 tot 1977.

Hai was ook vakbondsman, landelke bekendhaid kreeg hai as stoakenslaaider in de strokartonindustrie in Oost-Grunnen, benoamens in haarst 1969.
t Zulfde joar (1969) wuir e oetroupen tot 'Man van t joar' deur t Nijsblad van t Noorden.
t Monument veur Fré Meis bie de Wedderklap.

In de joaren 1972 tot 1980 binnen der vaaier 'Volkscongressen' hollen tegen de 'ekonomische achterstellen van Grunnen', Fré Meis was doar aktief bie betrokken.

Van 1985 tot 1992 was Fré aktief in buurt- en oldernwaark, ook was e dou ambtenoar van de burgerleke stand.

t Bouk '40 jaar actie' kwam 1987 oet, Fré zee der over: "De beduilen van dit bouk is n aantal stoakens te beschrieven dij ik in de noaoorlogse periode mitmoakt heb".

Fré Meis is in 1992 in Grunnen overleden.

Bie de Wedderklap in Ol Pekel is op 16 november 2002 n kunstwaark ter ere van Fré Meis onthuld, t beeld is moakt deur Christine Chiffrun.

Geboren op t Knoal in 1864. Hai woonde d'eerste vieftien joar op t Knoal, doarnoa in Den Bosch, Winschoot, Woageningen, Den Hoag, Soestdiek en Ruurlo.
Teis was leeroar Nederlands en Duuts, hai haar belangstellen veur literatuur, mor veural veur technische aspecten van toal.
Al veur negentienhonderd huil hai zok bezeg mit onderzuik noar toalvernijen, Teis plaaitte veur verainvoudegen van de spellen.
Teis ontwikkelde n 'spellensysteem' veur de Grunneger toal, maist opvallend doaraan is t gebroek van ao inploats van oa (bv. taol i.p.v. toal). Hai huil doar tot zien dood aantou aan vast, alhouwel e doar op t lest zowat allain in ston. Geert Teis haar n hail braide belangstellen veur de Grunneger toal, hai was ain van de Grunneger schrievers dij t maist lezen wuir. Hai schreef poëzie, verhoalen en teneelstukken.
Zien teneelstuk Dizzepie-dizzepu was mit ofstand t maist speulde teneelstuk in t Grunnegs.
'Mien bröddelabbe (1909)' en 'Kwitsebaaien (1932)' binnen oetgoaven van Teis dij t maist lezen worden.
Geert Teis schreef ook de tekst van t 'Grunnen's Laid' en 'Knoalster Lorelei'.
Zien waark kenmaarkt zuk deur sentiment en humor, hai pogde Grunnen as zien geboortegrond en t Grunnegs as zien aigen toal. Hai was ain van de veurmannen van de 'Groninger Beweging' en was in de twinteger joaren van de veurege aiw de spil van de massoale landdoagen doarvan. Geert Teis Pzn. kwam in 1945, net veur de bevrijden van de Duutse bezetting, in Ruurlo oet tied.

Onderwiezer en Schoolopzainer.
Geboren in Gaarmerwol 23 jan. 1752.

Omreden Hendrik n haalf uur lopen mos noar school gaf zien voader hom zulf les, tot e tien joar was en wel zo wied lopen kon.
Dou gong e noar school in Ten Boer, woar e bie meester Winkelman leerde.

Dou Hendrik Wester zeuventien joar was gong e in Stad waarken as winkelbedainde, boerenwaark op t bedrief van zien voader lag hom nait.
In zien vrije tied mog e de veule bouken lezen van zien boas, woar e ook laank en verstandeg mit pruit, dat vörmde hom tot n stil, bedoard, noadenkend en slim waitgiereg mins.

Dou e in 1772 t waark in Stad deur liggoamelke klachten nait laanger doun kon, kwam e veur n zetje weer noar hoes in Gaarmerwol.
Meester Winkelman van Ten Boer was dou net oet tied kommen, en vraauw Winkelman vruig Hendrik of hai n zetje schoolmeester wezen wol.
Hendrik gong votdoadelk aan t lesgeven, dat dee hai zo goud dat e n vaste aanstellen kreeg.

