As n kraske in d’aiveghaid

Faarmsomer klokketoren slagt 11 uur op d’leste oavend van t joar. t Haarde geluud gaalmt over hoavenploats. Overaal branden lampkes, t is n zee van licht. In d’hoaven liggen ook verlichte schepen. Nog mit n kerstboom in top van mast, as herinnern aan n rusteg verlopen kerstfeest. Zeelu binnen noar hoes. Noar moeke de vraauw en kinder, dij heur pabbe zo dag en deur nait aal te voak zain. t Feest van gezelleghaid is bliekboar al begonnen en t is nait stoer te bedenken woar de lu op dit uur van dag, zo stoef veur Old en Nij, mit aan loop binnen: lekker bie mekoar zitten, euliekouken bakken en wieder hail wat natjes en dreugjes noar binnen glieden loaten. Jongelu binnen treditiegetraauw boeten aan t rommeln. Weer of gain weer. Nij-joarsnachtelke lol. Stoere jonges dij lewaaieg vuurwaark òfsteken.
Stoef veur gilpende wichter.
Joa, dat lekker bie mekoar thoes zitten, in waarm verlichde hoeskoamers en in stillen, en n bietje in zenen, wachten op klokslag 12 uur en t nije joar. Wat zel dij brengen? Zellen de in dit olle joar oplopen deukjes in t nije joar glad streken worden? Zellen wie, zo as elk joar weer, de goie veurnemens volbringen kinnen? Loaten we t aal hopen!
Jurrie wait ook nait wat hom te wachten staait. Òflopen joar was veur hom gain goud joar. Noa joaren traauwe dainst en doch echt wel haart veur de boas, is ter zomor in de ketiene van t bedrief n vergoadern oetroupen. Doar wer even liek veur de kop bekend moakt dat waarkgever feliet was en de zoak sloten wer. Aal mitwaarkers konnen noar hoes, mor ter zol zörgd worden veur n goie begelaaiden van d’oetstödde slobbers. Nou vergeet dat leste mor. Jurrie het nog aal gain waark weer en is bliede dat hai, as allainstoande, in n goudkoop hoeske woont in Faarmsom. Zien laifste dörp, kort tegen Eemsdiek en d’hoaven aan. Hai kin zuk ja net redden van n lutje oetkeren, mor t het nait over. Nou, n poar moanden loater, is hom deur bekenden, vrunden en old-kellegoa’s de juuste toudracht van heur ontslag dudelk worden. Zien bedrief is vannijs opstart zunder old-mitwaarkers. Hai vragt zuk nou òf, of hai ooit nog wel weer aan de bak komt.
Zien echte vrunden zain t aaltmoal nog wel zitten mit hom en hebben hom veur vanoavend nuigt mit te feestjen. Goud bedould, mor zai binnen nog aal nait aan hom besteed. Hai het veur vanoavend al gain òfsproaken moakt. Nee, hai wil juust op dizze oavend hailendaal vrij wezen. Gain feest vieren. Naargens aan bandeg wezen. Even de barstende kop leeg zain te kriegen.
Zien autootje staait veur deur. t Is al over elven. Hai kropt achter t stuur, start motor en begunt alvaast te rieden. Joa, woarhen? n Goie vroag. Woar mout je hen om mit joezulf in ain joar te komen op n besnijde, ieselk kolde oljoarsoavend in t Grunnegerlaand? Grunnen, en mit noame t vrij oetgestrekde Hogelaand boven Delfsiel, is nou nait bepoald de lollegste buurt op zo’n duustere, kolde, besnijde oljoarsoavend.
Klonters snij veur koplampen. ’Hè, rötzootje!’ Spekgladde widde, nait geveegde en aarg smale kronkelweggetjes. Hier en doar, as n verlichte oase in de staarke duusternis, n boerenploats, mit doarboven glènne steernlicht in kolde vraislocht. Wieder oetsturven, in òfwachten van t klokluden vanoet de verspraaide aiwenolde dörpstorentjes. Jurrie stapt oet. Brr, n ieselke onbelemmerde wind waait over koale landerijen.’Hu’, hai dokt nog daiper in zien buvvelse jekker. Woar is hai aigenliek wel mit bezeg? Even loater geft e wat meer gas en schut aal wieder t routduuster in. Dörpkes worden hier betuun en hai begunt zuk wat allain op wereld te vuilen. Hai noadert de wiederwaaiege polder, woar hai as kind, mor zeker ook loater, omzwurven het in d’aalmachtege roemte van laand, locht, wind en wolken. Hai kikt bie t spoarzoame licht van dashboard op zien hallozie. Haalf twaalf! Hai haar bliekboar doch nog wel haard reden zeker, want over n klaaine 10 menuten, schat e, is hai bie de grode polderdiekopgaang.
Doar lopt e al op kop van diek. Onweerstoanboar trekt hom ook nou, as echte Grunneger, de wiedshaid van t waddenlaand. Mit onder meer woater dat aiveg in bewegen is. Kwelder en t Wad binnen nou wel verschoeld in n hoast ondeurdringboare duusternis, mor de zee zingt as aid zien laid, dat gain begun of ende kent. Gain swoarmoudeg laid. Nee, mor n machteg gezang van n aiwegdurend scheppen. Joa, hier staait Jurrie, ainzoam op dij kolde diek. As n minsk mit aal zien gebreken. Middenmaank d’oerkrachten. Wied van bewoonde wereld, mit aal zien benaauwdeghaid en beswoaren,
Hé, wat is dat doar? Kropt doar nog n duustere gedoante bie hoge diek omhoog? Jurrie loert en herkent hom metain. t Is dij olle loezebos dij hai voak in Delfsiel bie hoaven rondscharreln zugt. Schontjen om n moaltje vis bie viskelu, of om n borreltje, dij hai noeit òfslagt van n gouddunkende metroos van n aan koade liggende zeeboot. Ook nou waggelt hai op zien bainen en is totoal boeten oam van de hoge klim noar kruun van diek. Lekker bezopen wezen. Mor bliekboar nöchtern en Grunneger genog om mit verlangen de zee te zain, te heuren en te vuilen. Hai wordt Jurrie ook gewoar. Swiegend en stommelnd komt hai dichterbie en blift, mit zien verwilderde bos hoar en n uur in de wind stinkend noar draank, veur Jurrie stoan. ‘Wat zöchst doe hier din?’ vragt e stoemsk.
‘Mainstekaans ja t zulfde as die,‘ zegt Jurrie.
‘Din ist ja goud,’ zegt omswinder. ‘Ik zuik hier d’ainzoamhaid. Doar, hail ver vot, heur je klokken lewaaien.

