Dèrk Baargtop en zien hoge baargen
Bie Martin Wielsema ien klas konnen jonges goud mitnkanner akkedaaiern. Och, der was wel ais wat. Mor din konnen zai nog goud deur ain deur. As heur boasesschoul oetging, ging t op n run aan noar hoes tou. Mit nog vaaier jonges van zien klas, oet groep zeuven en aacht, ging Martin noar heur stroat tou. Hai en dij aner vaaier jonges woonden apmoal ien zulde Hoofdstroat.
Ale vief haren op schoul n bienoam kregen. Bie heur, ien t dörp op t Hogelaand, was dat nog gewoon. Maalste bienoam van t plougje haar Dèrk de Groot. Hai wer Baargtop nuimd. Dèrk haar zien noam kregen omreden hai was der wis van dat ter ien Grunnen nog baargen kommen konnen … Elkenain wait dat t ien Grunnen overaal oareg leeg is. Mor Dèrk was ter wis van dat dij baargen hier nog kommen konnen. Zien pa dij op ketoor waarkte en n bult bouken leesde, haar t hom mennegmoal oetstukt.
Ien heur vrije tied speulden dij vief jonges ien boeten. Din trokken zai der op oet, gingen visken en baauwden hutten. Bie maal weer speulden zai bie toerbeurten bienkanner ien hoes.
Op n kòlle zodderdagmirreg zat haile spul bie Dèrk Baargtop ien keuken. Zai wazzen op keukentoavel aan gaang mit n òlmoodse legpuzzel. Dèrk zien pa kwam kieken.
‘Pa,’ zee Dèrk Baargtop, ‘jonges willen dat verhoal van die heuren … Wais wel, over hou wie ien Grunnen nog baargen kriegen kinnen. Maag dat no wel?’
‘Dat kin wel, Dèrk,’ zee De Groot en keek eerst om hom tou of ter wel aandacht veur was. ‘Kiek, jonges,’ begunde De Groot, ‘as wie bie ons ien Grunnen zo daip meugelk ien grond boren … Din kinnen wie dat kokendhaide smolten stain oppompen. Dat goud hait magma. As dat magma boven ien vrizze lucht komt, wort t ja haard as n vlint. As wie genogt van dat goud omhoog kriegen kinnen, kinnen wie der op t Grunnegerlaand hoge baargen van moaken. Mor der binnen meer meugelkheden …’ Mit open mond lusterde Martin Wielsema noar Dèrk zien pa. Jong zien ogen glommen der over.
‘Hier komt n twijde meugelkhaid,’ ging De Groot wieder en streek eefkes deur zien hoar, ‘wie kinnen ien Nederland ook weer n iestied kriegen … Doar binnen n poar geleerden overtuugd van. Zol dat zo weden, kropt haildal tou Noor oet n aibels dikke iesloag op noar Nederland tou en noar lannen om ons tou. Zo hemmen wie dat ien n ver vleden aal n poar moal eerder beleefd. Mor dat is aal weer aibels laank leden. t Ies drukt din grond, vlinten en grind veur hom oet … Krigs krekt as ien Utrecht en op Veluwe en bie Nijmegen van dij dikke bulten. Hier ien Grunnen hemmen wie ook n poar bulten, mor gain dikke. Wie hemmen n stukje Hondsrug. En vrachteg ook n poar leutje bulten dij wie hier ook baargen nuimen. Dink aan Hazzebaarg bie Zèlng. En Giezelbaarg maank Veele en Wedde. Ien omgeven van Muzzelknoal hes n poar dörpen en n gehucht dij op zaandruggen baauwd binnen. Dij hemmen ook baarg op t ìn van heur noam. Mor zukse bulten as ien Utrecht, bie Nijmegen en op Veluwe binnen veul hoger. Dij worren ook baargen nuimd. Hes wel ais heurd van dij Grebbebaarg van over viefteg meter hoog? En de Amerongse baarg van negenenzesteg meter? En nog n reus, de Torenbaarg bie Oapeldoorn van honderdzeuven meter hoog! Zukse bulten kinnen wie ook ien Grunnen kriegen. En dink ter om! Dat zol ook neudeg weden! Zeewodder komt aal joaren hoger opzetten.’