Hai haar pelzaaier in zien waark, mor zag wel dat t lesgeven beter kon. Kaalmaan begon e veraanderns deur te voeren. Olders van zien leerlingen wazzen t doar nait aaltied mit ains, mor Hendrik kon ze overtugen van zien geliek.
Bie gebrek aan goie leermiddeln gong e zulf aan t schrieven van lesboukjes.
Gedenktaiken veur Hendrik Wester.

Sikkom tien joar was Hendrik Wester waarkzoam as onderwiezer in Ten Boer.
In 1783 wér e noar Ol Pekel beroupen, doar begon e in t veurjoar van 1784.

In 1785 traauwde hai mit Anneke Doedens, zai kregen gain kinder.

De moatschappij 'Tot Nut van 't Algemeen' beloonde Wester in 1793 mit n golden erepenning veur zien 'Verhandeling over de gebreken in de Burgerscholen'. In 1800 kreeg e dij golden erepenning nogmoals veur zien 'Schoolboek der Geschiedenissen van ons Vaderland'.

In 1801 wuir Hendrik Wester schoolopzainer veur de pervìnzie Grunnen.

Hai kreeg hailwat onderschaidens, Keunenk Wilm I benuimde Hendrik Wester tot 'Broeder van de Orde van de Nederlandse Leeuw'.

Men vruig ais aan Hendrik Wester woar t hén mos mit zien verbeterns in t onderwies, dou zee e: "Der zellen slootgroavers genogt overblieven".

Hendrik Wester kwam oet tied op 19 feb. 1821 in Ol Pekel.

n Grunneger woar t haile laand doudestieds over pruit.

IJje wuir in 1895 in Doezum geboren, over zien leven veur 1929 waiten wie niks.

In jannewoarie 1929 trok Oaltje van der Tuun, dij traauwd was, bie IJje in.
Heur zes kinder luit ze zunder verzörgen achter.

Oaltje kreeg n oproup om veur de rechtbaanke te verschienen, zai steurde zok der nait aan.

Op 18 jannewoarie 1929 kwammen der vaaier veldwachters om heur op te hoalen.
Dou veldwachters pebaaiern deden mit geweld t hoes van Wiekstroa in te kommen schoot IJje heur aal vaaier dood.

IJje Wiekstroa wuir gevangen nomen en deur de rechter tot twinteg joar in t hok veroordaaild.

In 1941 is hai overleden, noadat e pebaaierd haar zok van kaande te moaken, in de Rijks-Psychiatrische Inrichting in Eindhoven.

Jan Roos Geboren in Ureterp (Vraislaand) op 23 november 1896.
Jan Roos waarkde van 1910 tot zowat 1932 as landaarbaaider in Vraislaand, doarnoa was e bie 'Waarkverschavven' tot aan d'oorlog.
Doar begon e mit zien zingerij achter koare, laiden van Verdi en Beethoven, burgmeester Scherphuis van Ten Boer hef hom 'ontdekt'.

Jan Roos woonde n tied in Beem, in Loppersom en n hail tied in Stad.

Noa 1945 muik hai 'carriere' as stroatzanger in t haile noorden van Nederland.
In Stad haar hai n vaste stek in Heerestroat woar hai regelmoateg optrad.

Jan Roos was herkenboar aan zien machtege gaalmstem, slipjas vol medallies, indrokwekkende pedde op kop en zien wiedse geboaren (hai speerde mit zien handstok), mor men kon hom ook van vèrren al heuren aan zien grommende geschraauw en trillende oethoalen. Wat je nuimen n opvaalnde verschienen!

In 1970 kwam Jan Roos op tillevisie, bie Willem Duys in 'De vuist', t pebliek en de kiekers wozzen nait wat ze der mit aanmozzen, Willem Duys ook nait recht. Duys spelde hom nog wel twij nije lintjes derbie op zien slipjas, ain der van 'Eerste prijs AVRO-voetbaltoernooi'.

Jan Roos kwam oet tied op 13 december 1979 in Stad, 83 joar old, begroaven wuir e in Ureterp.

Bie t 'Noordnederlands Laidjesfestival' 1996 in Stad brocht t duo Snoaren (Harm Posthumus en Jack Simon) de zanger posthuum n hulde mit t laid 'Jan Roos'.

