Van laifde en moord

Ons vekaansie zat der weer op en as òfsloeter haar ik n poar koartjes veur n opera aanschaft. Opera is schreven om en noabie 1892 deur Ruggero Leoncavallo en hait I Pagliacci oftewel De Paljassen.

Langzoam ging t licht oet en t spul kon begunnen. Onder n schier stukje meziek van n klaain orkest, welke op balkon verstopt was, kwam der n gloeperd boven aan trap teveurschien dij mit n pistool aan t speulen was. Gemaine trek om snoet en zwaaien mit pistool, spannende meziek der bie en de toon wör zet. Hai nuimde zokzulven De Proloog en kwam ons eefkes vertellen wat de auteur in gedachten had haar dou e dit stuk in nkander draaide. Om n laank verhoal kört te holden: auteur luit homzulf deur waarkelkhaid inspireren, herinnerns dij op n dag zien kop in waaiden en dij zien ziel bezongen, hai schreef mit echte troanen en zien snokken sluigen de moat. Joa, joa!
Wie zollen getuge wezen van beminnen zo as mìnsken mekoar beminnen, van de hoat zollen wie de wrange vruchten zain. Smaartelke oetbarstens, kreten van kwoadeghaid en hoongelach.
Dat apmoal aanheurend, stonnen mie de tonen in t zwait en de oksels krom. Wat veur boudel wordt dit wel nait? Dit zol toch n luchteg stuk wezen, was mie verzekerd. Welaan, nait langer zoezen en òfwachten mor wat of t wordt.
t Verhoal zulf is aigenlieks aine van alledag: n teneelgroep komt aan in n klaain plattelaandsdörpke en wordt vol verwachtens ontvangen deur de bevolken. d’Oldste van de groep is traauwd mit n jonge deern, hai het heur t vak biebrocht moar nou wil zai wel wat meer dan allint zo’n olde kerel. Manlu goan noar de kroug en t wicht blift allint over om op spullen te pazen. Zai dreumt doarbie over heur woare laifde en bezingt heur gevuilens doarover. Den komt n mitspeuler, dij n klaain gebrekje het, noar heur tou en verkloart heur zien laifde. Hai het heur zingen heurd over heur woare laifde en perbaaierd zien gelok. Zai wil der niks van waiten en hai pebaaiert mit geweld n smokje van heur te stelen. Doarbie krigt hai n oplawaai van jewelste en lopt woest weg, draaigend mit verroad aan heur man. In n ontroerend duet komt heur waarkelke, woare laifde omdeel van trap en vroagd heur mit te goan, weg van t toneelgezelschopje. Ze vlaigen nkander in aarms en begunnen te smokken. De roare gloeperd, mit wangen nog rood van d’oplawaai, overlopt heur doarbie en verradt ze bie de olde kerel. Olde man, hailendaal in mineur en zwoar aansloagen, gaait der op òf. Dat e der op òf gaait in n slim schier vehikeltje, n Citroën oet 1927, geft aan dat dit stuk aigenlieks tiedloos is.
De gelaifden vlaigen oet nkander en de minnoar gaait der vandeur. Olde man aaist zien noam, moar t wicht wil t hom nait vertellen.
Moar the show must go on oftewel nait zoezen, kop der veur en aan t waark! Dörpelingen verwachten n optreden dij klinkt as n klok. Optreden begunt op n ontspannen menaaier, moar al snel kin olde kerel zok nait meer bedappern. Hai aaist alweer de noam van de minnoar van zien vraauw, dij dat nog aal nait zeggen wil. De gemaine gloeperd drukt hom n pistool in haand en bedrogen kerel schut zien schiere poedie dood. Tussen t pebliek staait de minnoar en dij runt noar zien laifde om heur te redden. Bedrogen kerel zugt hom en begript dat hai de minnoar is van zien vraauw. Ook dij wordt neerschoten en olde kerel zegt aansloagen: ‘Dit is t ìnde van de komedie.’ Woarop de dörpsbevolken zok op hom stört en hom vergraimt, en doan is t verhoal.
Körtom komt t hier op deel: Kerel mit n schiere poedie wordt bedonderd deur t wicht, zai zugt laiver n aander, n aander kerel wil aigenlieks ook wel wat mit heur, moar hai is wat gebrekkeg woardeur zai hom nait mout, dus dij wordt weer jeloers en verradt de baaide bedraigers. En t ìnde is moord en doodslag. Hier wordt nog joaren over proat, over dizze gruwelke moord!
Ik zat der zover in dat ik aan t ìnde wel moord en brand bèlken wol. Gelukkeg ston mien laiverd noast mie en dij stötte mie aan. ‘Most die stil holden, der is hailendaal gain braand!’
Der wör op niveau zongen, t orkest was echt goud, schiere poedie haar n stem as n klok, de tenor- en baritonpartijen sums wat van slag (wat wil je ook in zo’n situoatsie), moar van goie kwaliteit en regie was slim goud veur nkander. Aal mit aal: elk dij nait west het, het wat mist!