Riek verleden (2)
“t Laifste was k bie de peerden. k Har zulf ok n peerd, Thibald, n grode broene roen, dij k as vooltje van mien ol heer kregen har. Dou was t nog n hengst, mor dou e amperaan n joar old was, het d’oldste staalknecht hom t riebewies ofnomen. Kerel nog es aan tou, dat was nog n hail gehaaister.
Eerst mozzen ze hom vastbinden mit taauw, woarnoa ze hom overzied trokken. Laange lempers wied oet nkander. Dou trokken ze dij stumperd n fien droad hail spans om zien zoadfebriekje. Hou geern Thibald ok om zoch tou peunen wol, hai kreeg doarveur nait de kaans. t Schoem ston hom van angst om bek. Zien neusvleugels rilden dat n oard had en t lief gung hom rad op en dele.
Noa n dik uur dou t vool wat bedoard was, werren hail verzichteg taauwen lösmoakt. t Vool wis nait hou rap e noa dizze tamtoatsie votstrampeln mos.
Hai luip slim wiedbains. k Har meelie mit hom. t Was mie ok wat. t Mooiste apperoat dat e mitkregen har, wer hom inains ofnomen, zodat e veur mensen wat handelboarder wezen zol. Dat mozzen ze mit t manvolk ains doun. Allewel, veur sommege lu zol t vervast n oetkomst wezen.
k Heb der loater n monster riepeerd aan had. Struunde mit hom deur onmetelke bozzen. Dee mit aan wedstrieden wel t langst zitten blieven kon, as we omstebeurt tegen nkander vechten mozzen en pebaarden mekoar mit laange stokken van t peerd òf te kriegen. Thibald stond zien maanje. Soam hebben we hail wat ritten moakt. t Was n staark, laif peerd, woa k mit aaiden en plougen kon, bie wieze van spreken din, den doarveur wazzen dij daaier ja nait bedould. Mainsttied stonnen der wel zo’n vatteg peerden bie ons op staal. n Bult waark veur t peervolk.
Bie t kestail heurden hail wat pachtboerderijtjes. In drokste van tied mozzen ze n poar man levern, dij allerhaande putjes om en noabie t kestail uutvoeren mozzen. Ain moal per joar kwamen ze op ain en dezulfde dag opdroaven om heur pacht te betoalen. Veur de helfte in klinkende munt, de rest n noaturoa. Veural in de haarfst was der aaltied n bult volk op de ploatse en in de bozzen. Bie winterdag ging der ja n haile bult holt deur schösstain.
Dou k zestien was mog k veur t eerst mit op jacht. Hail wat knienen, hoazen, petriezen, fezanten en wilde swienen mozzen din t loodje leggen. t Wild was bedould veur kookpotten van hoesbewoonders. t Aandre volk mos zoch zulf mor redden mit n swientje op t hok, wat tamme knienen en hounder. Wee je gebainte as man betrapt wer op t streupen van n hoaze of zokswat. Din waaide der wat. Diederik van Rhodenstein het n moal n hongerge aarbaider, dij veur zien vraauw en kinder n hoaze streupt har op zien grond, n poar weke in t klontjegat smeten. Doarveur har e flink wat laaiter had mit zien zwepe. Nee, noaber Diederik was gain beste. Aal onderdoanen mozzen heur groan deur zien meulen loaten moalen. As e maarkte, dat ze noar n aander gingen, dij meschain wat gekoper was, din wazzen de roapen goar. D’haile femilie smeet e din zomor op stroade. Mit dizze laandheer was t maal goaren spinnen. Elk bleef hom din ok zoveul meugelk oet t voarwoater.
Dou op n kwoade dag zien meulen in lichterlaaie ston, wer votdoadelk docht aan kwoadwil, mor doader bleef wiezelk op t kerkhof. Diederik mout uutzinneg van kwoadens west wezen. t Volk roemde zoch zoveul meugelk. Zien kerkers zaten vol, mor nooit is e t rechte van dij braand gewoar worden. Hai ruik aan de draank en joaren loater mout e t kestail zulf in de hens stoken hebben. Wat der van dat volk terechte komen is, zel k nait zeggen kinnen. Hou t meugelk was, wai’k ok nait, mor dij maalkop har mie doch n pront wicht op wereld zet. Aine van schep vreugd in t leven. Mit heur was aangenoamer kaarzen eten as mit dij zoerproeme van n Diederik. Dij vint har ducht mie meer last van zokzulf as van n aander. Woar t wicht loater belaand is, wai’k nait, mor t was n ploatje.
