Verstommeld bewies

n Dikke twij joar leden is Jan van noaber Rieks Gasters op koamer goan in Stad. t Jong wol noa t VWO deurleren veur ain of aandre ‘goog’. Rieks wis t ok nait recht meer, mor t mos wel wat ‘hoogs’ wezen. Wat dij lu tegenswoordeg aan loozeghaid noar binnen waarkten, grensde ja aan t ongeleufleke. Dat was in Rieks zien tied hail aans west. Noa mit pien en muite legere schoule deurlopen te hebben.

Volgens mie was Rieks der allain mor n poar moal deur heen lopen, den slim loos was e ja nait, mos e zien ollu mithelpen op t bedrief. Woar Jan zien kunde van opdoan haar? k Zol t nait zo ain, twij, drij, waiten. Ok zien moeke Willempje haar bie t oetdelen nait veuraan stoan. Ze konden heur der mit redden, mor t haar niks over.

Rieks pochde, dou e vroagd wer, hou e doch wel aan zo’n slieperd komen was, dat e doudestieds le wat e haar in ainmoal in t wiefke jagt haar. Ok zie haar heur ommeroak weerd. Mit recht was t schienboar n golden schot worden. Wat e aan verstand tekört kwam, muik e mit haard pokkeln meer as goud.

Boerde soamen mit zien ‘oldske’ oardeg nuver op dit overaarfd bedrief en was blied, dat e t jong geldelk bie kon stoan in zien streven om n echte ‘goog’ te worden. Was slim groots op t fait dat e zo’n biezunder loos kind op wereld zet haar. Sneu genogt haar e schienboar in ain moal le kruud verschoten.

Hou e ok zien best dee, hai zag gain kaans om heur lief weer vol aarms en bainen te kriegen. Van le en nog wat haar e al oetpebaaierd, mor aalmoal zunder reseltoat. Leste joaren oefende hai nog wel, haar wel minder putjes, docht ik zo, mor t göng hom nait meer om belonen.

Doch kon gain mensk zeggen, dat Jan deur zien olden strontverwend wer. As t neudeg was kreeg e van zien ol heer genog op zien ribbekaaste. Rieks haar smoor in as t jong mainde zien nait zo geleerde ollu wat bie te mouten brengen. “Loat ons mor geworden. Wie binnen best in stoat om onze aigen zoakjes te regeln.

Hebben meschain wat minder letters eten, mor waiten biezunder goud, wat der in wereld te koop is. Zörg mor, dast kloar komst mit dien leerderij. t Kost ons zo wie zo al scheppen geld”. Doar kon dij wiesneus t ja mit doun. In t vervolg paazde Jan wel op, zien laifhebbende olders wat oet t voarwotter te blieven.

Zowat elke weke kwam ‘geleerde’ thoes mit n dikke pongel wasgoud. Wasmezien muik din n bult overuren, van dij gevolgen t jong op zundagoavend mit gestreken en opvolden kleroazje weer op zien ‘hok’ of göng. Nog ofzain van le t etenswoar dat moeke hom maank kleer stopt haar. Dij goezebroek wis al biezunder goud, dat e doarover beder nait proaten kon, din zien voader vond ja, dat n rechtgeoarde student in stoat mos wezen zien aigen boksem op te holden. In tegensproak mit wat e aaid meende te mouten verkondegen, stopde hai zölfde elk moal n braifde in zien jaazbuutse. Ok doar het ‘loze’ Jan nooit in t aanwesenhaid van moeke ain woord over zegd. Voader wis schienboar van heuren zeggen bliksems goud, dat n studentenleven nait over rozen gait.

Heur knip moakt is van siepelleer, den as je der in loeren krieg je mainsttied votdoadelk troanen in ogen. Boom is al roeg van t schraben. Daankboar sjaauwt e zien spullen weer noar bus dij hom weer op stee brengen mout. n Opstoken haand brengt daank veur le t genotene op zien Grunnens tot oetdrokken.

Woarom zel joe doar ok zoveul overbodege woorden aan verspeulen. Proat as joe wat te zeggen hebben, hol aans joen revel mor stief dichte. Der worden al veulsteveul woorden over baalke gooid, woar gain mensk wat aan het.

