Op bère Marie
Wat te doun mit dattien oomkes en even zoveul taantes. Veur t oetzuiken hebben je ze nait. Ze binnen der en je hebben ze mor te aanvoarden. Hou komst doe aan zoveul femilie, heur ik joe denken. De vroage is goud, mor noavroag kin ik nait meer doun, omreden dat verantwoordelke vaar grootòlders al n aiweghaid leden oet tied kommen binnen. Pabbe het t ons wel es perbaaierd oet te stokken:
‘Wie binnen as eerappelkrabers op d’wereld zet.’ En den kwam der weer n hail verhoal over d‘eerappelkraberstied en dat zai den wel zes weke nait noar schoule huifden. t Leek ons dou wel wat.
Het noadail van zo’n grote femilie is, dast elke zundag wel noar n femilielid op veziede most. In de nette klaaier, achter op d’fietse of achter op d’plof noar n oom en taante tou. Haarst gelok ast n neeffie haarst dij van voetballen huil, mor veur t zulfde geld konst aan n grote toavel in d’keuken belanden om d’haile middag te ganzeborden of te mens-erger-je-nieten. En dat alles veur de laive vrede in de femilie.
Ain van mien oomkes was, zunder overdrieven, n haalfmale. Nait dat ter aan dij aandern niks mekaaierde, mor dizze oom was n hail spesioal geval. Oom Frans was zien noam en hai was traauwd mit tante Marie. Oom François, zo as e zokzulf groag nuimde, dee zien noam alle eer aan, want hai zag der ook nog es oet as n Fransoos. Woarst hom ook tegenkwamst, hai druig aaltied n alpinopetje schaif op d’kop en woar de maiste aander oomkes n grote snorre onder d’neuze haren, zagst bie hom n lutje swaart, bienoa onzichtboar snorretje. Zien hoar haalf laank over d’revers van zien aiweg struupsiekoren jassie zollen n vrumde doun vermouden, dat ze mit n Franse schilder van doun haren. Niks was noatuurlek minder woar, want oom Frans was net as de mainste van mien oomkes gewoon aarbaider op n strokertonfebriek. Hai zee ook nooit moi of goiendag, mor as e aargens binnenkwam, wuirst onder begelaaiden van n braid aarmgeboar en n lichte boegen, in perfect Frans verwelkomd: bonjour. Mien moeke bonjourde ook wel es, mor den op n hail aandere menaaier. Z’het mie wel es, weschienlek mit wat minder sierleke bewegens as woar oom Frans zok van bedainde, t hoes oet bonjourd. Mien oortjes waren ook meer charmeerd van de zachte, zangerege tounoadern van oom Frans dan van t liggoamelke geweld, dat mien moeke heur soms aandee.
Zo kinnen je mor zain, dat nait alle mìnsen geliek binnen en dat d‘aine toal d‘aandere nait is. Mor dat zokswat as toalverschillen kinnen laaiden tot misverstanden, soms zulvens tot grote oremes, hebben wie dij gedenkwoardege dag mit nander wel ervoaren.
Wat wol t geval. Wie waren es n moal op veziede bie oom Frans en tante Marie op d’Komnijsterwieke nummer twije. Zai was joareg. Vierde heur vattegste verjoardag. Groot feest netuurlek. Alle oompies en taantes waren nuigd. Omdat wie vlak noast heur woonden, kwamen wie natuurlek veuls te loat. Dou wie t lutje veurkoamertje binnenstapten om de joarege te felesiteren, wast nait allendeg blaauw van de rook, mor ook swaart van de mìnsen. Der kon mit goud fersoun aiglieks gain moes meer bie. En zo as dat in dij tied den
ging, d’lutjen wuiren t kind van de reken. Dij mozzen zok aargens aans mor vermoaken. In d’keuken of boetendeure. t Was dij dag gelokkeg mooi weer en zo wuiren wie, d’neeffies en nichies, mit zachte haand deur tante Marie d’koamer oet laaid.
Achter t hoes kregen we van heur n lekker glassie drinken, gele priklimonoade. Noast mekoar zaten we op n haalf òfbrokkelde mure te nipken aan onze kinderchampagne. Snel drinken was nait allendeg zunde van dat lekkere, nait alledoagse goudje, mor as je te snel dronken kwam t joe tot neuze weer oet en dat was dus nait de bedoulen. Wat we nog meer kregen was n plakkie kouke, n twijhandse, dat wel. Smoaken dat e dee, meroakels. Noar meer, mor doar dus je thoes al nait en op veziede zeker in gain aiweghaid noar te vroagen.
