Woarom wie ‘moi’ zeggen…

Gommesdoagen!! Keuneg Lodewiek was votstuurd en mit ain pennestreek was hail ons laand n pervinzie van Frankriek worden. Piebe Lammertsz. haar zien scholders optrokken. Veur t gewone volk muik dat gain bliksem oet.
Bemegen worden deur n hond of deur n kat! t Bleef evengoud stinken. Nee, Piebe lag der nait wakker van. Franse soldoaten mozzen ook eten hebben en t bleef aal aarmoudje troef.
Piebe scharrelde op zien aigenste menaaier zien kostje wel bie mekoar. Wat handel en wat smokkel, hai laagde elk oet. De hoge heren konden wat hom aanging, roezie en rebullie trappen dat n laive lust was. Hai ging gewoon zien aigen schaive gaang. Baange wezen? Piebe Lammertsz. was nog nait baang veur Ongeboren Roulf en duvel in kwadroat.
Hai was nait baang west veur de Fransen en ook nait veur de Pruzen en zulfs nait veur de Ruzzen as dij der aankwamen. Volgens ôl Tammo zien zeggen dìn. As je goud luustern deden en je wizzen woar je op t goie ogenblik wel of nait wezen mozzen, dìn konden der wel doezend soldoaten bie t pad wezen. Dìn overkwam joe niks. Mit slingern en schaiten kwam je n hail ìnd. Zo haar e dat doan mit n koppeltje schoapen en n swien. Der was aaltied honger en dus aaltied handel. Hai verkocht zulfs n moal n peerd. Hai haar der n nuver sìnt aan overholden en dij lu oet Stad waren goud veur heur geld.
Nou ook weer. Venoavend zol e n koppeltje hounder noar Tiemen Vos bringen. Tiemen Vos dij in Stad woonde en op hom wachten dee. Ze haren n stee ofproat woar t wat lieden kon. Hai kwam nog altied op t gemak Stad in. n Poar stuver en sums n kan jenever deden wonderlieke dingen. Soldoaten keken dìn hail gemakkelk aander kaant oet. Zo luip e wat te miemern en docht noa over zien moe, dij nog aal twij franse soldoaten in hoes haar.

Dat was slim, ze vraten heur sikkom de oren van de kop. Mor as t woar was wat ôl Tammo zee, dìn zaten ze dommit opscheept mit n poar Pruzen of n stel Ruzzen. En zo bleef t veur moe en veur elkenain lood om ôld iesder. Dìn bleeft t knooien en kraben. Hai zol eerdoags weer ais noar heur tou om heur wat van zien smokkelsìnten te doun. Kon ze eefkes veuroet, mit zukse koale jonkers.
Hai docht ook aan zien Janke. Janke, dij bie heur pa op t ôlde stee mit huilp. Ale doagen mor weer. Mooi weer of maal weer, zien Janke bleef laggen en t leven van zunnege kaant zain. Loater, as t aalmoal weer goud was hier in Grunnen en aal dat vrumde soldoatenvolk vertrokken was, ging e Janke vroagen. Zoon wief mos aine hebben. Aine mit aarms aan t lief en poar handen. n Wief dij wat oet stro zetten kon.
n Aigen stee zollen ze begunnen mit heur baaident. Hai wos ook aal sekuur woar dat wezen zol.
Twij dikke hounder haar e bie zuk. Doarmit zol e Tiemen Vos vanoavend n rib oet lief snieden , nait te zuneg. Hounder. t Was ja roofgoud, omreden dat der in Stad hoast niks te kriegen was. Alles was eerst veur dij vrumde sinjeuren en dìn veur gewone soldoaten. Wat der dìn nog overschoot, was veur t gewone volk.
Tiemen Vos zol hounder ook wel weer veur n schiere pries votdoun. Dat konst van te veuren wel bedenken. Hai luip steveg deur. Dou e haalfschaaid was, begon t te twijduustern. Dizze tied van dag haar Piebe t laifst. Ast dommit duuster was, kon hai as n daif in de nacht Stad insloepen, haar e dizze raais ook niks neudeg mit omkoperij.