Dou k de joaren der veur kreeg, leek t mien voader eerst wel n goie pertij tou, mor bie noader inzain bleek t nait zo’n beste keuze te wezen. Diederik mog din wel n nuvere dochter hebben, mor was wieders zo aarm as n kerkrödde. Al rad wer van zo’n verbintnis ofzain. Noa wat vieven en zessen hebben ze veur mie n schikkelk wicht vonden op kestail Starkenburg. Machteld was nait zo nuver as t wicht van ons noaber, mor zag der wieders as Hollaands welvoart oet. Doar kon k mie wel mit zain loaten. Het mie twij kinder schonken, twij wichter en is in t kroamberre van daarde sturven, gliek mit heur jonkje.”
Volgens mien regressietheroapeut was k schienboar voldounde oetmolken, den hai muik mie douk om ogen lös. k Was inains weer bie de tied.
Wis aans alles nog, wat k der oet smeten har.
Mensen nog es aan tou, wat was t ja n boudel. Wel har nou docht, da’k meschain wel van oadel wezen kon. Eerst mor ains wat bezakken loaten.
Dat joar wol k geern mit vekaanzie noar de Veluwe. Mien Kloaske gloepde mie es aan over heur brillegloazen, zee niks, mor keek der ducht mie wel van op.
Fietsen achterop en loos ging t noar n vekaanziecentrum in Doorn. Doar har k veur drij weke n hoeske huurd. Elke dag gingen we wel n pooske op t rad. n Haile bult tochten hebben we doar moakt. Din is t ok nait verwonderlek, dat we hail wat zain hebben onderwegens. Zo kwamen we ains noa Doorn op de Leersumsestroatweg. Toun we dij bie n paddestoul overstaken kwamen we, hou is t meugelk, op de Sandenburgerloane oet. Op houke staait n vreetschure mit de noam ‘Het wapen van Sandenburg’. Mag staarven as t nait woar is, moar doar zai k op mure t woapen. Juust n tulpe zo as k op baanke mit d’ogen dichte zain har. Noa de Buurtweg en de Buntlaan muik de weg n schaarpe bocht noar links en rechts, woarnoa we noa n stokje onverhaarde stroade linksòf sluigen, weer de Sanderburgerloane in. Hier ston n bord mit doarop ‘eigen weg’. De rillens luipen mie over de rogge. De vraauw har niks in de smiezen, of dee asof. Noa n klinkerpadje zag k aan de rechterkaande n widde beplaaisterde schure. Dat mos de vrougere peerdestaal wezen. k Duurde zowat nait opzied te loeren. t Verleden kwam nou wel slim dichtbie. We huilen rechts aan en reden over n broggetje over n woatertje. n Overbliefsel van vrougere gracht? Sluigen rechtsòf de Langbroekerdiek op. Eerst zagen we n wit hoes. t Veurmoalege poortwachtershoeske?
Kestail Sandenburg zulf zagen we aan de rechterkaande. n Groot spierwit laankwaarpeg kestail mit wel 34 roamen en roamkes zo as k ze tiedens de regressie beschreven heb. Vief viefkaante torens. n Grode stoebe, woar k vrouger vervast voak over lopen bin. Loeken wazzen persies zo as ik ze dij oavend veur mie zag. Gruin, crémekleureg en rood. t Verstand staait joe der van stil. Loater zagen we dat soort loeken op n haile bult aandre huzen. Zellen meschain nog wel bie t kestail heuren.
Dit is ja ongeleuflek. Wat har k geern even binnen willen kieken. Jammer genogt har k Derk Bolt van de tilleviezie nait bie mie. t Har ja n haile mooie oetzenden worren kind. Noa n haile zet binnen we wieder reden. Deur Langbroek, woar we aan de linkerhaand n lutje kestail ‘Lunenburg’ liggen zagen. Doar kon k mie niks meer van herinnern.
Aan d’eerste weg rechts, de Rhodensteijnselaan lag ‘Klein Rhodensteijn’, bliekboar noa de braand weer in klaainere vörm weer opbaauwd. Omreden da’k ok geern zain wol, woar mien Machteld vandoan komen was, binnen we evenpies weeromme reden, weer de Langbroekerdiek op en joe maggen t leuven of nait, mor doar lag kestail Sterkenburg. Hou bestaait t! Hier heb k indertied mien Machteld vottraauwd. k Har dit joar de vekaanzie van mien leven. Olle tieden herleefden. k Zag t allemoal weer veur mie as de dag van guster. Beleefde t weer asof tied stilstoan har. k Leuf nait in reïnkernoatsie, mor as man zokswat mit aigen ogen zigt en zo ervoart, din mout je hoast wel leuven, dat er meer is tussen leven en eerde, as n mens mit zien ainvoudeg verstand bevatten kin.
