Stopvaarf mit spek

Ok is zes weken laang hongerkind uut Rotterdam doar. t Is Koos den Donker, van Kleine Visserijstroade 49 A in Rotterdam. Hai hèt t goud op boerenploatse. End 1944 is Koos doar nog ais. Hai is din van Rotterdam lopen kommen. Onderwegens hèt hai altied onderdak zocht. In Drenthe vroagt hai bie boerenploatse of hai doar sloapen mag. Boervraauw kitst hom, mor Koos is zo muid dat hai bie boerenploatse onder hege liggen gaait om te sloapen. Dat kin bouwvraauw doch nait anzain en zie wiest hom sloapstee in t heu. Hai kriegt ok eten: proeksel mit spek. Mor zien moag kin t nait verdroagen, hai is zaik doarvan. Hai raaist weer òf en lopt verder hìn noar t noorden. Hai wol weer noar Achterholte…!
(Tiny Huls-Luring, De muren hebben oren, oorlogsverhalen uit Onstwedde)

Deurtoaveln mor weer. Hai vuilt kol op zien huud, piene in zien vouten, stieve knijen. Wolfhonger dij in zien boek knoagt. Moakt hom licht in t heufd. Gedachten dij dreumen, wielewoalen. Mor altied lopt hai, altied mor verder. Elke dag weer.

“t Lokt nait meer mien jong” haar zien moeke zegd. In stad is niks meer te eten. Gain sukkerbaiten, gain bloumbollenstoet. Elke dag binnen zie n beetje moagerder.
“Doe most mor weer noar dij boerenfemilie in Grunnen. Hier gaaist nog dood van honger.”

Hai zugt N troan dij zai votveegt. Grunnen, doar was hai al eerder. In autobus vol hongerkinder. Boerenploatse in Achterholte, bie femilie Luring. t Was goud doar. Hai hulp met mit waark op boerenploatse. Kreeg goud eten. Proeksel eerpels en brune bonen, mit spek. Dij nuimden dat stopvaarf.
“As der nog es wat is Koos: doe bist aaltied welkom” zeden dij bie t ofschaaid.

En noe is hai weer onderwegens. Lopend, want bussen en traainen rieden nait meer. Hai wait de weg. Op school goud oplet as mester mit zien stok steden anwees op blinde koart van Nederland. En tiedens busraaize haar hai ploatsnoamen ontholden.

Lopen mor weer. Moeke geft hom loatste beetje eten met veur onderwegens. Ofschaaid, hai klost trappen oaf, stroade op. Stad uut richten Gouda. Hoge huzen om hom hìn verdwienen. Locht wor groot, horezon leeg en veer. Wind fleert hom om oren. Om hom hìn aandre hongerlieders. Manlu, vraauwlu, kinder lopen. Mit tazen, rugpungel, haandkaren, kinderwoagens, fietsen. Apmoal op zuik noar eten.

Zien gedachten op nul lopt hai zo veer hai ken. Hai stokt pas as t graauw is. Vroagt boer of hai in t heu sloapen mag. Mainsttieds kriegt hai din ok wat eten. Hondsmuid en dreumloos sloapt hai. Anderdoagsmörgens vroug op en weer lopen, lopen. Utrecht veurbie en din endloze rieksstroatweg noar Zwol. Hai lopt, vuilt piene nait, honger nait, kol nait. Swaarvend noar altied veraandernde horezon. Toukommende dörp is nait wied genog. Nee, nog wieder mout hai.

Minsen toalen hom an. Zien moagere hongerlief wol stilstoan, zitten, uutrusten. Mor Koos is n deurbieter. Hai mout verder, noar boerenploatse in Achterholte. En dij is nog wied weg. Zuver op wilskracht lopt hai verder. Regenbuien tugen over, loaten hom kold en nat achter. Wind bloast deur zien klaaier. In zien hongerdreum zugt hai toavel van femilie Luring. Mit doarop n bord stopvaarf mit spek.

Woarhaid is n snee stoet mit niks. Tas kovvie dij hai onderwegens bie minsen kriegt. Aaltemet mag hai n zet mitrieden op n kare. As hai zo zit vuilt hai pas hou muid zien lief is. Vaalt spontoan in sloap. Lu mouten hom wakker moaken as kare ankommen is.

Maisttieds sloapt hai aargens in t heu. Aaltemet nait. Boeren binnen wol ais flaauw van al dij hongerraaizegers. Summege gappen ok. Koos kriegt din hond achter zok an. Hai mout runnen, zo haard zien muide bainen nog kinnen.

En noe is hai in Drenthe. Kruuslam, hongerg, puur op wilskracht lopt hai nog verder. As t graauw worden is vroagt hai onderdak. Boervraauw waaigert, mor Koos kin nait meer. Hai vaalt hìn onder d’ hege en blieft doar liggen. Dat is te aarg. Boervraauw hoalt hom toch mor binnen. Geeft hom n sloapstee. En n bord proeksel mit spek. Uuthongerd waarkt hai t noar binnen.

Anderdaags is hai doodzaik. Dat eten ligt hom veul te zwoar op zien hongermoag. Dij verdroagt dat nait meer. Zaik, mor hai mout verder hìn. Aaltemet vaalt hai. Staait weer op en lopt. Doagen laank. Doodzaik en slenternd beraaikt hai Achterholte. t Is gelokt.

Dij wasken hom en leggen hom in bèrre, hoalen dokter der bie. Dij kiekt zörgliek. Moeke Luring vouert hom lutje beetjes ries en rieswotter. Zai bennen baange dat hai doodgaait. Mor Koos blieft leven. Mit elke nije daag klundert hai n beetje meer op.

Vot mit dij olde boksem. Òfdaankertje van zien pa. Dij was postbode in Rötterdam, dus gries mit rood streepke. Hai kriegt n boksem van pa Luring. Nij anklaaid staait hai op. Begunt weer wat mit te waarken op boerenploatse. En hail veurzichteg, vooreerst allenneg lutje beetjes, eet hai weer gebeurlek met. Stopvaarf mit spek.