Zo ainmoal in moand raaist Willempje, heur voader zel wel op n jongske rekend hebben, of noar Stad, om doar zien koamer mit ‘bezzems te keren’. t Was nog nait zo slim, as dij twij doames op tilleviezie luiten zain in: ‘Hoe schoon is jouw huis?’ Aldernoarst wat paardielu der van kinnen bakken. Dat zie heur nait haardstikke dood schoamden, zo mit heur hebben en holden op kiekkaaste te komen. Schaande! En zokse lu ok nog van dij graauw- en groeterghaid verlossen. In mainste gevalen was t ja botter aan glege smeerd.

Ok Jan was nait bepoald ain van de schoonsten, mor wis, dat e zien voel wat in haand mos holden, den aans was t mit n haile bult zoaken van thoes, over en oet. En dat leste mos e nait hebben. Hai zörgde din ok wel, dat smeerderij binnen paarken bleef. Bie aandern zag e al veuls te voak, hou dij der in om smeerden.

Mit zokswat huifde hai bie zien moeke nait aan te komen, din wazzen roapen meer as goar. Kreeg e niks meer gedoan thoes. Gain geld, schone kleer en veur doagen ‘vreterij’. Achtte zien ollu best in stoat din d’ haanden van hom of te trekken en hom in aigen sop kloar te loaten koken.

Nou haar e oflopen weke n bale opworpen over n lutje kaaste, dij e best broeken zol kinnen. Haar hier in hoes al ains wat rondsnuusterd, mor doar zat niks van zien goaden bie. Ze wazzen of te klaain, din weer te groot. “Woarom moust die din hebben , mien jong?”, haar Rieks achter n stok toarde mit n zeupke in haand vroagd. Zo langzoamerhaand krieg k zoveul boeken, da k der zowat gain weg meer mit wait. t Huift ja gain nije te wezen. Hold t mor wat in goaten.

n Löslopende hond vangt j aaltied wat. Ik kiek in Grunnen ok wel es rond, mor k heb nog niks zain, wat mien goudkeuren weg kin droagen. Zo was e dij zundag van hoes goan. Mos zok al roar mishebben, as der ain van komende doagen nait n tillefoontje zol komen, dat ze wat vonden haren.

Net as t spul sprak. Binnen n weke zag e op zien GSM- e tje, dat der beld was van hoes. Dou e t veurprogrammeerde nummer aansluig kreeg e as verwacht zien moeke aan liene. Laank duurde t nait of hai wis van houd en raand. Van prietproat was gainent ja daind. Voader haar bie ol Berend n kaaste zain, dat volgens hom beantwoordde aan zien beschrieven. Haar hom op veurhaand al mitnomen noar hoes.

As e thoeskwam, mos e mor zain of e der wat mit kon. Aans was der nog gain kind over boord, den kon hai hom zölfde wel broeken. Der zaten ok n poar loadjes in, woar e wat schroeven en spiekers in kwiet zol kinnen. Mor Jan haar eerste keur zogezegd. Willempje beloofde t kaaske alvaast wat op te zellen poetsen. Hai mos mor zain. Mit n aan weerskaanten oetsproken: “Moi!”, wer der weer oplegd.

Vrijdagsoavends stond t pronkjewail te pronken in opkoamer en moeke kon sikkom nait wachten om heur laiverd t reseltoat van heur poetswaark te loaten zain. Noa n elke moal weer wat onhaandege smok van zien moeke, dit omreden ze baaident elke raais mit brille in toezel kwamen, ovregens slim smokkereg wazzen ze bie heur nait en n scholderklop van voader, wer e mittrokken noar t veurwaarp van zien verlaanst.

t Vuil hom, eerliek is eerliek, nait tegen. “Hou binnen joe der wel aankomen?”, vruig e. t Was krek wat e zöchde. Hai kon zien pepierderij der mooi in kwiet en ok n stel bouken kon e der in opbaargen. Zien oetkiek sprak boukdailen. Dizze aanschaf ston hom meroakel aan. Wat zel voader der veur neerteld hebben? Dij wol t nait recht zeggen, mor t was nait veul en zo te zain dubbel en dwaars weerd.