Knelis Dopper

Geboren op t Knoal in 1870.

Componist en dirigent.
Hai leerde twij joar aan meziekschool in Leipzig, doar kreeg e ook les van Carl Reinecke. Doarnoa gaf e meziekles in Sapmeer en speulde fioul bie t "Orchest der Vereeniging De Harmonie".

In 1894 wuir zien eerste opera, De blinde van Castel Cuillé, veur t eerst speuld.
Dopper wuir in 1897 fioulspeuler en dirigent bie de "Nederlandse Opera" in Amsterdam.

Hai het twij joar, van 1906 tot 1908, waarkt bie de "Savage Opera Company" in Amerikoa, n rondtrekkend operagezelschop, woar e ook mit in Canada en Mexico kwam.

Knelis Dopper wuir in 1908 twijde dirigent van t "Concertgebouworkest", dat bleef e doun tot zien pensioun in 1931.

Twij van zien bekendste waarken binnen: "Zuiderzee-symfonie" oet 1917 en "Ciacona Gotica" oet 1920.
Dopper schreef zeuven symfonien, teneelmeziek, meziek veur koren en koamermeziek.

Dopper kwam oet tied in 1939 in Amsterdam.

Op 14 juni 2003 speulde t Symphonieorkest van Hodonín (Tjech.) waark van Dopper in t Geert Teis Centrum op Knoal.
Cellist Jan Ype Nota soleerde bie t Celloconcert van Dopper, Joop Stam was de dirigent.

Der is ook n webstee over Knelis Dopper

Knelis ter Loan

Ter Loan is op 8 juli 1871 as zeun van n landbaauwer geboren in Slochter.

Hai stamde van voaders- en moekeskant van boeren of, maar zol zulf gain boer worden, omdat zien voader inzag dat der veur n klaaine boer gain dreug brood meer te verdainen was.
Omdat de jonge Knelis goud leren kon, gong hai noa de legere schoul nog twij joar noar de Franse schoul op t Hoogezaand en doarna drij joar noar de H.B.S. in Sapmeer. Dou der gain geld meer was veur verdere studie wuir hai leerling van de normoalschoul.

Op zien achttiende joar ston hai in Sapmeer veur de klas, doarnoa nog in n Daam, Dordrecht, Arnhem en in Sluus. Veurdat hai noar Sluus gong, traauwde hai mit Ida Gruin. In 1898 wuir hai hoofd van n school in Delft en boetendes directeur van de gemaintelke handelskursus.

As jong al haar hai n open oog had veur de materiële en geestelke nood van de aarbaiders. Domela Nieuwenhuis en A. H. Gerhard leerden hom t socialisme kennen, en op zien ainentwintegste joar huil de jonge onderwiezer veur t onderwiezersgezelschap van Loppersum zien eerste socialistische rede. Hai wuir lid van de olle Socioal Democroatische Bond, mor hai bedankte doarveur weer toun dizze in 1894 de revolutionaire weg insluig. Toun hai bie de kronensfeesten in september 1898 waaigerde te vlaggen, beklodderden de Delftenoaren zien haile hoes mit oranje vaarve. t Dee hom nait wankeln in zien socialistische overtugen, mor de goie verstandhollen mit de leerlingen en heur olders lee der ook nait onder.

Vanof 1900 was e lid van de SDAP (veurloper van PvdA). Alhouwel hai mit haart en ziel onderwiezer was, zol al gaauw n ende kommen aan zien onrustege onderwiezersloopboan. Op zien daategste joar wuir t jonge schoolhoofd as bie verrazzen Koamerlid. Tot 1937 bleef hai in Twijde Koamer, woar hai zuch onder andern op t terraain van onderwies, militaire zoaken en drankbestrieden begaf. Van 1914 tot 1937 was hai ook börgmeester van Zaandam, en doarmit eerste socialist in dij funktie.

t Bouk, woardeur zien noam t langst heugen blieven zel, is zunder twievel t 'Nieuw Groninger woordenboek' (1929). Hai het der, deurbaauwend op t woordenbouk van Molemoa, meer as n kwart-aiw aan waarkt.
Dou hai kopij in 1922 aan pervìnzie Grunnen aanbood, onder veurwoarde dat t bouk binnen twij joar drukt weden zol, luiten de Pervinsioale Stoaten zuch de ainmoalege kans van n kulturele doad ontgoan deur t veurstel van Gedeputeerden, n subsidie van f 1500,-- te verlainen, nait aan te nemen.
Ter Loan was der noatuurlek de man nait noar om zuch doardeur ontmoudegen te loaten; in n poar doage tied haar e zulf t geld biemekoar.

