d’Ainzoame fietser
Job is dood. Woarmit der n ìnde kommen is aan t leven van n schilderachteg, mor ook wel roadselachteg persoon oet ons dörpsleven. Aaltied allaind bleven, haar e zok noa t overlieden van zien olders aal meer van d‘mìnsen terogge trokken. Ik was ain van de waainegen dij soms nog n proatje mit hom muik, woarbie hai den pruit en ik luusterde.
Hai snuusterde op rommelmaarkten en bie de weg, verzoamelde alles in n raiten bakke veur op zien fietse en brocht zo zien handel noar hoes. Mor of e wat verkocht? t Is mie aaltied n roadsel bleven en ik was doarin gain oetzundern in t dörp.
Zien wegen waren ondeurgrondelk. Doagen, weken gingen veurbie, dat e op rondraaize deur dizze kontraainen, in zokzulvens keerd, elk mìnselk kontakt mee. Den was e n ainzoame fietser, dij in weer en wind, n ol eerappelzak over t stuur, in zien loden jaze d’elementen weerston. Den zag e niks en heurde e gainaine, leefde hai in zien aigen wereld. Ik vruig mie wel es òf, of hai aaltied zo west was. Verschaaiden joaren leden kreeg ik doar gedailtelk n antwoord op. Van mien aigen pa. De leste moanden van zien leven hebben mien voader en ik veul mit mekoar proat. Ik duurf hoast wel te zeggen, meer dan in de vatteg joar derveur. Mien pa was n stoatege, òfstandelke man, dij waaineg van zokzulvens zain luit. Om d’ain of d’aander reden haar e in dij leste moanden de behuifte om wat zoaken van zok òf te proaten. Zo kwam ik te waiten, dat mien pa en Job vrouger veul mit mekoar optrokken haren. ‘Job en ik waren kammeroaden. Wie binnen zulvens twij joar soamen noar handelsschool in Stad raaisd.’ d’Opmaarken, vlak veur zien overlieden, komt mie nog voak in d’herinnern.
‘Woarom is e den stopt mit dij oplaaiden?’
Ik zai mien pa nog mit scholders trekken. t Haar wat te moaken mit n braif, dij Job kregen haar. Ik snapde der niks van. Deur n braif stoppen je mit school en worden vervolgens n boetenbaintje van de moatschoppij? In alle opzichten n vrumd verhoal, woar ik dou gain taauw aan vastknuppen kon.
n Weke noa de begravvenis van Job kreeg k van notoares n braif. Mit n nuigen om ‘inzake de heer Job Teuben‘ de leste zoaken òf te wikkeln. Ik vruig mie in alle gemoudsrust òf, wat ter in Job zien noaloatenschop nog te regeln vuil. En woarom notoares juust mie oetkozen haar om zien rommel aan d’kaante te moaken. Kwam dat deur d’vrougere vrundschop mit mien pabbe? Zien hoes was n onbewoonboar verkloarde baauwval, woar de leste datteg joar gain fozzel meer aan doan was. Deuren hingen schaif in d’hingen en roeten, dij kapot goan waren, haar e deur stokken haardboard vervongen. n Joar of wat leden heb k hom nog n goie twijdehandse wasmesien bie hoes brocht.
Hai het mie doar op zien haim, tussen zien ‘handel‘ te verstoan geven, dat hai gain wasmesien neudeg haar. Of e t ook deurverkopen mog. Joa, woarom nait.
‘Ik vroag mie wel òf, wast mit dízze rötzooi moust. Dat kinst aan de stroatstainen ja nait kwiet,’ zee ik.
Mien verboazen over zien rommeltjederij om t hoes tou haar n oetweg zöcht en vonden.
Hai leek mien beschuldegen kaalm op te nemen. Dat bleek ook wel oet zien reaksie: ‘Waist wat t mit die is, doe letst die vangen deur dien ordegevoul. Doe denkst, as ik mien zoaken in hoes en op t waark mor op orde heb, as ik mien spoarbankboukje mor regelmoateg bievouer, den komt t aal wel goud.’ Hai wachde even, bliekboar om te kieken hou ik reageerde en dou vuil mie veur t eerst op, dat e mie recht in d’ogen keek. Hij vuilde zok hier thoes. Dit was zien leven en hier kon hai zokzulf wezen. In t gesprek, dat wie dou haren, gaf hai mie t zicht op zien toamelk òfwiekende levensvisie: ‘De wereld is ontstoan oet chaos. En chaos geft joe de meugelkhaid om nije dingen te ontwikkeln. As alles vastligt, kinnen je nait meer gruien. Zitten je vastbakt aan patronen, woar je nait meer van òfwieken kinnen. Snapst?
Doarom leef ik zo as ik leef, ik loat mie nait binden, nait aan zoaken en nait aan mìnsen. De weerde van t leven vertoalt zok bie mie in t òfstand doun van alle materiële dingen. Het ordenen, het vastleggen van al joen bewegens in wetten, de prestoatsies, dij je hoalen mouten in t leven, dat is d’ondergang van de wereld. Doar goan mìnsen aan kapot.’ Job, de wereldverbeteroar. Job mit zien verboale meugelkhaiden haar in de politiek goan mouten. Haar doar hail wat rechtzetten kind. d’Antiglobalist veurdat t woord oetvonden was. Is dat gain mooi ìnde? Mooi nait.