Dou ze t pronkstok nog es aan baaide kaanten bekeken haren, göngen ze der bie zitten. Jan was slim benijd, woar voader t kaaske opdoun zol hebben. Aan de kovvie mit kouke, begon Rieks zien verhoal. Touvaleg was e veurege weke bie ol Berend op dele west. Haar heurd, dat hai n jonkbaaist over haar en hai kon der ja nog wel aine broeken.

Zie t wazzen laand inlopen om t daaier te bekieken en wat e zag vuil hom nait tegen. Dat luit e nait blieken vanzölfs. Zo loos was e wel. Van proat kwam proat en zo haar e zok loaten ontvalen, dat e veur zien zeun op zuik was noar n kaaske om doar zien spullen in te kinnen doun. Nou was Berend Salomons n dikke pangeloar, dij van aal en nog wat kon broeken. Joaren leen haar e van n ‘nijbakken’ mulder n bult romtommelderij overnomen.

Dij zat der volgens zeggen, hooploos mit verlegen. Nou ja, hai zag der wel wat in en haar dou in ain klap t haile zwikkie noar hoes korkjed. t Mainste haar e vordoadelk aan dizze of gene veur n habbekrats deurverkocht, of as e nait wis, wat e der wieders mit mos, zo goud as weggeven.

Allent n old kaaske mos nog aargens op beune stoan. Jan mos mor es mitkomen. t Was mit loop der joaren der vervaast nait beder op worden, mor as ze tot zoaken kwamen, mog e wat hom aangöng t kaaske der bie mitnemen. Hai mainde zok te herinnern, dat doumoalege mulder meulen en zoks meer overnomen haar van n jeude, dij zo rond twijenvatteg zo van d’aine dag op d’aander spoorloos was verdwenen.

Van hom haren ze hier in t dörp nooit meer wat vernomen. Zol meschain wel as ain van zesmiljoen slachtoffers van d’ ‘holocaust’ t loodje legd hebben. Mulder Roulf haar t er docht hom wel goud mit had, den noa bevrijden haar e meulen verkocht en was e n poar kilometer wiederop mit n autobedrief begonnen, dij noa wat joaren luip as n tierelier.

Der was n grode lap grond bie, woar e wel de neudege ‘spiekers’ veur had mouten neertellen. Zel wel firmoa Bakker en co west wezen, woar co stond veur de baank, den woar zol e aans t geld vothoal hebben. Boze tongen hadden indertied wel beweerd, dat e jeude wel n poot oettrokken zol hebben, mor dij was der ja nait meer, om tekst en oetleg te geven. Och, wat haar n aander ok mit n aander neudeg.

As elkenaine dee wat e zölfde doun mos, was der bult ellen minder in wereld! En zo was dat! Salomons haar dij wieshaid nait van homzölf, mor ogenschienlek van zien vraauw, dij n stok lozer din man zölf wezen mos.

Soamen haren ze kaaste under t stof en spinragen vandoan hoald. Rieks haar votdoadelk in goaten, dat der wel wat mit te doun was. Was gries van ellen, mor doar zol t wief wel road mit waiten. In ain koop was t deurgoan en tougelieks mit koubaist was t kaaske bezörgd. Veerze göng in waaide, kaaste in schure.

Kerel nog aan tou, wat haar Rieks der nog n waark aan had. Schuren, schuren en nog ains schuren. Zwaiten dokter, potten vol. Doarom ston e versteld van wat der teveurschien kwam. Allain haar t aikenholt wel wat inwonen kregen, mor doar wis e wel road mit. Boeten deure haar e der n flottje petreulie overheen mieterd en zied- en underkaante mit n kwaaste n poar moal god instreken.

Dij ‘opvreters’ haren docht hom nou wel geest geven. Wieslelk was e nait ingoan op roadgeven van Haarm Duuntjes, dij n perboat middel wis om der veur ains en aaltied of kon reken mit dij luus en pluus. Dij kurendriever zol t wel mit hom in stek hebben had.