Toun sikkom n kwart-aiw dernoa n twijde druk oetkwam, haren de Pervinsioale Stoaten gelokkeg wel n subsidie geven.
Minder goud sloagd was de bewaarken dij Ter Loan op dizze herdruk doan haar.
Wel binnen der in dizze twijde druk wat woorden biekommen, mor de spellen was slim verainvoudegd en aal diakritische taikens waren wegwaarkt.
Dizze drastische ingreep het t waitenschappelk karakter van dit woordenbouk schoad. Haar Ter Loan, veurdat hai doartou overging t advies van deskundige dialektologen inwonnen, den zollen dij hom dit zunder ainege twievel ontroaden hebben. Mor n zekere aigenhereghaid was aan dizze Grunneger nou ainmaal nait vrumd en van dizze aigenschap is zien woordenbouk t slachtovver worden. Gelokkeg blift de oorspronkelke oetgoave t duurzoamste monument dat Ter Laan zuchzulf opricht het.
Haar hai nooit wat aans schreven en nooit wat aans tot stand brocht den dit bouk, den zol men allend op dij grond al van n welbesteed leven spreken kennen.

Knelis ter Loan is overleden in Utrecht op 6 maart 1963

Oabel Tasman

Ontdekkensraaizeger en koopman.
Geboren in Lutjegast 1603.
Hai begon zien loopboan as ainvoudeg zeeman bie de Verainegde Oost-Indische Compagnie en waarkde zuk op tot stuurman.

.
VOC schip.

Hai wuir op pad stuurd noar de Molukken, Cambodja en Japan woar e noar gold zöchde, mor nait von.
Zien expeditie soamen mit François Jacobsz Visscher in joaren 1642-1643 gaf hom bekendhaid.
Over Mauritius zailde hai noar t oosten, in dezember 1642 kwam e bie nij laand: Tasmanië en Nij-Zeeland, deur Tasman Van Diemenslaand en Stoatenlaand nuimd. Mit de Maories, dij doar thoes waren, kon e mor min vree hollen.
Op weeromraais noar Batavia kwam e bie Tonga en Fiji langs, mit n boge om Austroalië.

Tasman wuir in 1648 schorst deur de VOC omdat hai n 'ondergeschikte' n flink pak op pìnze geven haar tiedens n expeditie noar de Filippijnen.
Hai ging vot bie de VOC in 1653, mor bleef as zulfstandeg ondernemer in Indië.

Tasman kwam oet tied in Batavia in 1659.

Kiek ook ais op abeltasman.org.

Okke wuir in 1813 in Kannes geboren.

Okke Kluun was n boerenaarbaider, dij al hail jong zien olders verloren haar en veul in haarbaargen zat bie jenever en koartspul. Hai was in de kost bie Marijke Oarends Taaisman, n ol wedevraauw, dij bie de Olle Til in Oethoezen woonde.

Op n zundagoavend, 27 april 1837, Okke was dou 24 joar en hai haar gain sìnt meer, vruig hai heur om geld.
Zai wol hom gain geld geven: "Nee Okke, ik geef die gain geld, doe verzopst 't toch mor".
Hai kreeg törfbiele bie de heerd vot en sluig heur de kop in. Dou brak mit aigenste biele t kabnet open, huil t geld der oet en gong koartspeulen.

Veldwachter kwam hom hoalen, hai zee: "Okke, jong, doe most mit".

Deur t 'Hof van Assisen' wuir hai ter dood veroordaaild.

Noadat zien verzuik om genoade deur de Keunenk ofwezen was, is e op 12 April 1838, smörgens om elf uur, op Grode Maarkt veur t Stadhoes ophongen.

