Sudoku

As t echt niks meer bedenken kist en aal t waark, dast die dij dag veurnomen hest van t lieske schrapt is, der zulvens in toene gain spiertje rout meer kop boven t maaiveld oetsteken duurft en kraant stokkendlezen is, den kin t wezen, dat ik, omdat niksdoun bie mie laaidt tot onrust, zulfde kraant nog ais oppak om n puzzeltje in te vullen.
Zo kom ik bie sudoku.

Hou laank t leden is, dat ik mie over zo’n cieverdiagram bogen heb, duurf k nait zeggen – weschienlek joaren -, mor as k even aan loop bin, overkomt mie t vervelende gevoul dat ik de kunst van t oplözzen van Japanse hazzenschrabertje verleerd bin.
‘Begun den ook nait votdoadelk mit de stoerste,’ heur k mien havvelsnoet oet Bovenburen al zachiesaan mottjen.
‘Woarom moust die ook aaltied overal mit bemuien,’ scheld ik terogge tegen roeziezuiker.
Ik vertik t om de makkelkste te moaken. Elke puzzel mout wel wat van n oetdoagen in zok droagen.
Toch stoekt votgang regelmoateg en k vroag k mie òf, woar mien rationele oplözzensmethodes verstopt zitten. Aargernis en saggrijn over aigen onkunde wizzeln mekoar òf. t Wordt zulvens zo aarg, dat ik tot twijmoal tou kraant grammieteg aan kaant mieter. Körte mementen van geestelke rust en verstandelk overdenken brengen oetkomst en ik krieg mien aha-ervoaren op n presenteerbloadje aanboden. Zo zat t dus. Desondanks mout ik òf en tou nog wel even groaven in mien herinnerns om mien zulfbedochte algoritmes weer schaarp op t netvlies te kriegen.
‘Puzzels, benoam sudoka’s binnen dementieremmers,’ heb k wel ais aargens lezen.
t Schaarpt de geest, mor eerste ervoarens mit cieverpuzzeltje leren ook, dat oplözzens pas kommen as t rust in de kop hest. En dat leste, doar was t mie ja om te doun.
t Herstelde begrip van oetsloeten van onmeugelkhaiden, nait aingoal dezulfde doodlopende wegen insloagen en òf en tou wat geheugensteuntjes op raand van vaarkant noteren, brengten mie op t goie pad. De leste vakjes invullen is den n floitje van n cìnt.
‘Hè, hè,’ heb k bliekboar mit n zucht van verlichten oetbrocht, noadat ik mien eerste sudoku noa zoveul joaren òf haar.
‘k Voul mie net Ludwig,’ zee k tegen Arineke, dou’k kraant vezichies en mit n tevreden gevoul op toavel legd haar.
Zai, verdaipt in heur aigen spelletje, wos even nait wat zai mit mien opmaarken aanmos.
‘Ludwig, de puzzelmoaker!’ zee ik.
Veur aal dij lu, dij Ludwig nog nait kinnen: Ludwig is n teroggetrokken puzzelmoaker, dij deur omstandighaiden ongewild en ongevroagd in de rol van plietsie-rechercheur dwongen wordt en in dij functie moorden oplözzen mout. Ondanks zien onhandighaid in t sosioale verkeer, zien onwaitendhaid mit plietsie-zoaken, levert t vinden van moordenoar hom schienboar waineg problemen op. t Gaait hom, tot zien aigen verboazen goud òf.
Omdat hai n netuurtalent is?
Nait echt. Zien gehaim zit hom in t faait, dat n moord onderzuiken aiglieks t zulfde is as t soamenstelllen van n sudoku. Loat dien gezond verstand waarken, sloet alle doodlopende wegen òf tot ainegst begoanboare weg overblift en den hest de doader te pakken. Meschain n nait alledoagse menaaier van moordonderzuik in dizze moderne tied, woarst doodgooid wordst mit DNA en aander technische hoogstandjes mit camera- en òfluusterpraktieken, mor gewoon deur logisch redenaaiern tot d’oplözzen kommen.
Eerste òfleverns van dizze serie hebben wie intussentied bekeken en as veurtaikens nait bedraigen, den komt der vervast ook nog n vervolg.
Hou t verder mit mien sudoku-puzzeltjes goan is?
Dat verhoal is snel verteld. Noa de twijde sudoku was succes-ervoaren over t ìnd-rezeltoat mor haalf zo groot as bie d’eerste en bie de daarde haar k de truuk deur en d’oardeghaid der schier òf. k Loop nait geern over geboande wegen. Puzzels mouten noamelk wel n oetdoagen vörmen.
As k der goud over noadenk, hebben puzzels wel n beetje weg van t echte leven. Mìnsen voulen zok voak t maist op heur gemak as zai heur leven, t laifst onopvalend binnen de vakjes van t betoamelke intaiken of inkleuren kinnen. Mor voak is nait aaltied. Hest ook lu, dij wel ais oet de band springen willen, zok boeten de vakjes van t normoale willen bewegen. Out-of-the-box denken wordt den out-of-the-box doun. Zai zuiken d’oetdoagen en al is t voak nait de makkelkste weg om te volgen, t zuiken van nije wegen kin hail bevrijdend waarken.
Alle doage stamppot broene bonen verveelt toch ook hail snel.