Ja, t was net as spul sprak, moust der din n luziver bie holden, din bist deur veur aiveg of. Daank je de koekoek, din was liek t kaaske noar de barrebiesies. Hai duurde der tenminzent nou zo ok wel op aan. d’ Eerste doagen haar t bie dreug weer boeten stoan, den t stonk ja aldernoarst.

Doarnoa haar moeke heur kunsten der op bot vierd. Der was n dikke loag was opsmeerd, mor noa t oetpoesten en n poar keer herhoalen, mog t reseltoat der wel wezen. “Hai glom nou as n swienkeudel in t duuster”, zee Jan zien ol heer. t Zol wel woar wezen, mor hai haar nog nooit zo’n oetwaarpsel zain gluien. Zol wel weer ain van zien ondeurgrondleke wiesheden wezen. Woar e t altmangs vandoan huil, Joost mag t waiten.

Jan wol zien nije aanwinst groag zo rad meugelk op koamer hebben, mor ja hou kreeg e t doar? Kon t doch bezwoarlek mit in bus nemen. Ok hier kwam oplossen oet onverwachte houk. “Wenneer goa’st weeromme?”, vruig Rieks. “Nou net as aans, zundagoavend, mor hou dat zo?”

Voader Rieks göng der es goud veur zitten. „Nou ja kiek, k haar docht, as wie die ains mit auto wegbrachten, din kinnen wie tougelieks t kaaske mitnemen. Aans wordt t ja zo’n gehaister. Hou liekt die dat tou?” t Was, dat ze dat in heur omgeven nait wend wazzen, aans war e zien voader om haals valen.

As nöchtere Grunneger dee je zokswat nait. Wat zol n aander der wel van zeggen? Dat veurstel stond hom meroakel aan en hai luit dat ok wel deeglek blieken. Zien ogen stroalden en hai zat zowat te wuppen op stoul.

Zo kwam zien nije ‘hoesgenoot’ makkelk op stee. Mörgen noa ‘college’, woarom zeden dij lu nait hail gewoon ‘les’, dat was ja t zölfde?, wol e boudel vannais inrichten. Haar der le n nuver ploatske veur in gedenk. Voader keek zien ‘hok’ ains rond en vond, dat e boudel wel wat beder schier holden kon.

Bliksiekoater, hai mos der nait aan denken zo hoezen te mouten. Nou haar hai makkelk proaten mit zo’n pronte hoesholdsterke veur dag en nacht. Hai mos t verdikkeme tussen le t aandre waark deur doun. Gelokkeg steunde moeke hom, deur te zeggen, dat ze zain kon, dat e goud zien best dee om t zwikkie toonboar te holden. Veurege raaize haar ze evenpies n oog woagd aan koamer hiernoast.

Dou wazzen heur ribbbels over hoed lopen. Mensken nog aan tou, bie heur thoes muiken swienen der ja nog nait zo’n zootje van. Dij baisten dij noam haren, luipen der nog laank nait zo swienerg bie. Over heur Jan kon zien pabbe dik tevree wezen. Mit n gezicht van: ‘t Zel wel!’ luit e zok in ainege fersounleke stoule valen en luit zok t kopke kovvie goud smoaken. Moeke haar wat ‘veur der bie’ mitnomen. Dat is ja moekes aigen.

Noa n uurtje haar Rieks t allaank bekeken. Oetkiek op stainen, stainen en nog es stainen, ofwisseld mit hier en doar n verdwoald roamke, woar ainmoal n nuver gerdientje hongen haar. Hierzoot verveelde hai zok al meer as e zeggen duurde. Boetendes traauwde hai zien motoriseerde vaarwieler amperaan in dizze buurte. Dammeet haar e gain wind meer in baanden, of n dikke krasse op t koetswaark. Mos der nait aan denken.

Was blied, dat e weer achter t stuur van zien vehikkel zat en richten hoes stuurde. Willempje teute hom zowat oren van kop. Dat ze zo slim groots op heur zeun was. Dat t jong zo blied was mit zien nije aanwinst, dat heur aiglieks gain cent kost haar. Koamer dij e zo nuver aan kaant huil en nog n haile bult moois meer.