Okke Kluun was de leste dij in pervìnzie Grunnen de doodstraf kregen het.

t Doodshemd van Okke wordt nog bewoard in Grunneger Museum.

Johan E.G. Ruiter reageerde: Mien voader vertelde aids dat doar n mopke over Okke Kluun moakt wer. n.l. "De Franse bazar (woar ze met an t baauwen wazzen) mos weer ofbroken worden. Oh, joa? Woarom dat den? Okke Kluun zien pet ligt der nog onder."

Ain van de bekenste Grunneger laidjes gaait over 't Peerd van Ome Loeks'.

Over wél Ome Loeks nou was binnen de mainens verdaild, der lieken twij te weden dij der t maist veur in aanmaarken kommen.

d'Eerste:

Lucas Broekmans n vrijgezelle vrachtriedersknecht. Hai woonde aan t begun van 20ste aiw aan de Jacobijnerweg in Stad. Hai haar n aigen peerd, 'Graaf', woar e mit veur t transportbedrief van vrachtrieder J. Kuipers Lzn. aan t Botterdaip waarkde.
t Peerd gong - woarschienlek om en bie 1910 - opains dood en Loeks Broekmans was der kepot van. Der is zulfs sproake van n raauwadvertentie, deur zien collega's ploatst, woarin t overlieden van Graaf meld wuir.
Der binnen ook aander overleverns dij staark in richten van Loeks Broekmans als de echte 'Ome Loeks' wiezen.

d'Twijde:

Lucas van Hemmen, geboren in 'De Slingerij' aan de A-weg in Grunnen. Dat horecabedrief dee ook dainst as peerdestallen.
Op maarktdoagen kwammen boeren van overal en zetten heur peerden bie 'De Slingerij' hén. Loeks gruide den ook in peerdjewereld op en wuir jockey en pikeur. Om 1900 haar hai al noam moakt deur dailnoame aan (inter)nationoale droaverijen. Dou hai 25 joar was nuimden ze hom al 'Ome Loeks'.
t Gong Loeks nait aal veur de wind, in 1910 sturf ain van zien leste peerden, d'hingst 'Appelon'. t Daaier haar n staalknecht aanvalen en van Hemmen kreeg n heuvörke en stak t peerd der mit. t Was mor n schieterg wondje mor t peerd kreeg der 'krampkoliek' deur en drij doage loater was e dood.

Peerd van Ome Loeks
Jan de Baat zien 'Peerd van Ome Loeks' Standbeeld van t Peerd van Ome Loeks is nait meer weg te denken oet stad, tis in nacht van 21 op 22 augustus 1959 op t gras aan veurkaant van t Grunneger hoofdstation ploatst. t Beeld is mokt deur n Amsterdammer: Jan de Baat.

Opoe TjadenGeboren in 1829, Viktorbur bie Aurich (Duutsland)

Heur jeugd brocht ze deur in t Noordhollandse Petten. Op vatteg-joarege leeftied kwam ze noar Stad.

Bekend bie Stadjers en Ommelanders. Elke dag laip ze achter heur woagentje noar bloumkemaart en weerom.
Woar zai verscheen, ston t verkeer stil. t Leek wel of ze nait stokkend of dood kon.
Ze het 66 joar in Stad touholden.

Dou ze in 1935 106 wer, was t groot feest in Stad. Kommessoares van de Keunegin, börgmeester en de vraauw, old en jong wollen heur haand langen. Muzikanten blaizen feestmeziek.
n Poar weke eerder haar t aans net leken of opoe heur leste bordje mous had haar. Hail Stad haar oam inholden. Mor heur jongste dochter van 62 haart al zegd: "Ze dut ter om, niks as fiebelekwinten, omreden ik te loat bie heur kommen bin oet Amsterdam."

Zai kreeg geliek. Op t grote feest lachde opoe: "k Begun weer te leven. Bin nog mor zezze, dij aander honderd heb k weggooid." Dat was toch wat te driest. n Dikke moand loater het ze ter tou doan.

Opoe Tjaden is begroaven op Rooms-Kathelieke begroafplaats in Stad.

Gedailte van tekst en bovenste ploatje kommen oet 'Toal en Taiken' van meert 1990

Rudolph Agricola (Roelof Huisman).
Geboren in Bavvelt, in 1444.