Piebe juig de braand in zien smeugeltje en vond leven nog nait zo beroerd. Hai haar golden handel en tebak haar e noeit te kört.
Drij uur leden haar e nog in kroug zeten. Krougboas wol hom de gek aanscheren. Mor Piebe was om Leermens kommen. Domme krougholder Doedensz haar hom woarschaauwt dat e vanoavend mor beter onder dak blieven kon. Der wuir fluusterd dat der n kerel zunder kop ronddwoalen zol…. Der waren gounent west, dij kel en verbalderd aanderdoags vonden waren langs stroat. Der kwam gain zinneg woord meer oet dij stumpers. Piebe haar zien bier in keelgat goten en haar mit voest op toavel haauwen. Doedensz haar der t swiegen tou doan. Piebe Lammertsz. nuigde ale kerels mit en zunder kop om hom kel en verbalderd te moaken. Hai zol ze wat……..

Vlak veur Stad ging t mis. Oet slootswaal schoot n soldoat te veurschien en dij begon haalf in t Frans en haalf in t Grunnegers wat tegen hom te tjauweln. Piebe Lammertsz. trok zien domste gezicht en huil scholders op. Hai dee net of e soldoat nait begreep. Soldoat speerde mit zien geweer en wees noar hounder. Piebe bleef der op zien menaaier niks van begriepen. Dou e n dikke kwaalm van draank in zien neusgoaten kreeg, haar e t aal wel schoten hou ofdat e mit dizze pazzipant aanmos. Allenneg dat grode geweer mit zoon bajonet der op, dat was n hail minne boudel.
‘Pas des poules, Pas des poules, mien jong!!!!’, reerde soldoat in zien haalf put haalf regenwotter Grunnegers. Hai slingerde op zien jeneverbainen. ‘Ik zel die wat’, ruip Piebe weerom, ‘blifst van mien hounder òf.’
Soldoat wos van gain ophòlden. Hai mos en zol hounder hebben. t Scheelde nait veul ain moment of deur aal dat gespeer was Piebe zien aarm sikkom kwiet worden. Piebe wol deurlopen, hai haar dizze franskiljonse teutjeboksem gain spier in reken. Ook al kon hai meroakel schier mien jong zeggen. Het zat hom nait glad. Soldoat huil hom tegen. Piebe keek zo in loop van t geweer.
‘Poules pour moi’,slisde soldoat.
‘Schrieft mor op mien jong’, motterde Piebe. Dizze klant haar male knopen aan t jak. Hai mos der hier goud op verdocht wezen. Asdat hier miskulde, kon Vos venoavend floitjen noar zien hounder. En… haar Piebe Lammertsz. n stuk bajonetmes tussen zien ribben en gain geld. Dìn was t vot doan mit de schiere handel.
Soldoat haar zeker begrepen wat Piebe zegd haar. Dizze soldoat was zeker zo aine, dij hier al langer in Grunnen was. Ze konden oardeg wat mitkriegen as t nait te stoerachteg wuir.
Jean Francois luit zuk op knijen zakken en schreef mit zien dikke doene vinger wat in t zaand. Omreden dat e toch wel störmdik was, was t votdoalek nait zo duudelk wat der ston. Hai wees noar ain woord en sluig zuk den op de borst. Piebe dee zien best om te lezen wat Jean Francois der nou deel maggeld haar. Hai luit zien smeugeltje der van oetgoan. Soldoat ston te zoezaaien mit geweer min of meer in aanslag. Bajonet wees gevoarlek in richten van t onderlief van Piebe. Piebe keek en keek noar dat gemaggel in t zaand.