“Mensk hol doch es dien klebbe, mit le gerevel kin k aandacht ja sikkom nait bie weg holden”. Tenminzent, dat dochde, den zeggen is n hail aander verhoal. t Beste wat e doun kon, was om der gain ‘sjoegem’ op te geven, aans kon t nog stoer haalf uurtje worden. Rieks dee net, of e gain tied haar om te proaten.

Overwoog nog eefkes om radio aan te zetten. Tien tegen aine, dat doar meer zinnegs oet zol komen, as oet heur ‘vreetschure’. Tjonge wat kinnen dij frommesen doch koakelk, n tjoggel hounder is der ja niks bie.

Geloaten het e heur ‘referoat’ aanheurd. Toch slim makkelk, dat n mensk twij oren kregen het. Doardeur kon dij ‘woordenbrij’ votdoadelk t aine oor in en t aander weer oet, zunder binnen in kop teveul schoa aan te richten.

“Wat zel ons Jan aan t doun wezen?” Mit dizze vroage pebeerde hai n ende te moaken aan heur betoog. Dit lukde dailtlek, den zie göng in t zölfde voart, mor nou mit n nije ploat wieder.

Jan zol wel dit of dat en nog n haile bult meer. Rieks nikde mor van joa en schudde nee. Zai haar doch nait in smiezen, dat e heur aandacht nait veur honderd persent haar.

t Liedend veurwaarp huil zok mit hail aandre besognes dingzeg. Nou e zo onverwacht rad thoeskomen was, haar e wat tied over. Doarom luip e noar zien buurvraauw, n alleroardegst wichtje van amperaan twinneg lentes. Zien olden haar e nooit verteld, dat e wel es bie heur en zie bie hom over vlouer kwam. Wat nait wait, ok nait deert, mout je mor reken.

Zien moeke zol allent al wat aan te maarken hebben op heur körde rokjes, terwiel dat veur hom juust oetzicht bood op n poar van heur aantrekkelkheden. Ok heur rooie lipjes, zolden in moekes ogen vervaast nait deur beugel kinnen. En dij wazzen veur hom nou net n neugen tot noader contakt en ok t wicht wis biezunder goud dat ons Laimeneer dij nait allain veur t sloeken doarzoot ontworpen haar. Ze kon der oardeg mit overweg en dat was tot wederzieds genougen.

Lichtstrebe under deure deur, muik dudelk, dat ze nog nait under lappenlonten lag, van dij gevolgen e mit n roffel op deure kenboar muik, dat Jan Gasters in hoogst aigen persoon ‘belet’ vruig. Zie haar hom ja nog bie lange noa nait verwacht.

Noa wat snoetjeknovveln kwam e mit zien verhoal veur dag en krapaan n ketaar loater stonden ze baaident t ‘nije’ kaaske te bewundern. Jan gaf doarbie tekst en oetleg en wat e nait wis, verzon e ter ploatse. Mit n potje bier in haand overlegden ze woar hai dij zoakjes t makkelkst op baargen kon.

Loaden spraken tot heur verbeeldens en t duurde din ok nait laank of dij lagen op t kerpet, dij e van zien grootolden overnomen haar. t Jong mos der ja ordentelk bie zitten. Wat gesnor haar al n plekske vonden. Annelies,- hou komt n mensk der op?- kreeg n volgend loadje en wol hom aan Jan geven, mor dij haar schienboar t verstand der nait aalmoal bie, van dij gevolgen e omkeerd oet heur haanden flikkerde.

Aan underkaande, zowat nait zichtboar was mit n soort ‘leukoplast’ wat bevestegd. Loagen lagen gedailtlek over nkander, van dij gevolgen der sikkom niks van te zain was. Mit vaarf was t nuver over streken, allain n klaaine verdikken muik dudelk, dat doar wat verbörgen was. Zölfs moeke Gasters haar der niks van maarkt en dat mog n meroakel haiten.

