Kluzenoar

‘De wereld van vandoag slagt naargens op, dus woarom zol ik ploatjes schildern, dij dat wel doun.’

Pablo Picasso

Op de dag dat dezember zok aankondegt, stapt der n man t gemaintehoes binnen. Boeten is t roeg weer, binnen onwerkelk mìnsenstil. Onderwiel hai zien gabbedienejaze oetschudt, kikt hai zuikend om zok tou. Stilte moakt hom onrusteg. Naargens n mìns te zain en mit gain bèle in de buurt staait hai op t punt haard ‘volluk’ te roupen, as der aan t ìnde van gaange n deur openschoft en twij vraauwlu, aiglieks nog wichter, hom in de muide lopen.

‘Ie binnen der vroug bie,’ zegt t aine wicht mit n gutege laag.

t Verdrift zien saggerijn veur n kört mement, as hai zok bedenkt, dat hai hier veur n eernsachtege zoak noar binnen lopen is.

‘Ik zuik t leket van de burgerlieke stand.’

‘Och, meneer, wat jammer nou,’ zegt t aander ding eelsk en slagt, zo liekt t man tou, wat toneelspeuldereg haand veur mond, ‘ons Ineke is vandoag wat verloat deur autopech.’

‘Schiere boudel hier,’ mottjet hai.

‘Ie maggen wel even zo laank wachten in dizze makkelke stoule,’ wist t eerste wicht vrundelk.

Zai het deur, man is hier nait veur de poelegrap. In t vacuüm, dat ontstoan is en woaraan gain ontsnappen meugelk liekt, oamt man hail daip en beslot op nuigen in te goan en let zok dele zakken in rode kroakstoul. t Budt baaide wichter gelegenhaid om in versnelde pas deur te lopen noar n bevrijdende schoefdeur en man om in aigen gedachten weg te zinken.

In de stilte van grote hal kobbeltjeboien herinnerns van gusterse dag over nander hìn. Eerst t vrouge telefoongesprek mit n hom onbekìnde vraauw, n verpleegster, dij hom mit veul omhoal van woorden verteld het, dat zien pabbe oet tied kommen is. Nog gain haalf uur noatied voert hai n zoakelk gesprek mit n klerk op notoareskantoor.

‘Hebben ie binnenkört tied om noaloatenschop van joen pabbe te bespreken?’

‘Mörgen bin k bie joe op kantoor,’ haar hai antwoord.

Dat hai zok mit dij mitdailen in n achtboane ploatst haar, doarvan was hai zok goud bewust. Allendeg al de raaize vanoet Broabant noar zien geboortedörpke in Grunneger veenkelonies was al n wereldraaize.

‘Hou laank is t leden, dast dien pabbe veur t lest bezöcht hest,’ haar zien vraauw guster nog vroagd.

Hai wos t zulf nait ais meer.

‘Kinder woonden nog thoes,’ haar hai antwoord.

t Was dus minstens tien joar leden, weschienlek al veul langer.

Gusteroavend het hai noa d’kommootsie in alle rust zien olde mouder bèld en heur informeerd over pabbes dood. t Was, zoals hai al wel verwacht haar, gain schok veur heur.

‘Is e toch nog veur mie aangoan,’ haar zai op t ìnde van t gesprek nog zegd.

Zai haar gain mooi leven bie heur man had. Aaltied vot, aaltied op weg noar waark en zien aigen plezaaiertjes haar zai n ainsoam leven laaid. Haar alles aksepteerd. Pas dou hai noa zien burn-out in n depressie terechte kommen was, was heur huwelk bie lutjen veraanderd in n hel. Zai haar schaaiden aanvroagd en was mit hom – n dag veur zien negende verjoardag – verhoesd noar n nijbaauwwonen.

t Waren stoere joaren west mit n mouder, dij veur t eerst van heur leven aan t waark mos. Zok oetbesteedde bie lu, dij veurtied tot heur kennizzenkring beheurden. Veur n hongerloon. t Was, veuraal in financieel opzicht n haile omschoakeln, vergeleken bie t leven dat zai aaltied laaid haren. Pas op loatere leeftied dus zai t weer aan en het zok weer aan n man bonden. n Rustege, vrundelke man, woar zai nog aaltied mit soamenwoonde.

