Grunneger schrieverij: Saul van Messel
Dizze moal gaait t over n slim biezundere dichter. As dichter haitde hai Saul van Messel, mor zien eerliekse noam was: Jacob (of Jaap) Meijer. Hai wer geboren in Winschoot en volgde d’oplaaiden tot jeudenrabbi in Amsterdam. Doarnoa stedaaierde hai geschiedenis en wer e leroar aan t Jeuds Lyceum. In 1941 proveerde hai tot doctor, mor in juni 1943 wer e vothoald en kwam in Westerbörk terechte. Hai overleefde de konsentroatsiekampen, net as zien vraauw en zien zeun, de loater bekende interviewer Ischa Meijer.

Jaap Meijer het n bult publiceerd over de geschiedenis van de Jeuden en ging pas op loatere leeftied gedichten schrieven onder de noam Saul van Messel. Zo verschenen verschillende bundels: Vrouger of loater in 1969, Twijspaalk mien bloasbaalk in 1970, Mien laid dat vlogt in 1970 en nog n haile bult aandern.
In 1993 is Jaap Meijer oet tied kommen in Heemstede.
Even ain van zien gedichten:
Eerappellaand
laand zunder jeudn
ik heb die van neudn
‘k schrief mit dopkes om vingers
om gedichten te reudn.
Kört, zellen ie zeggen, mor dat is t wezen van Saul van Messel zien gedichten. Kört en sober. Hai wol in zien dichtwaark t verhoal vertellen van t laid van de Jeuden in de Twijde Wereldoorlog. Mooi is doarbie de vergelieken van t woord ‘laid’. Dat kin je in t Nederlands vertoalen deur t woord ‘lied’ en t woord ‘leed’. Saul van Messel pebaaierde in zien waark dij twij dingen te combineren. In zien laid klinkt t laid deur van t Jeudse volk.
Nog even aine:
Jeude
gele steern
dien swaarde streepm
steekn mien woord oet
as weepm
Wat dij steern betaikende, waiten ie vervast nog wel. Saul van Messel zag zukzulf as de leste jeude dij t verhoal noavertellen kon en zo adopteerde hai de ‘boesjeude’ dij de wereld mit zukzulf ploagen blift. t Aalweg mor weer pebaaiern om t onzegboare te verwoorden vörmden zien driefveer.
As Van Messel deur Folkernstroade, de Jeudenstroade van Stad, lopt, komt e langs de synagoge, de sjoel.
Sjoel/folkernstroade
wel over dizze drumpel gaait
en in gebed veur ‘t omed* staait
vragt hom dij ales meugelk muik:
vergeef mie heer dak joe nog zuik
(*kast of nis in n synagoge woarin de vief Thorarollen bewoard worden)
Mor t onhail blift hom aaltied achtervolgen. Elke nacht wordt e weer herinnert aan dij nachten in t kamp. De angst gaait nooit meer vot. Is traumoatisch worden. Hail slim dudelk wordt dat oetbeeld in t Nederlandstoalege gedicht ‘sjosjanna’.
Sjosjanna*
vannacht:
je spokestap –
ik streelde
een lampekap
*Was t nait zo dat de Nazi’s laampekappen muiken van mensenvel? Overaal zugt de dichter d’ellende, zulfs in n schoudeuze (kiekdeuze):
Judaeus ludens
olle schoudeuze
vol fantasie
wat kikstoe beuze
deur mien poëzie
zaacht glanzend pampier
as bloud zo rood
ik speul nòg hier
schoudeuze is dood
As herinnern aan zien moeke is hier t volgende gedichie:
In memoriam matris
as klain gedicht
veuraan in mien gedichtenbouk
doar staistoe moeke
mit dien schuddeldouk
En din besloet ik dit verhoal over n slim triesterge dichter, dij maint dat over n tiedje gainaine meer waiten zel dat ter ooit n bult Jeuden in Nederland woond hebben:
Geschiedkundeg onderzuik
leevmde jeuden
hevve nait meer
ol zaarken binn
te minznt bleevm
daanke joe
ons laimeneer
dat dij zo sekuur
wörn beschreevm
nou vragt elk tot ‘t alderlest:
binn hier vrouger
din jeudn wèst