Op de dag dat ik mit notoares De Wit, volgens òfsproak, t olde hoes achter op Komnijsterwieke binnenluip, vuil ik van d’aine verboazen in d’aandere. Zo as ter boetendeure oetzag, zo was t ook in hoes. t Haile hoes was volbaauwd mit kasten, toavels en aander meubelstokken. De muren waren behongen mit spaigels, klokken en schilderijen.
Körtom, n oetdroagerij. En doar mos ik orde in aanbrengen? De orde, woar Job zo’n òfkeer van haar. Mor as executeur-testamentair mos ik doar toch wel serieus waark van moaken.
‘Job het mie wel vroagd, of joe der goud op letten willen, dat ter gain persoonleke stokken bie d’stroate kommen te stoan.’ Vanzulf.
Tegen vaar uur begon t n beetje te duustern. Terwiel ik noar t lichtknopje zöchde,
hom nait von, vuil mie zien oetgebraaide boukenkaaste op. Nijsgiereg noar de soort bouken, trok ik links en rechts es n bouk oet d’kaaste. Wat ik wel docht haar, bleek woar. Job was gain domme kirrel. Hai was goud belezen. Zien zuiktochten deur de pervinsie haren hom n schat aan informoatsie opleverd.
Bouken over economie en politiek haren bliekboar zien veurkeur.
Terwiel ik bie miezulf te roade ging, wanneer ik zien bibeltaik vedder oetzuiken kon, vuil mien riege broene bouken op. n Encyclopedie was mien eerste gedachte. Ik pakde t eerste dail oet kaaste en zag tot mien verboazen, dat ik n dagbouk in handen haar. Ik pakde n twijde oet de riege en zag t zulfde handschrift. n Dagbouk in zeuventien dailen, telde ik in de gaauweghaid. Ik was even verbolderd. Waren dit de persoonleke stokken, woar De Wit t over had haar. En zat ter n bedoulen achter Job zien touwiezen van d’aarvenis aan mie. Ik heb bie t licht van n petreulielaampe ontdekt, houveul mìnselk leed gounent bie zok droagen kinnen en t verbaargen veur de boetenwereld. n Leven laank.
Zo kom ik te waiten, dat Job in feberwoarie 1948 stopt is mit school. Zien toalgebroek is roeg op dat mement: ‘… as k hom in de poten krieg, den haauw k hom dood …
Haarm het t wichie van Job op n filaine menaaier van hom òfpikt. Haarm, zien beste kammeroad. In t dagbouk vin ik n weke loater n volledege braif, n òfschaaidsbraif van twij kantjes, ondertaikend deur …. Lies. Ik schrik. Hai het t over Haarm en Lies! Mien ollen. En tegeliekertied schaiten mie de woorden van mien pabbe op zien staarfbed weer te binnen. d’Opmaarken over n braif dij verstuurd was en dij der d’oorzoak van was dat Job d’oplaaiden verloaten haar. Inains valen alle puzzelstokken in mekoar en wordt t mie dudelk, welke rol mien ollu in t leven van Job speuld hebben. De braif van mien moe duurf ik nait te lezen. Ik wait, dat mien mouder op dat mement veur mien pa kozen het en heur vrund Job bie t grof voel zet het.
t Dagbouk swiegt doarnoa verschaaiden moanden. Pas in juni van dat zulfde joar vinden we Job terogge in Stad. Hai het zok doar aansloten bie n ploug schilders en kunstenoars. t Beeld wat e schetst is aine van aarmou en ellìnde. In n old pakhoes leven ze van de geef en Job is doaglieks op pad om schilderijen aan de man te brengen. Ik bedenk mie den:
‘Zol e dou ook al op fietse mit dij grote bakke veurop aan d’raaize west hebben.’
Om even noa zèzze gaait mien mobieltje. Mien vraauw. Wanneer ik thoes kom. Ik bin dij oavend mit zeuventien bouken achterin d’kovverbakke over d’olde loane noar hoes reden.
Oavend aan oavend heb ik zitten lezen. Hou Job Job worden is. Zien zulfkozen teroggetrekken oet de soamenleven.
Tot wied in de zesteger joaren onderholdt e n oetgebraaide korrespondensie mit zien olde vrunden oet Stad. Dat de ploug schilders de bekìnde Plougschilders worden binnen, het e nooit nuimd. Hai hechtde dus echt nait aan materiële zoaken.
Ik denk en ik hoop, dat e bie zien leven mien ollu vergeven het. Ik kin t hom nait meer vroagen. Dat ik zien aarvenis regeln mog, is veur mie wel n aanwiezen, dat t zo is.
As ik noar de mooi gekleurde schilderstokken bie mie in koamer kiek, zai ik meer dan allaind dij prachtege schillderijen, mor zai ik n hail leven aan mie veurbie goan. t Leven van n ainzoame fietser, dij noa n Jobstieden zien aigen weg goan is.
