Grode Klinker Verschoeven – Great Vowel Shift
Om en bie 700 joar noa de Hoogduutse Klaankverschoeven begonnen ien Groot-Brittanië klinkers te verschoeven. Rond 1400 wer time nog oetsproken as tiem, see as séé), say as sai. As ie olle Angelsaksische woorden haardop oetspreken noar Grunneger sproakklanken, din kinje zain hou verwant Nedersaksische/Grunneger woorden mit olle Angelsaksische woorden bennen:
You, two, five, seven, eight, like, right, handbook.
Joe, two, fieve, seven, eicht, lieke, richt, handbook.
House, father, make, foot, twilight (Grunnegers: ‘twijduuster’!).
n Knight waas knecht van kasteelheer.
n Knife is n kniefmes (Ned.: knipmes) of n knieft (Ned.: zakmes).
Poepeknieften werden voak deur Poepen, Duutse kiepkerels, verkocht/verkoft.
En n cobweb wordt mit n kopstubber votveegd. (Cob = n old woord veur spin). En n stubber? Dij bruken ie elke dag ja!
Nije eerappels huiven nait schild te worren, ie kinnen ze stubben.
Toalspultjes
Kwam ains n cough-ship/kofschip oet Veendam.
t Moderne Engels het nog wat woorden dij wis en zeker deur n Anglo-Saksische boer oet 10e aiw verstoan worden zollen en tits is der ain van. Net as arse en fart. Angelsaksen bruukten t woord scīten (schieten). Dat wer om en bie 1300 shite ien t Midden-Engels en shit om en bie 1500. Piss gaait ook terug tot 13e aiw.
Nederlands: bilnaad. Grunnegers: neerskaarf.
n Poar zinnen as veurbeeld van t Middle English:
Cole: Is that thy child?
Is θat θi čild? (č<k; kind)
Alice: Yea, hir name is Ann.
yɛ, hɨr namɘ ɨs An
Cole: A good and holy name.
ɑ god and hɔlɨ namɘ
Alice: Soon she will be three years of age.
sonɘ še wɨl be θre yerɨz ɔv ɑĵɘ
Cole: Will she speke to me?
wil še spɛke to me
Alice: Yea, she speketh wonder loude.
yɛ še spɛkeθ wʊndɘr ludɘ
Hier kinnen ie t ook heuren:
http://eweb.furman.edu/~mmenzer/gvs/
dialogue.htm
Toalspultje
‘Quiet night,’ zegt Engelsman tegen n Grunne-
ger aan railing van t schip.
Dij geft noa n menuut of wat antwoord: ‘Kwait
ook nait.’
‘What do you say, sir?’
Noa n ketaaier: ‘Wat doun joe op zee? Zoesklöt!’
Schriefwieze en oetsproak kinnen veul verschillen: plough (plaauw), through (throew), though
(thoow), enough (ienùf). = *genough/genog.
40 klanken worden ien t Engels op 1120 verschillende wiezen schreven.
Gain wonder dat volgens onderzuiker Eraldo Paulesu van Milaanse universiteit ien Engelstoalege landen 2 keer zoveul dyslexie-diagnoses steld worden as ien Itoalie.
Ien t Italioans worden 25 klanken op mor 33 verschillende wiezen schreven.