Terwiel wie doar boetendeure in stilte zaten te genottern van onze gele gazeuse en smoakelke kouke, wuiren we inains overvalen deur haard geroup en roeg gestommel. t Kwam oet hoes, zoveul was wel dudelk. Wie keken mekoar aan en wozzen nait wat we der van denken mozzen. d’Vraauwlu konst ter mit schèle stemmen boven oet heuren, de daipe bazzen waren van d’manlu. t Duurde mor even, dou d’eersten noar boeten kwamen. Oompies en taantes, sommegen d’jazen haalf over d’scholders, aandern in bloot bezoen, mor aalmoal luudruchteg aan t schelden en mottjern. Mien ollu waren der ook bie. Aan pabbe zien gezichte konst wel zain, dat hai aan t spektoakel ook zien staintje biedroagen haar. Moeke stittjerde op heur hoge hakken achter hom aan en perbaaierde nog om hom tegen te holden: ‘Man, luuster nou es noar mie,’ zee ze wanhopeg, ‘dat het Frans ja ains nait bedould. Begripst hom hailemoal verkeerd.’ Woarop mien pabbe zee: ‘Aine dij zo mit zien vraauw omgaait, is t nait weerd om mit om te goan.’
Hai luip deur de smale drifte noar d’stroatkaante tou. Moeke bedudde ons dat wie ook mor mitkommen mozzen. Noar ons hoeske was t ja mor n hoanetree, mor in dat lutje stokje Komnijsterwieke het pabbe zok wel drij, vaar moal omdraaid en het mit d’voeste in d’locht en nog veul meer verboal geweld aangeven, hou kwoad oom Frans hom moakt haar.
‘Zolst hom toch mit n ìnde latte aine over d’pokkel hìn rieten,’ was t leste, wat ik heuren kon, omreden dat e dou bie ons zulf achter t hoes verdween.
Thoes hebben we noatied van moeke t haile verhoal oetgebraaid te heuren kregen. Dou pabbe in d’koamer noar d’voetbaloetsloagen zat te luustern, zaten wie in d’keuken aan d’grote toavel en fluusterde moeke ons t grote gehaaim van dij middag in t oor.
Oom Frans is behaalve febrieksaarbaider, ook n goie keukenprins. In zien vrije tied brengt e oardeg wat uurtjes deur in d’keuken. Ain van d’specialités van ome Frans binnen zien povverds. Mit krinten. Mooie ronde povverds haar e den ook veur d’verjoardag van tante Marie bakt. Op zien menaaier, in n ronde trommel in n grote pane mit hait wotter of zoals hai t hail toupazzelk oetdrokken kon:
‘Ain povverd au bain marie pour mon Marie.’ Woarmit onze Franse Grunneger bedoulde: ‘Ain povverd, kloarmoakt in hait wotter, veur mien vraauw Marie.’
Twije haar e bakt veur d’veziede. Woar e gain rekenschop mit holden haar, was, dat aal zien bruiers en zusters mit d’kinder kommen zollen. En zo wuir der, dou de femilie binnenstroomde veur de verjoardag van tante Marie, in de gaauweghaid mit n broodmes van n ainhands plakkie kouke n twijhandse moakt. ‘En dat was nou net woar t om ging vanmiddag,’ zee moeke.
In alle drokte waren doar wat opmaarkens over moakt. Verschaaiden feestgangers haren heur onvree over zokse dunne schietplakjes nait onder stoulen of baanken stoken. Veuraal taante Geziena, zegend mit n fors postuur en n schaarpe tonge was nait tevreden west mit heur pozzie. Bie d’ain was t maaljoagerij west en d’aander haar zok echt aan de dunne plakjes steurd. En wat dee oom Frans?
Dij wol zok verdedegen. Hai begon oet te leggen, hou je n povverd in n ronde trommel rusteg aan kloar stomen mozzen. Terwiel e doarmit bezeg was, was e der bie stoan goan, as n veurzitter veur n grote zoal mit mìnsen. Omreden dat t lewaai om hom tou aal meer tounam, begunde hai ook aal haarder te roupen. Hai pruit nait allendeg mit zien stem, mor ook mit aarms en bainen: ‘… grote pane … au bain marie …’ en hai wees doarbie noar t achterhoes, woar d’keuken is, mor ook d’sloapkoamer van oom Frans en tante Marie. Tante Marie, dij zok bie aal dit lewaai hailmoal nait op heur gemak vuilde, luip kopschuddend noar d’keuken tou. Haalfmale femilie, het ze vervast bie zokzulf docht. Ik goa even noar d’kinder tou. Kieken of dij ook zo ontevreden binnen mit heur dunne plakkie kouke. Ze haar deure nog nait achter zok dichtsloagen of d’ellìnde begon al.
Pabbe haar mit voeste op toavel haauwen en oom Berend haar bölkt:
‘Zo gaaist toch nait mit dien vraauw om, man.
Kist heur zo mor nait op bère sturen.’ En tante Geziena, dij al zo ontevreden west was, haar der aan touvougd: ‘Hier wil k gain menuut langer blieven. Kom op, Knelis, wie goan op hoes aan.’ t Is loater aal weer goud kommen tussen oom Frans en zien bruiers en zusters. Mor ain ding mag dudelk wezen. Fransen en Grunnegers stoan zowel in toalkundeg opzicht as in levenswieze nog oardeg ver van mekoar òf.