Doar zitten minsken stoef op mekoar en moaken zukzulf wat wies. Geleufst doe doar in, jongkerel?’ ‘Ik bin hier ook ja veur de rust,’ zegt Jurrie.
‘Nou, wees doar din mor bliede mit en … kiek,’ zegt zwaarver, ‘ik bin van God en elkenain verloaten. Doar onner aan diek ligt t Wad en t woater. Dóar ligt mien leven! Zeker gain Old-en-Nij-mement, mor t eerlieke leven. Aal mor deur! Begripst doe wel wat ik bedoul, kammeroad?’
‘Joa’, zegt Jurrie, ‘ik begriep ducht mie wel zo’n bietje wastoe bedoulst.’
Schooier gaait stoef tegen hom aan stoan, prikt haard mit zien vinger op borst van Jurrie en zegt kwielend: ‘Ik wait ja nait welstoe bist. Doe liekst mie ja n aigenklouk ventje, mor dat kin mie ook ja aal gain donder schelen. Mor hol ter wel even reken mit dat, astoe híer bist, in dizze verloren ainzoamhaid, din bistoe niks! Hailendaal niks! Staarker nog, meschain bloots n kraske in aiveghaid. Hestoe dat even goud begrepen?’
Jurrie rukt zien klödde van kop òf en blift n pooske stilswiegend zo stoan. Nait allain dij ieskolde wind bezörgt hom kolde rillens over zien haile liggoam.
‘Niks. Hailendaal niks,’ pruttelt zwaarver weer, ‘Ik mag ja ter plekke doodmietern as t nait woar is!’ Doarnoa kieken ze mekoar nog even strak aan, mor zeggen gain van baaiden nog n woord. Is ook nait neudeg. t Wad, de zee en boaren, romtommelen in wiedten. Bevroren wind huvert heur deur t hoar en steerns stoan doodstil en gloepende helder aan swaarde winterlocht.
Joa. Twij minsken as kraskes in d’aiveghaid. d’Aine het de hoopvolle, olle, vollen handen en kop opheven as in gebed en d’aander, jong, let de nukkege kop omdele hangen. Baaident binnen zuk volsloagen bewust van heur aigen onbelangriekhaid. d’Olle struunder sjoukelt aan zeekant bie diek omdele en verdwient mit n bult gemorrel onder aan t woater. Jurrie staait nog even verhieperd veur zuk oet te kieken, mor glidt op t leste toch mor bie staaile diek omdele en schovvelt in zien auto. Hai is weer wat opklanderd en as hai ter nog ains goud bie noadenkt, din is t leven nog nait ains zo maal. Hai is per slöt ja nog n gezonde staarke jongkerel en hai zel echt nog wel weer ains aan t waark komen.
Nij-joarsoavend? Hai gaait zuk dammee thoes ook mor ains n steveg nij-joarsklokje intappen.

(Noar n idee van Jan Boer, mor deur mie oetwaarkt mit aigen minsken en omstandegheden.)