Hail verzichteg hebben ze gezoamenlek mit n schildersmeske t zwikkie rondom los törnd. Iedeljipsk trok Jan t leste stokje lös. Noa n hoop gekudel kwam der n fiengeef opvolden stok pepier teveurschien. Van aal kaanten wer dizze grode schat bekeken.

Verdikkeme, dat overkwam n mensk ja nait le doage. Eerst dochde Jan, dat t wel es n kuur van zien ol heer wezen kon, mor dat sloot e al rad oet. Doarveur zag t er veuls te old oet. Zittend op berre, duurden ze t pepier sikkom nait open te volden. Bange, dat t oet mekoar valen zol. Wel wait, hou old dit al was.

Annelies stelde veur eefkes noar heur aigen koamer te lopen om heur fotocameroa te kriegen. Veurdat ze wieder göngen konden ze beder stap veur stap vaastleggen op gevuilege ploat.

Doarnoa konden ze t in heur kompjoeter invoeren, vergroten as t neudeg was en biewaarken. Dat was dizze ‘leerders’ wel touvertraauwd. In n sneltraainvoart was t wicht al weeromme. n Kop as n rooie bait van opwinden. Bliksiekoaters doar kon gain tilleviezie oetzenden ja tegen op.

Pilske zol kold worden, as t nait krek oet koelkaaste kwam. Hail langzoam zag Jan kaans om t n stokje open te kriegen. An stait mit heur fotoapperoat peroat, kek aalgedureg of t er goud dudelk op komen is. Bedie bie bedie geft t pepier zok wonnen en aalsmor meer schriefwaark komt in zicht. Woarbie Annelies heur vondst oetgebraaid op gevuilege ploat vaaste legt.

Wel haar zokswat op dizze nou al loade zundagoavend denken kind. t Leek, nee t was n bosschop oet Twijde Wereldoorlog. Schreven op 9 september 1942. Der stonden op t eerste zicht wieders wat noamen in, bedroagen en zokswat meer. t Was der deur de joaren heen nait leesboarder op worden.

Eerst mor es zain om t gehail zo oetvoereg meugelk in kompjoeter te kriegen. Hoeveul ploatjes t wicht nomen het, stekt nait op aine. Mit rooie oortjes en fluusternd of ze t grootste wereldwunder ontdekt haren, zetten ze boudel foto veur foto over in Jan’s oetpaandege bovenkoamer ( zien kompjoeter ). Ook An wol t in heur kompjoeter zetten. Ze snapden der nog nait veule van, mor dat t wat biezunders was, stond as n poal boven wotter.

t Wer veur baaident zo zaachiesaan berregoanstied, al zel der van sloap wel nait biezunders veul komen. Mörgenvroug wollen ze de teksten oetprinten en zodoaneg noast nkander leggen, dat der n lezensweerdeg gehail ontstoan zol. En din mor es zain of ze achter betaiknis van t schrevene konden komen.

Op ‘volnoaden’ was zowat gain inkt achterbleven van dij gevolgen t nog n hail gehaister zel worden der wat oet wies te worden. Dizze oetdoagen göngen ze groag aan. Spiedelk dat ze mörgen sikkom haile dag op collegebaanken zitten mossen. Ze braandden ja van nijsgiereghaid wat der op t gehaaimzinneg braifke stoan zol.

Tekst het Jan wat oetvergroot en dou zien ‘printer’ der op lös loaten. Ok in t ‘buurhoes’ zel t wel nait aans goan wezen, veurdat ok An besloot noar berre te goan. Mörgen was der weer n dag. Noa college, zolden ze es kieken, of ze wat wiezer van t verhoal konden worden.

n Bult sloap zellen baaident wel nait kriegen? Der zel je mor zowat zeldzoams in schoede worpen worden! Nou was t nog zoak achter betaiknis van dizze gehaaim te komen. Jan prakkezeerde zok suf, wat dit wel wezen kon.