Hai kon der gain sukkeloa van moaken of was t nog zo. Hai wol de fransoos nait te veul op kast joagen en hai dee dus ale muite om te lezen wat der schreven ston. Soldoat motterde deur in t frans. ‘A loriez de quasque vous de traviens ….. mien jong!!!’ Soldoat begon wat te zingen over zien Antoinette falderalderette en in aine besturven hom de woorden op de lippen. Hai brobbelde nog wat en verschoot zeuven kleuren en drij tinten. Piebe dee handen in zied en keek weer noar soldoat. Graauw en gries draaide soldoat zuk om en buulde oet. Hai ruip nog wat, mor der was nait veul deegs meer van te moaken. Hounder in körf gingen ook te keer as wilden. Piebe keek over zien scholder en zag n kerel over weg lopen. Hai druig zien heufd onner aarm en verdween zunder woord of wies achter stroekerij. t Rook noar zwoavel, teer en taarpentien. t Ging aalmoal meroakel vlug. Verbalderd bleef Piebe stoan. n Doene franse soldoat, n kerel zunder kop! t Mos hier ook nait gekker worden. Dou Piebe weer bie zinnen was, greep e körf en wol wieder lopen. Hai was n poar tel op biesterboan. Mos e links of rechts. t Hemd trilde hom veur t gat. Hai bleef veureerst stoan en juig weer braand in zien smeugeltje. Deur de tabak wuir e wat bedoarder. Laive tied, dìn haar dij domme Doedensz ja toch geliek kriegen.
Hai luusterde en zoog de rook noar binnen.
Nee, der was niks meer te heuren. Hai keek noar schrieverij in t zaand woar t aal om te doun was. Domme kou van n Jean- Pierre-Francois… Homko, haar der mit zien boetenmodelse stevels dwars deur bènterd. Ain woord was nog te lezen. MOI, ston der schreven. MOI. Piebe zee t woord haarop. Moi. Moi. Moi. t Leek der nait op wat dij fransoos zegd haar. Moi. Tiemen Vos in Stad kon dij oavend wachten op zien hounder. Piebe luip weerom. Vot van de stank van de kerel zunder kop. Der rustte vandoag gain zegen op de handel.
Doedensz. haar der nog loat n koppel volk zitten, dij luusterden noar Piebe Lammertsz.
mit zien staark verhoal. Dou e wat lamlendeg op de bainen kroug oetstrompelde, zee e ‘Moi’. Hai haar ze aalmoal onner toavel zopen en de maisten konden gain Moi meer zeggen. Aanderdoags zee e bie moeke ook ‘Moi’, dou e körf mit hounder op toavel smakte. En moeke schudde wat mit t grieze heufd, omreden dat ze t verhoal aal heurd haar. Hounder gingen n poar uur loater in paan. Dou zat Piebe al bie zien Janke. Drij moal mos hai heur t verhoal doun. Drij moal schol ze hom veur n leugenpuut. Zo is t goan in tied dat fransozen hier boas waren. Piebe Lammertsz. bleef smokkeln en omswindern en wachtte zien tied òf, dat Pruzen en Ruzzen dij haile duvelse franse bende votjoagd haren. t Meroakelse verhoal wuir deurverteld en elk dee der wat bie. In t leste haar Piebe sikkom n hail regiment versloagen. En as t verhoal oet was en men luip deur den zee men ‘MOI’. Piebe Lammertsz. kocht zuk van zien smokkelsinten n schiere boerenstee nait te wied van Stad. Op de veurgevel luit e onder protest van zien vraauw Janke n aikenholten bred timmern, woardat Paddepoel in baiteld was. Piebe zien frans was ja nait zo geweldeg. Hai was dij nacht mit de soldoat en de kerel zunder kop noeit vergeten. Paddepoel haar Jean Francois de France aal roupen. Docht e. En as e op zien ree ston mit zien smeugeltje en der kwamen gounent veurbie, den ruipen ze steevast ‘MOI’. Piebe Lammertsz. is oet tied kommen, noa n goud leven mit zien vraauw Janke. Kinder hebben ze nait kregen. Doar haar Piebe bie vloagen veul last van. t Was toch schier west, n lutje Pierre of Antoinette haar hom wel wat leken. Boerenstee is verkocht en opgoan in ain van de grode boetenwieken van Stad. Wieken zoals Beijum, Selwerd en vanzulfs Paddepoel. En wat doun wie as wie aine tegenkommen? Noaber, of aine dij wie nog noeit zain hebben? Dìn zeggen wie:’MOI’. Zo heurt dat hier bie ons in Grunnen. En zo is t staarvenswoar gebeurd.