Vaalgweg

Lammert hait hai. Lammert Wubs. Lu nuimen hom Ainbain Wubs. Toukomsteg wil hai meer uut zien levent hoalen. Nait enkeld mor klòkjes jannever mit zain vrunden in Eetcafe Gerak. Nait enkeld mor daip in dij klókjes kieken. Nee, echte daipgang. d’Onderste stain mout boven. Verder deurdinken en den leven bie dij dinken. Nait zo slicht. Nait votkieken, nait doun asof der niks aan d’hand is.
Makkelker zegd as doan. Hai is old en lelk, en het mor ain bain. Mor wol n penzioun, huus, n kunstbain, scootmobiel, thuuszörge en moaltiedservice. Hai kin nog op zain bainen stoan, mit zain stòk n endje lopen.
Vrouger. Dou hai nog twij bainen haar. Dou elkain in Onstwedde nog enkeld mor Grunnegs proatte. Westerwolds. Nederlands, dat leerde joe op schoule, dat was veur d’ovvizjele gelegenhaiden. Zien echte toal, moudertoal is Westerwolds. In t Nederlands mout hai altied eerst lieke noadinken veurdat hai wat zegt.
Dat was laange her, in miletaire dainst. En in t zaikenhuus dou zain bain òfzet wur. Doarnoa kreeg hai t kunstbain, most vannijs lopen leren. Der was n kare vol eerpels overhìn reden. Mor weerom in zien loug was aal wat klokke sloug weer Westerwolds. Gelokkeg wol.
Noe is t hailemoal aans. Lammert het t Westerwolds achteruut zain goan. Dij toal het minder pertansie kregen, verdwient langzoam uut t levent. Elkain kiekt tv in t Nederlands, zit op internet. Kinders verstoan Nederlands al beder as Westerwolds.
Niks om die veur te schoamen. t Is gain plat, gain minderweerdeg dialekt, zoas lu vrouger wol zegden. Mor Westerwolds is gewoon altied minder bekend bie de minsen.
En noe bennen der ok van dij import westerlingen. Dij perbaaiern den in t Westerwolds met te proaten. Mor dat heurst doe, dat wordt nooit wat. En aal dij Ingelse woorden. t Komt der al hoast op an dastoe, ast in grode weerld karrejere moaken wilst, t Westerwolds mor most ontkomen. Dat is enkeld nog veur d’olde lu.
Lammert is zulf old. Mit Ingels kin hai nait uutkommen. En ok nait mit internet en mit telebankieren. Der is n firma uut n onbekend laand, Howlogic. Dij altied mor bedroagen van zain bankrekenen hoalt. Hai het doar wat van zegd bie de bank. Mor dij dinken dat t zien aaigen schuld is. Dat hai zok anmeld haar bie n datingstee of zuks wat.
Doch is t nait eerlek. Hail wil zien sìnten terog. Hai wil lieke noar buten, klimt op zien scootmobiel. Dat is nog wol lasteg, want Enexis het veurlaangs zain huus n gruppel groaven, veur de nije koabels. Gelokkeg ligt der n aleminium noodbrogje over. Net braid genog veur zien scootmobiel.
Lammert is al onderwegens, ridt op d’Hoavenstroade. Linksòf de Scholtweg in. Gewoon n bietje rondrieden. Mor den bedinkt hai dat der vandoag schuurverkoop is an d’Hardingstroade, bie de weduwvraauw van Jannes. Dij haar bie zain levent n bult bouken. En zai wil dij verkopen.
Om der te kommen nimt Lammert de Vaalgweg. Hai wait nog dat de Vaalgweg vrouger hailemoal deurliep tot an de Tichelbaarg tou. Mit herinrichten in de joaren 70 hebben lu de Vaalgweg amputeerd. Zoas zien bain. Noe is t enkeld nog n lutje stombe, lutje stukske zandweg.
Hai stuurt de scootmobiel van t asfalt òf de Vaalgweg op. Doadelk lopt hai vast in t mulle zand. De wieltjes verdwienen der in tot an heur azzen tou. Lammert zugt t es an. Na ja, dat stukske tot de schuurverkoop tou, dat kin hai ok wol lopen. Hai pakt zain stok en gaait op weg. Deur t mulle zand.
