Grunneger Schrieverij: Wiepke van Palmar
Dit moal gaait t over n schriefster dij mor ain bouk schreven het. t Is Wiepke van Palmar, mor dat is nait heur aigliekse noam. Ze haitte Wiepke Heikes Bouman-Geertsema en wer geboren op 4 meert 1842 as dochter van de holthandeloar Heiko Geertsema en Vossina Hommes Tonkens in
Beerte.
Heur man was roem twinteg joar older as heur en was in dij tied hail bekend as onderwieshervörmer. Wiepke kon Hermannus Bouman al, want zai haar bie hom op schoule zeten. Ze is woarschienlek mit hom traauwd omdat ze op heur 27ste nog gain man haar en t gevoar beston dat ze n olle vrijster worden zol, want ze was onbemiddeld en haar hail waaineg oplaaiden had. t Is hail nait zeker dat t bouk dat ze schreven het van heurzulf is. Sommegen beweren noamelk dat heur man de eerliekse schriever is. Mor zolaank dat nait vaststaait goan we der vanuut dat zai t schreven het.
t Bouk, of aiglieks is t n novelle, verscheen in 1875 en hait ‘De golden kette’. En doarin beschrift ze t leven in t Oldambt zo as dat in heur tied was. Dikke boeren en de rest mos boegen as n knipmes. Doar haren de Boumans muite mit. En zo kommen de ideeën dij Bouman over t leven in t Oldambt haar weerom in t bouk dat zien vraauw schreven hebben zol. Woar gaait t bouk over: Jan Robbers is n rieke boer op n grode boerderij in t Oldambt. Hai is wedeman en het drij kinder. Tot grode aargernis van Robbers is Trudoa, zien dochter, verlaifd op Albert Korenhof de zeun van n lutje boer. Robbers wil dat ze in n rieke femilie trouwt. As Greitje, n arbeidersvraauw, heur helpen komt in d’huusholden heurt Trudoa van d’ellende van aarme mensen. Hiernoa n stokje uut t boukje:
n’ Oogenblik arbaidde ze vlietig deur, maor al gauw was ‘t weer: En nog raggen van andern heje tou. Van ‘t veurjoar kwam ‘k eis van ‘t weiden weer in hoes; onz’ Roulf was bie mie, en wie harren elk n’ zak mit melle op de nekke. Roulf is nog in de schouljoaren en net kwam de kuzzies, of ondermeester, zooas ze no zeggen, ons van achtern in loopen. Hij begunde d’r vot over, dat ‘t zoo verkeird was, dat Roulf mit an ‘t weiden gong, en dat ‘e nog neudig nao schoule mos. Jao, meester, zee ‘k; ie kennen wel wat zeggen, wie mouten deur tied; hij ken al wat mit verdeinen, en op schoule geven ze hom niks. Daor begunde mie dei kuzzies ‘n heile redenaotie, dat w’ons aigen best nait begrepen, dat we de kinder zoo’n schao deden en dat ze zooveul meerder worren konnen, as ze fiks wat leeren. ‘k Begreep ‘t almaol neit, hij praotte zoowat van ontwikkeln, ‘t einigste, dat tegen armoude helpen zol; van plichten tegen de kinder en al dei geleerdhaid meer. No, en wat heb ie daorop zegd, vragt Trudao? Wat ‘k daorop zegd heb? ‘k Wor d’r niedig bie; ‘k was ook zoo dood mui van ‘t lange sjauwen mit de graszak, en ‘k zee: Meester, ie maggen klaor wezen in ‘t reken, maor reken mie den maor eis veur, hou wi ons redden zellen, as Roulf niks mit verdeint. ‘k Wil hom ook wel nao schoule sturen, as ‘e daogs mit veir stuver en ‘n zak vol melle veur ‘t schaop in hoes komt. Ik ken zoo geleerd neit praoten as ie, maor dit ken ‘k joe zeggen, onz’ Jurren het ‘t neit zoo wied brocht, dat ‘e in ‘t testement lezen ken; hij was neit numig in ‘t leeren, en ‘k mos hom vaok in hoes hollen om op ‘t lutje te pazzen. No is ‘e nog maor in ‘t achttiende en verdeint bie Veldhoes al sestig gulden en ‘n half mudde garste. Reken mie den maor eis veur, dat ‘t zoo perfietelk wordt, as ze lank nao schoule gaon.
Nog aal goud leesboar dus en je kriegen n oardege kiek op t denken van de aarbaiderslu oet dij tied. Te waineg verdainen om in leven te blieven en te veul om dood te goan. En noar schoule is veur d’hoge heren. Aarbaiders mouten aarbaiders blieven. n Schier stokje sosjoale geschiedenis. t Verhoal gaait utendelk wieder. De dikke boer komt mit zien koetse en peerden in n viever te laande. En netuurlek wordt e der uut hoald deur Aalbert Korenhof, t keuterboertje dij mit Trudoa vrijt. Jan Robbers komt deur t ongelok uut tied, mor Aalbert en Trudoa worden t ains en worden boer en boerin op de grode boerderij. En zai leefden nog laank en gelokkeg!