Bie n wegrestaurant vlak boeten Zwolle het hai vanmörgen nog n kop kovvie dronken. Het de braif, dij hai gusteroavend via droadpost van notoares kregen haar nog ais deurlezen. Inholdelk stelde braif niks veur. De zoak, woar t echt om ging, dat zol hai dammeet bie netoares op kantoor wel heuren.

Hai schrikt op oet zien gedachten, as der inains n vraauw veur hom staait en verontschuldegend zegt:

‘Ik bin Ineke en t spiet mie, dat ik joe zo laank wachten loaten mos.’

Neudzoakelke formaliteiten nemen waineg tied in beslag en hai staait snel weer op stroat. Mit nog n uur op de klok veur d’òfsproak op t notoareskantoor besloet hai noar t grote hoes te goan, woar hai d’eerste negen joaren van zien leven woond het. Aanblik van verkommerde boudel het de waineg goie herinnerns, dij hai nog aaltied kousterde in ain klap volledeg votpoest. t Hoes mit de grote roeten was, mor is nou ook in de werkelke wereld n hoes zunder ziel worden.

In t grote kantoor komt hai tegenover n jonge vraauw te zitten. Noadat zai hom condoleerd het, stekt zai van waal:

‘Ik heb leste tied regelmoateg ketakt mit joen pa had.’

Zien verboazen is oprecht.

‘Hai het t zo bedocht, om joe as ainegste zeun, noa zien overlieden hier bie mie op kantoor te nuigen.’

En as zai n groot kevort oet beroloa pakt, zegt zai:

‘Zien òfschaaid het hai verpakt in n braif en k woarschaauw joe alvast, inhold kin best wel redelk hefteg op joe overkommen.’

Beste zeun

Astoe dit heurst of leest, bin ik der nait meer. Zelst die vervast òfvroagen, woarom ik die mien wedervoaren nait persoonliek verteld heb. k Heb doar zo mien redens veur, net as dastoe van mie aannemen moust dat ik nait zunder reden die en dien mouder laankleden al verloaten heb.

Veuls te jong heb ik deur schoa en schaan ervoaren mouten, dat ondanks aal mien goie bedoulens de wereld deur mien aanwezeghaid der nait beter op wuir. Aaltied op de bres, aaltied Hoantje Veurmaaier, net geliek oft mit sport, op t waark of in de politieke arena was, k luip overal mit mien blinde kop tegen muren aan. k Wol te veul, te snel en huil veuls te waineg reken mit aander mìnsen.

t Is mie duur kommen te stoan. Mien sportvrunden hebben mie deroet bonsjoerd, op t waark wuir k oetspijd en veur de politieke zoak was k veuls te ongeduldeg.

En dat leste het mie de kop köst.

Notoares stopt noa dizze leste zin even en kikt man overkaant van t grote aiken bero aan en zegt:

‘Over t volgende stok hebben dien pabbe en ik laank proat. Of t verhoal, zien levensverhoal so-wie-so wel aan t pepier touvertraauwd worden kon.’

Man kikt bedenkelk, schudt ais mit t heufd en zegt:

‘Wat mout der beurd wezen, dat je zoveul joar noatied zoaken nait ais opschrieven kinnen.’

t Antwoord het n schokeffect op hom.

‘Omdat t strafrechtelk bekeken oardeg wat konsekwensies hebben kin??’

En noa n körte pauze:

‘Duurven ie der op aan?’

Hai knikt hoast onmaarkboar.

‘In t politieke spel worden soms haarde neuten kroakt. Neuten binnen woorden, mor t is n spel. En net as in elk spel gelden ook in de politiek spelregels, regels woar elkenain zok aan holden mout. En wat net zo belangriek is, maiste stemmen gelden. Dat hait democratie.

Mor in de politieke arena wordt voak nait eerliek vochten. t Openboare debat wordt in achterkoamertjes voerd en beslizzens worden doar in t gehaim bekonkelfoefd. In dij wereld van machtsdenken bin ik ook verzaaild roakt en heb mien ideoal om n betere wereld te scheppen inleverd deur n verschrikkelk domme actie.

Wat nou kommen mout, duurf en kin k nait aan t pepier touvertraauwen.