Komt tied komt road en twij waiten meer as ain. Veurlopeg klebbe mor stief dichte holden. Eerste tied mossen zie t gehaaim mor veur zok holden. Gain mensk haar der wieders ja wat mit neudeg. Ok zien olden konden beder nog niks heuren. Der was nog tied genogt om heur op n loater tiedstip in te lichten.

t Oorspronkleke pepier volde hai hail versichteg terogge in oorspronkelke stoat. Dee het in n grode kevot en legde die boven in n loa. n Eerste blik op zien oetdraai muik hom nog nait biezunder veul wiezer. t Wer langzoamerhaand tied om under loakens te schaiten en zok over te geven aan Kloas Voak. Mörgen kwam der weer n nije dag mit nije kaansen.

t Het le mit le nog drij oavends deurploutern kost, veurdat ze wat zinnegs op pepier zetten konden. Toun wer dudelk, dat t om n overdracht göng van n meulen en t biebeheurend hoes van n zekere jeude Benjamin de Vries aan aine Roulf Bakker, dij tiedelk t spul van hom overkreeg.

Hai zag laiver nait, dat zien bullen in haanden van bezetter kwamen. Doarom haar e ofsproak moakt, dat Roulf zogenoamd t bedrief van hom overnomen haar. Ben gaf hom n haandgeld van om en bie viefdoezend gulden om zien zoaken behartegen te kinnen. Noa d’oorlog mos e boudel weer overdroagen aan de Vries, of zien aarfgenoamen.

Hai pebeerde soamen mit zien vraauw en drij opgruiende kinder aargens under te doeken. t Was beder, dat ok Roulf nait wis woar e zok verstopde. Dit schrieven was deur baaident taikend op 9 september 1942. Aigendomspepieren wazzen veurzain van n zölfde braifke en n aander begelaaidend schrieven aan Bakker overhaandegd.

t Stel was slim benijd, wat der noa d’oorlog van dizze overainkomst teregte komen was. Internet is gewilleg, mit die verstande, dat t nait laank duurde, of Jan en An wissen, dat femilie de Vries nait terogge komen was. Op heur schoeledres wazzen ze deur verroad in griepgroage haanden van moffen komen en noa n kört verblief in Westerbörk noar Auschwitz brocht. Doar wazzen ze kört noa nkander in rook opgoan.

Roulf Bakker haar mulderij al vlot van d’ haand doan. Ok t hoes van Ben haar e verkocht. Sìenten zel e wel broekt hebben om in n wat grotere ploatse n autobedrief te begönnen. Zoaken göngen om schienboar veur de wind, den zien noazoaten wazzen in t trotse bezit van n twijtal geroazjes. Dik zesteg joar noa dizze sloten overainkomst kon gain mensk meer verhoal moaken op aarfenis van wielen Benjamin de Vries.

Of zellen zok nooit femilieleden meld hebben? Woar zellen dij aigendomspepieren bleven wezen? Zel ol Roulf dij meschain moudwilleg verdonkremoand hebben? Wel zel t zeggen? Was Roulf nou wel of nait ain van dij lu oet oorlog, woar Premier Balkenende in Jeruzalem zien exkuus veur aanboden het. Lu dij toukeken hou heur volksgenoten wegvoerd werden, meschain om net as Roulf der beder van te worden. Hou n mensk t ok wendt of keert, t bleft n stokje onverteerboar verleden.

Aan en Jan hebben koezen wieslek op mekoar holden. Alleneg zien en heur olden waiten van dizze verstopde braif. Elks vond t mor beder nait in dizze stront te goan ruiern. Per slot van reken kinnen noazoaten Bakker ja niks doun aan t fait, dat heur voader en grootvoader zok nait aan ofsproak holden het. Zel e der gelokkeger van worden wezen?

Meulen bestait nait meer. Is joaren leden deur blikem troffen en tot grond tou ofbraand. t Hoeske is n poar moal in aandre haanden over goan. Leste aigenoaren binnen mensken oet t westen, dij t haile zwikkie ofbroken hebben. Nou stait der n nijemoods herenhoes. Noast deure haangt n bord mit doarop ‘Antiek’. Zolden dij westerlingen aalmoal femilie van nkander wezen? Of t tussen Jan en An nog wat worden is? k Heb der nog niks over heurd.