Dat valt òf. Hai schait nait op. t Kost hom muite en hai swait dervan. n Dazze komt op swaitgeur òf en vaalt hom an. t Is n steekmug dij nait gonst, gloepstreeks en stille. Hai zet zok op die. Pas as hai stekt vuilst hom. Broaderg slagt Lammert mit zain vraie hand om zok hìn. Mor de dazze gaait deur in altied aandre duukvluchten. Hai geliekt wol zuk n stealth vlaigtuug, onheurboar en onzichtboar op de roadar. t Is Lammert onzuit, hai vuilt zok kwetsboar, weerloos. Blift verhopen in t rond meppen.
Mor as hai den endelk t asfalt van d’Hardingstroade beriekt het is de dazze ok vot. Over t haarde fietspad lopt hai makkelker as in mul zand. Nat en kruuslam komt hai an bie de schuurverkoop. Weduwvraauw gift hom mor n tas kovvie en zegt dat hai eerst mor liek zitten goan mout om bie te kommen.
Lammert komt weer op verhoal. Hai staait op, lopt mit zain stòk noar de bouken. Der is veul Rien Poortvliet, veul ploatenbouken. Doar het hai gain verlet van. Mor den stoit hai op n bouk ‘de Toal van Westerwolde’. t Is n desertoatsie uut 1992 van ain Fokko Veldman, geboren Westerwolder. As toalkundege proatte hai mit n bult olde Westerwolders en legde dij gesprekken vast op band. Ok mit minsen uut Lammerts aigen femilie, de femilie Wubs.
Dat klinkt goud. Dij man batst de spieker op de kop. Hai het dat bouk schreven over t Westerwolds zo as dat vrouger was. Dat noe langzoam an altied meer verdwient. Mor dizze man het t vastlegd. Deur hom is t beholden bleven. Krek zoot dink k der ok over, dit is hailemoal wak vind. Veur n poar euro mag hai t bouk metnemen.
Juust wol zwoare, waitenschoppelke kost. Lammert bloadert nog wat. De schriever duudt uut dat hai t sproken Westerwolds as uutgangspunt nimt. Schreven Westerwolds wordt nog wol es oppimpt, mooier moakt as t echte Westerwolds is. En bie de sprekers filtert hai lu der uut dij Nederlands invougen woar dij zok schoamen veur heur Westerwolds. Op dij menaaier holt hai t zuvere Westerwolds over.
Lammert vuilt zok zo gelokkeg mit dit bouk. Hai klemt t onder zain vrije aarm en op zain stòk spanzaaiert hai weerom noar de Vaalgweg. De dazze zugt hom aankommen en begunt an n duukvlucht. t Moakt Lammert niks uut. Wat zel hai zok wurms moaken om dij dazze? As dij stekt, den stekt dij mor. Der bennen zoveul belangrieker dingen op de weerld. Zien bouk, t Westerwolds zoas dat vrouger was.
Streveg deurstappend deur t mulle zand is hai ankommen bie zien scootmobiel. Hai kin t levent weer an, gainain moakt hom wat. t Lokt hom zolfs de scootmobiel weerom te daauwen t asfalt op. En over de Scholtweg ridt hai terog noar huus. Doar belt hai de bank. Dizze raaize zunder wachttied, hai krigt doadelk aine an de liene. Aaiskt weerom betoalen van bedroagen dij dij oplichter Howlogic van zien rekenen hoalde. De bank gift hom geliek, boukt de bedroagen weerom. Hai zugt dij op zien òfschrift verschienen.
In Eetcafe Gerak stokt Lammert honnerduut over t bouk. Over dij toalgeleerde dij der veur zörgd het dat heur olde Westerwolds nait verloren gaait. Zien vrunden heuren hom van achter heur klókjes jannever an en hebben der heur aigen dinkens over. Barman Gerard vroagt of hai heur nog es inschinken zel.