‘Mm,’ zee Martin temiede, ‘Kempkensbaarg … dat is ook n baarg. Dij hemmen zai ien Stad …’ ‘Dat komt goud, jong,’ zee De Groot, ‘hail nuver! Mor dij Kempkensbaarg hemmen zai vrouger votgroaven. Dij het zeten doar ien Stad t Steernbos is … Mor dat was gain hoge baarg, Martin … En bie Jipsenhoezen doar het ook n hoogte zeten. De Spinbaarg. Mor dij is ook òfgroaven.’
Nog was De Groot nait oetproat. ‘n Daarde meugelkhaid, jonges, is dat wie n poar baargen moaken van puun … Din mouten wie aal t puun dat wie ien Europa kriegen kinnen noar Grunnen tou slepen … t Is nait verkeerd dat wie ien Grunnen hoge baargen moaken. Dat zeewodder wort aal vervelender. Dat komt hoger. Op verschaaiden steden zitten wie te leeg. As misgaait kinnen wie bie dij nije baargen opklaauwstern.’
Verhoal was oet. Dèrk zien pa wol weer noar hoeskoamer tou. Mit bewonnern keken jonges hom noa. Martin zaag t leste verhoal aal veur hom … Kilometerslaange riegen vrachtwoagens vol mit puun dij noar Grunnen tou voarden!
‘Luuster ais, jonges,’ raip Dèrk Baargtop op zulde toon as zien pa, ‘k heb nog n dinkje! Wie hemmen ien Grunnen ook wieren. Dij binnen nait zo hoog. As wie hier baargen moaken goan din mouten dij hoger worren as wieren! Zo mout dat!’
Mit puzzel wol t nait vlötten. Bie zetten stonnen zai te dringen bie toavel. Din was t stoer om nog n stukje aan te leggen. Tied vloog om. Dèrk zien kammeroaden mozzen weer noar hoes tou. t Was sikkom etenstied.
Martin Wielsema von t kòld ien boeten. Noa t oavendeten legde zien moeke nog n dekbèr meer op jong zien bèr.
Anerdoags haar t vroren en t bleef kòld. t Ies wer dikker. En dou konnen zai t ies op. Wieder ien tied wer t zaachter. Ien toenen stonnen snijklokjes te pronken. Krookjes dij volgden.
Ien veujoar waaide en störmde t allernoarst. Bie zetten wazzen der dikke störms mit störmschoa. ‘Wie mouten baargen hemmen,’ zee Dèrk tegen kammeroaden, ‘mor k heb n nijske, jonges! Wie goan vervoaren! Wie goan noar Emmen tou te wonen … Doar is t vieventwinneg, zesentwinneg meter boven N.A.P. zegt mien pa.’
Mit monnen woagenwied open keken kammeroaden nkanner aan. Dèrk Baargtop ging vervoaren … Wel haar dat docht!
Dij mirreg dat Dèrk en zien òllen noar heur nije woonploats Emmen vertrokken, stonnen kammeroaden te kieken. Veur Dèrk zien hoes ston n dikke verhoeswoagen. Manlu van vervoarbedrief keken op allozie. Zai konnen vot. Dèrk mog noast sjefeur ien verhoesouto zitten. Gaauw gavven kammeroaden Dèrk n haand. Jong zien pa en moeke kropen ien heur aigen outo. Dij aner manlu van bedrief stapten ien heur luxe woagen. Doar ging t hìn! Van no òf aan wazzen zai nait meer mit heur vieven ien stroat en op schoul. Doar ging nummer vief noar Emmen tou! En dat apmoal omreden dat Dèrk en zien òllen t laand hier te leeg vonnen. Dèrk woonde zo doalek ook hoog en dreug op n dikke bult. Dèrk Baargtop haar t dudelk hogerop zöcht!
