Mit boderieder mit

k Heb as kind oardeg wat veur de koezen kregen.
Al op jonge leeftied is dat besef tot mie deurdrongen, as moeke ons bevubbeld opgewaarmde boontjes veurschuddelde. Smuik naargens noar. Of, as in t loate veurjoar eerappels op t laand stonden te bluien en wie de leste verschrompelde keldereerappels op toavel veurschuddeld kregen. Hou krigst dat, ast al nait lekker rokt, deur de keel. Mit vlais oet de weck was t n zulfde verhoal, dat was ook nait te kaauwen. As k der aan terogge denk, wat ik in mien jonge joaren aal slikken mos, den lopt mie de griezel nog over de graauwel. Dat ik as kind broodmoager was, mag den ook gain wonder haiten.
‘Mor luipst over van energie en was t nooit zaik,’ het mien mouder mie loater wel verteld, as k heur mien vrouge eetfrustroatsies veurlegde.
Tegenswoordeg is alles wat mit ( gezond ) eten te moaken het en dus ook in t verlengde doarvan diëten n verdainmedel. Doarbie komt ook nog, dat lu doodgooid worden mit recloames over voedings-supplementen. Bekìnde BN-ers willen ons groag loaten leuven, dat wie nait zunder de vitaminen en mineroalen van t deur heur aanprezen drankje, pilletje of poedertje kinnen. Fabrikanten binnen loze lu, dij waiten wel hou zai heur product aanpriezen mouten.
Moaken zai gebroek van t faait, dat mìnsen goudgeleuveg binnen?
As je gewoon eten, hè’je aal dij ekstroa touvougens toch nait neudeg?
In bieloage van zotterdagkraante van 27 juli heb k n stok lezen van Ter Braack. Hai perbaaiert dudelk te moaken, datter voak gebrek aan bewies is of n supplement aiglieks wel waarkt.
Hai stelt:
‘Veur gezonde mìnsen moaken touvougens gain verschil.’
Mor nait alles is onzin:
‘Kinder hebben boat bie vitamine D….’
En dou’k dat las, wuir k onwillekeureg teroggevoerd noar t Pekel van mien jeugd. Dat haar mien mouder dus wel goud bekeken, want elke mörgen kregen wie n poar druppeltjes oet n broen fleske op n theelepeltje mit suker. t Smuik in elk geval beter as dij volle eetlepel mit levertroan. Slikst t omdast as kind niks in te brengen hest en omdat die veurholden wordt dat t goud veur die is.
Dat was dou zo en tegenswoordeg nait aans. Nog ain keer Ter Braack:
‘Mit t aanpriezen van supplementen, mor bevubbeld ook van homeopatische producten bevinden wie ons op n gliedende schoal.’
Perbaaier as gewoon mìns oet alles watter op internet aanboden wordt mor ais wies te worden.
Zol t nou aans wezen as bevubbeld 50 of 100 joar leden?
t Zel nou roem 60 joar leden wezen, dat ik op n dag mit boderieder mitreden bin.
t Was al vroug dag, dou k achter de kont van t peerd noast boderieder op de bok ploats nam. Eerst aan landskaant richten Nij Pekel waren wie nog mor net Aalbion veurbie, dou bode aan de teugel trok. Hai kraabde zok ais onder de pette, schudde wat mit kop en zee dou:
‘Moust wel even over Wieskedraai noar Baalman lopen, mien jong. Hai het t bodebord in etaloazie van drogisterij stoan.’

Noa t luden van winkelbèle zag k Baalman oet achterkoamer kommen.
‘Hebben ie wat veur bode Middel mit te geven?’ vruig k vrundelk.
Zunder mie aan te kieken, gloop hai deur etaloazieroete noar boeten, rekte zok nog ais goud oet en zee dou mit gestrekte aarm noar boeten wiezend:
‘As hai wat van mie mitnemen wil, mout hai t zulf mor op kommen hoalen.’
k Vond t n vrumde bodschop, dij k òflangen mos en noa laank noadenken is Middel mit zichtboare muite en n gezichtsoetdrokken, dij op störm en onweer wees van de woagen stapt.
