Grunneger schrieverij: Saul van Messel

Dizze moal gaait t over n slim biezundere dichter. As dichter haitde hai Saul van Messel, mor zien eerliekse noam was: Jacob (of Jaap) Meijer. Hai wer geboren in Winschoot en volgde d’oplaaiden tot jeudenrabbi in Amsterdam. Doarnoa stedaaierde hai geschiedenis en wer e leroar aan t Jeuds Lyceum. In 1941 proveerde hai tot doctor, mor in juni 1943 wer e vothoald en kwam in Westerbörk terechte. Hai overleefde de konsentroatsiekampen, net as zien vraauw en zien zeun, de loater bekende interviewer Ischa Meijer.


Jaap Meijer het n bult publiceerd over de geschiedenis van de Jeuden en ging pas op loatere leeftied gedichten schrieven onder de noam Saul van Messel. Zo verschenen verschillende bundels: Vrouger of loater in 1969, Twijspaalk mien bloasbaalk in 1970, Mien laid dat vlogt in 1970 en nog n haile bult aandern.
In 1993 is Jaap Meijer oet tied kommen in Heemstede.
Even ain van zien gedichten:

Eerappellaand

laand zunder jeudn
ik heb die van neudn
‘k schrief mit dopkes om vingers

om gedichten te reudn.

Kört, zellen ie zeggen, mor dat is t wezen van Saul van Messel zien gedichten. Kört en sober. Hai wol in zien dichtwaark t verhoal vertellen van t laid van de Jeuden in de Twijde Wereldoorlog. Mooi is doarbie de vergelieken van t woord ‘laid’. Dat kin je in t Nederlands vertoalen deur t woord ‘lied’ en t woord ‘leed’. Saul van Messel pebaaierde in zien waark dij twij dingen te combineren. In zien laid klinkt t laid deur van t Jeudse volk.
Nog even aine:

Jeude

gele steern
dien swaarde streepm
steekn mien woord oet
as weepm

Wat dij steern betaikende, waiten ie vervast nog wel. Saul van Messel zag zukzulf as de leste jeude dij t verhoal noavertellen kon en zo adopteerde hai de ‘boesjeude’ dij de wereld mit zukzulf ploagen blift. t Aalweg mor weer pebaaiern om t onzegboare te verwoorden vörmden zien driefveer.
As Van Messel deur Folkernstroade, de Jeudenstroade van Stad, lopt, komt e langs de synagoge, de sjoel.

Sjoel/folkernstroade

wel over dizze drumpel gaait
en in gebed veur ‘t omed* staait
vragt hom dij ales meugelk muik:
vergeef mie heer dak joe nog zuik

(*kast of nis in n synagoge woarin de vief Thorarollen bewoard worden)

Mor t onhail blift hom aaltied achtervolgen. Elke nacht wordt e weer herinnert aan dij nachten in t kamp. De angst gaait nooit meer vot. Is traumoatisch worden. Hail slim dudelk wordt dat oetbeeld in t Nederlandstoalege gedicht ‘sjosjanna’.

Sjosjanna*


vannacht:
je spokestap –
ik streelde
een lampekap

*Was t nait zo dat de Nazi’s laampekappen muiken van mensenvel? Overaal zugt de dichter d’ellende, zulfs in n schoudeuze (kiekdeuze):

Judaeus ludens

olle schoudeuze
vol fantasie
wat kikstoe beuze
deur mien poëzie


zaacht glanzend pampier
as bloud zo rood
ik speul nòg hier
schoudeuze is dood

As herinnern aan zien moeke is hier t volgende gedichie:

In memoriam matris

as klain gedicht
veuraan in mien gedichtenbouk
doar staistoe moeke
mit dien schuddeldouk

En din besloet ik dit verhoal over n slim triesterge dichter, dij maint dat over n tiedje gainaine meer waiten zel dat ter ooit n bult Jeuden in Nederland woond hebben:

Geschiedkundeg onderzuik

leevmde jeuden
hevve nait meer

ol zaarken binn
te minznt bleevm

daanke joe
ons laimeneer

dat dij zo sekuur
wörn beschreevm

nou vragt elk tot ‘t alderlest:

binn hier vrouger
din jeudn wèst

Meer van t zulfde:

0 0 stemmen
Schier?
Berichtje bie n nije reactie?
Stuur mie n e-mail bie

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekiek ale reacties
Achtergrond info:

Geboren in: Stad, 12 dezember 1936
Woont in: Ol Pekel
Oet tied kommen in 2023.
Schreef veur: Toal en Taiken
Kreuze
Klunderloa

“Ik bin in Stad geboren, mor opgruid in Munten-
dam, Tripskomnij en Ommelanderwieke. k Bin
schoulmeester west in Ol Pekel, woar k mit n on-
derbreken van 5 joar (hoofdmeester in Wol-
tersom), vanòf 1969 as directeur bleven bin. In
1980 won k de 3e pries in de wedstried kinderver-
hoalen schrieven van St. ‘t Grunneger Bouk. Ik
heb mie dou toulegd op t schrieven van Grunne-
ger verhoalen veur groten en kinder. Tussen
1991 en 1994 wer k bekend mit de verhoalen
over Nansie Koakelhenne, dij op Radio Noord te
heuren wazzen in t pergram ‘Even noasoezen’
van Imca Marina. Van dij verhoaltjes binnen drij
veurleesbouken moakt. Regelmoateg was ik op
pad om bie allerhaande verainens en instellens
mit veul sukses veur te lezen. Al joaren waark ik
as vrijwilleger bie de St. ‘t Grunneger Bouk
(redaksiesiktoares van Toal & Taiken). Regel-
moateg wer ik vroagd mit te waarken aan
‘workshops’ Grunnegers veur onderwiesinstellens
en vraauwenverainens. Van 2002 tot 2005 trad ik
op as docent veur lu dij Grunnegers lezen en
schrieven leren wollen. Ik zat 10 joar in t bestuur
van de (opheven) Grunneger Schrieversverainen,
woarvan 8 joar as veurzitter.”

Bouken:
De belevenizzen van Nansie Koakelhenne
(Edu’Actief, 1992)
Wiedere belevenizzen van Nansie Koakel-
henne (Edu’Actief, 1993)
Nansie Koakelhenne op de kinderboerderij
(St. ‘t Grunneger Bouk, 2003)
Nansie Koakelhenne (St. ‘t Grunneger Bouk,
2006)
Bundels:
Nog n Stieg vertelsterkes (Niemeijer, 1981)
Grunneger kerstverhoalen (St. ‘t Grunneger
Bouk, 1985)
Kerstverhoalen (St. ‘t Grunneger Bouk, 1989)
Dij blieven wil, mout schrieven (Grunneger
Schrieversverainen, 1998)
t Geluud van Lucht, laand en wotter (St. ‘t
Grunneger Bouk, 2004)
Nije Grunneger kerstverhoalen (St. ‘t Grunne-
ger Bouk, 2006)
Gnivvelachteg (Groninger boekendagen
2007)
Vergleden tied (Groninger boekendagen
2008)
Peerd is gain mìns: Woarhìn Groninger boe-
kendagen 2009)
Vekansieverhoalen (St. ‘t Grunneger Bouk,
2013)
Vertoalens:
Frankie, stripverhoalen deur W. Grezel,
(Futurum)
Ko knien en Ad Kat, deur Dick Blancke, (St. ‘t
Grunneger Bouk, 2000)
Priezen:
3de pries wedstried kinderverhoalen St. ‘t
Grunneger Bouk 1980 mit t verhoal ‘Hou
Rover Pait n schiere kerel wer’. Opnomen
in ‘Nog n Stieg vertelsterkes’.
3e pries verhoalenwedstried St. ‘t Grunneger
Bouk 1985 mit t verhoal ‘Crossfietse’. Op-
nomen in ‘Grunneger Kerstverhoalen’.

E-mail bie wat nijs?