Hai is flabbergasted en kikt mit grote ogen noar de netoares. Dij is veurberaaid en begunt te vertellen:

‘Wat ik joe nou vertel, mag dus nooit nait aan t licht kommen. Zol t wel beuren, den lopen joe, mor ook de noagedachtenis van joen pa onherstelboare schoa op, dat nooit meer goud te moaken is.

t Komt hier op dele, joen pa het laank leden brand sticht bie n politieke tegenstander.’

En noa n körte pauze vult zai aan:

‘Dat de brand snel ontdekt is en der gain persoonlieke ongelokken beurd binnen is n gelok bie ongelok west. t Haar hail aans òflopen kind.’

Volgende vroag brandt hom op tonge:

‘Zollen ie dat noader oetleggen kinnen?’

‘Nee,’ is t pertinente antwoord, ‘elke noadere oetleg zol joe, as dit ooit bekìnd worden zol en ie zollen der noar vroagd worden, in grote problemen brengen kinnen. t Is beter veur joe, woare toudracht nait te waiten.’

Netoares pakt rezoluut braifpepier weer op en zegt:

‘k Zel joe nou t leste stok van braif veurlezen.’

Ik docht dat ik n gewoon mìns was, mit aal zien veur- en zien noadailen. Competietsiedrang is ons mìnsen toch nait vrumd. Willen wie nait aal de beste worden? Noa dizze slomperd bin k tot konkluzie kommen, ik bin de mìnselke moat kwiet en heb miezulf tot mien aigen vijand moakt. t Is de aanloop west noar n daipe depressie en mien noodgedwongen teroggetreden oet de moatschoppij. Mor t stoerste mos nog kommen. As zulfverkloard kluzenoar mos k, hou haard t ook klinkt, eerst dien mouder en die kwiet. Nait omdat ik dat wol, mor om joe te beschaarmen en ook al heb ik voak twieveld aan mien beslizzen, k dus joe gewoon nait meer onder ogen kommen. Ik was de kanker, dij zokzulf wegsneden het.

De keus veur t ain is aaltied d’òfwiezen van t aander. Zo was t, dou ik òfschaaid nam van joe en de rest van de wereld.

Dat ik doarmit joen leven op de kop zet heb, is wel bleken, mor k zag gain aander oetweg.

Ondertaikend

Onderweg noar Broabant wordt hai overvalen deur ambivalente gedachten. Over zien pa. Over de man, dij der nooit was, n pa, dij zien mouder niks in reken haar. Der is nooit n kwoad woord over heur lippen kommen. Man, ooit de grote laifde in heur leven, was gewoon hail stil en onmaarkboar oet heur leven verdwenen. Pas dou hai zulf kinder kreeg, kreeg hai bie lutjen aan deur wat hai mist haar, de onmiskenboare behuifte aan n pa, n veurbeeld, n rolmedel.

Tot n joar of tiene leden het hai nog perbaaierd ketakt te kriegen mit zien ol’heer. Bie d’leste ontmouten haar dij nait ais de muite nomen om te proaten. Was t stoenskeghaid of was hai t communiceren verleerd. Was dat n zwaktebod of zien zwakste punt, gewoon nait goud kinnen overleggen.

’n Domme actie,’ haar hai de netoares dicteerd, mor t mog nait aan t pepier touvertraauwd worden.

Oet zulfbeschaarmen en om zien vraauw en kind nait de loden last van zien ‘misdoad’ op scholders te leggen haar hai zok oet de wereld terogge trokken.

Mos hai dat beschaauwen as n edele doad?

En kon hai zien pabbe vergeven?

Noa aal dij ellìnde, t verdrait en aarmou, dij hai in zien leven mitmoakt haar en woarvan zien pabbe toch hailemoal allendeg oorzoak was.

In zien braif schreef hai, hai wol de wereld beter moaken.

Deur zulf de beste te worden?

Mor koos t verkeerde instrument. Joa, brandstichten dut n normoal mìns toch nait en tougelieks kommen tegenstriedege gedachten bie hom noar boven drieven:

Mos hai zien voader vervluiken of juust meelie mit hom hebben.

Meschain was t beter west, hai haar zien doad openliek bekìnd, mor doar was t nou te loat veur.

Hai het zien pabbe al laank vergeven, ook al zel hai de rest van zien leven leven mouten mit dit duvelse gehaim.

Vrede op eerde veur alle mìnsen is n nobel streven, n mooie kerstgedachte, mor of dat ooit te realiseren vaalt, is de vroag.