Veur mien gevoul is e aiwen votbleven en wie waren ja nog mor net aan de rit. Dou k bode noa laank wachten op t smale battentje kleppern heurde, zag k, dat hai behaalve n lutje deuske onder aarm n gezichtsoetdrokken mit zok mitdruig, dij t schierste weer van de wereld veurspelde. Aans as wat ik van hom wìnd was begon hai votdoadelk te proaten:
‘Goh, wat was dij Baalman poeslaif.’
En noa n körte onderbreken kwam t haile verhoal deroet.
t Was al meer dan n joar leden, dat zai roezie kregen haren over n bestellen, dij Middel in Winschoot òfleverd haar. Volgens Baalman was Middel veuls te roeg mit t pakket omgoan en was der wat tiggelwaark kepot goan en hai wol dij schoa op boderieder verhoalen. Op zien beurt haar Middel zegd, drogist haar zien boudel gewoon beter inpakken mouten.
t Rezeltoat: gain schuld, gain geld terogge.
Woarom winkeldeure nou weer veur de boderieder openston, was nait ter sproake kommen.
In achterkoamer haren baaide manlu, zunder woorden deraan voel te moaken de vrede taikend, onder t genot van n kop kovvie.
‘Nog aaltied swaart?’
Middel haar nog zegd:
‘Baalman, k hoop dastoe der wel n flinke schep Buisman in doan hest.’
En Baalman haar doarop antwoord:
‘Doe waist toch wel, dat wie van Baalman van de touvougens binnen.’
Doarop was hai haard begund te lagen.
‘Mor k vertraauwde dij verrekte Baalman toch veur gain half stuver. Waist nooit wat e die deur de kovvie klaaid.’
Mien gezichte mout hoast ain groot vroagtaiken west wezen en dat was weschienlek de reden, dat Middel t mie oetstokte.
‘Hai het der n handje van mìnsen, dij e nait lieden mag, n scheutje Hoarlemmereulie in de kovvie of thee of net geliek wat te doun. En dou t inschenken van de kovvie ook nog zo laank duurde, bin k goan twieveln. Nait allendeg over de kovvie, mor ook over dit plötse bezuik.’
Bode Middel, in normoale doun al nait laank van stof, was nog nait oetverteld.
‘Dou e bie mie aan keukentoavel zitten ging en vruig hou t der heer ging, heb k hom n verhoaltje op maauwe speld. k Heb zegd, dat ik leste tied zo’n last van winderghaid haar en k heb, omdat ik doar toch was, vroagd of hai in de winkel gain deuske mit t femielierecept van Worrelboers kruden haar. Nou, k zel die vertellen, hom was gain koare aan hakken bonden en veurdat ik derop verdocht was, stond t deuske mit t bekìnde petret van zien mouder Jacoba Maria Wortelboer op toavel.’
Middel luit mie vol trots t rode deuske zain en zee dou cryptisch:
‘Mor hai was nait zo snel terogge, dat ik kovviekopkes makkelk verwizzeln kon.’
Van Hoarlemmereulie en Worrelboers kruden haar ik tot dat mement nog nooit heurd. Ainegste wat ik mie van dij dag nog herinnern kin, is, dat leste stop bie ‘Hoantje Pik ’op t Zuudveen laank duurd het. Veur mie n gloaske prik en veur hom n borrel. Of twije, denk ik.
Op weg noar t leste adres, Winschoter stainfebriek, pruit Middel deur linnen en wollen, alsof hom n last van scholders valen was. Van winderghaid en moagkrampen was niks te maarken.
Dat ik hail loat thoes was, is mie deur mien mouder nait in dank òfnomen.
n Dag of meschain wel doagen loater heb k, zo onschuldeg meugelk, bie heur informeerd, woarom der bie ons op bozzem, noast de moagzoer-remmende rennies en t vitaminedruppelfleske gain deuske mit Worrelboers kruden ston.
t Antwoord was kört mor krachteg:
‘Wie hebben ons aigen middeltjes.’