Humanist.
Zien voader was Hendrik Vries, mor zien moeke traauwde nait mit zien voader.
Rudolph Agricola studaaierde vanof 1456 in Erfurt (D), Keulen (D), Leuven (B) en Pavia (I). Hai promoveerde in Ferrara (I), doar huil hai in 1476 n tousproak woar nog laank over proat wuir.
Zien oplaaiden wuir veur n dail betoald deur de bisschop van Münster.

In 1479 kwam Agricola weerom noar Nederland.
Van 1480 tot 1484 was e siktoares van stad Grunnen.

Agricola speulde meroakel floit en waarkde mit aan örgelbaauw.
t Örgel in Martinikerk in Stad is mit deur hom moakt.

Mit vraauwlu haar e nait recht veul gelok, dou e siktoares van Stad was haar e scharrelderij mit n wicht dij, dou Rudolph aan raais was noar Heidelberg, mit n aander traauwde.
Agricola schreef: 'Mor nou wait ik wat ontraauw betaikent'.
Loater zee e ais dat e 'zokzulf nait geschikt von veur t huwelijk, hoezelke beslommeringen wazzen niks veur hom'.

Rudoph haar n haalfbruier dij nait recht om liek wol, hai gong der vandeur mit geld woar zien voader op pazen mos.
Dou e gewoar wuir dat Rudolph noar Heidelberg goan zol, gong hai doar vot hén om perfiet te trekken van zien bruiers foam.
Rudolph muik dou rad dat e in Heidelberg kwam, om te veurkommen dat zien haalfbruier hom n slechte noam bezörgen zol.

In Heidelberg wol hai Hebreeuws leren. Hai wol n nije biebelOmtoalen moaken, moar doar is hai nait meer aan tou kommen.

Zien aander haalfbruier, Joannes, dij beter op t lieke pad bleef, wuir roadsman van groaf Edzard van Oost Vraislaand.

Noa n bezuik aan Rome, woar n nije paus aansteld wuir (Paus Innocentius VIII), is Rudolph Agricola in 1485 in Heidelberg oet tied kommen deur n leverkwoal.

Agricola zee ais dat 'Grunnegers haalf boers en stug wazzen en hailendaal nait geschikt om om te goan mit beschoafde geesten'.

Sicco Mansholt

Geboren in 1908 in Ulrum, as zeun van n boer dij tegen de tradities in socialist was.

Hai kreeg zien oplaaiden in Deventer tot tabaksplanter aan de Tropische landbouwschool, waarkte doarnoa op n theeplantoage op Java van 1934 tot 1936.

Dou hai weerom kwam noar Nederland wuir e boer in de Wieringermeer. Hai wuir ook siktoares van de ploatselke ofdailen van de SDAP (veurloper van de PvdA), en haar aandere openboare funkties in de Wieringermeer. Mansholt was ook slim aktief in t verzet tegen de Duutsers tiedens twijde wereldoorlog.

In 1945 wuir Mansholt minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening, hai stelde in 1953 n plan op veur n gemainschappelke landbaauwmaarkt (Plan Mansholt). Sicco nam dail aan zes regerens: Schermerhorn-Drees in 1945; Beel in 1946; Drees-Van Schaik in 1948, en nog drij moal Drees: 1951, 1952 en 1956.

Hai wuir in 1958 landbaauwkommesoares en twijde-veurzitter van de Commissie van Europese Gemainschoppen. Der kwam n omslag in zien denken deur t rapport van de Club van Rome (dij de toukomst slim swaart veurstelde, benoam wat t milieu aanging). Mansholt wuir in 1972 veurzitter van de Commissie van de Europese Gemainschoppen tot aan zien pensioun aan t end van 1972.

Hai was lid van hail wat adviesgroepen en adviesroaden en bleef betrokken bie ontwikkelns in de landbaauw, t socialisme, t milieu en Europa. Sicco schreef artikels veur t tiedschrift Spil en publiceerde in 1974 zien autobiografie 'De crisis'.

Sicco Mansholt kwam oet tied in 1995 in Wapserveen.

t Bouk van Frank Westerman "De Graanrepubliek" gaait grotendaails over Sicco Mansholt.