Loat de deuren open stoan

t Was 24 dezember om theetied. Boeten was t n klaain wereldje, graauw en dokeg, mor ondanks dizze trieste aanblik hing der ook wat gezelleghaid in de locht: de stroaten waren feestelk verlicht en overaal klonken bekende kerstverskes en in t winkelcentrum was t nog drok, want de lèste inkopen mozzen nog gaauw even doan worden. En overaal was de locht bezwangerd van lekkere geuren.
Eppo Spieker zat allain in de koamer en kreeg niks mit van dizze geuren, kleuren en klanken. Nee, hai zag allain de graauwe dook dij rond zien hoeske hong. Hai haar gain zin om aan kerst te denken en zien gedachten dwoalden aalweg òf noar t verleden en zulfs nog noar veureg joar. Joarenlaank haar hai in t winkelcentrum veur kerstman speuld en in veul
buurt- en clubhoezen haar hai kerstvreugde brocht. Elk joar haar hai n kerstverhoal schreven en in t ploatselke zörgcentrum veurlezen en op kerstmörn wuir zien verhoal oetzonden deur de regionoale radio-omroup. Dat leverde hom veul lof en woarderen op, want as gain aander kon hai de kerstbosschop van vrede op eerd, verpakt in n alledoags jaske, oetdroagen. Vrede op eerd, nou hai der aan docht, kreeg hai min of meer weerzin tegen dizze gedachte. Vrede … woar? Overaal in de wereld was t ja ellende: t Midden-Oosten n kruudvat; Oafrikoa, woar haile bevolkensgroepen verdreven wuiren; ZuudAmerikoa, woar mensen deur corruptie heur leven nait zeker waren; Oazië, woar n mensenleven amper nog telde en geleuven dij mekoar noar t leven stonnen en goa zo mor deur. Joa, zulfs in aigen laand, woar mensen mekoar omleggen deden. Woarom en woarveur? Ain boudel ellende was t.
Mor toch was t nait dizze ellende dij hom nou bezeg huil. Nee, t was meer de ellende dij hai bie zokzulf vuilde en zeker nou, doags veur kerst. Veule joaren was kerstman speulen zien laifste bezeghaid, mor dat was nou over. Dou in april van dit joar zien allerlaifste, zien vraauw Gittje onverwachts sturf, gong bie hom ook n keers oet en haar hai naargens zin meer in. d’Handelsverainen haar hai waiten loaten dat ze op zuik goan mozzen noar n aander kerstman, hai kon t noa t overlieden van zien Gittje nait meer opbrengen.
En doar zat hai nou, allain en ainzoam vanoet zien stoul oet t roam noar de graauwe boetenlocht te kieken. Mor toch: t knoagde in hom en onwillekeureg luip hai noar de kaast en hoalde wat plakbouken teveurschien. Plakbouken vol mit foto’s, kraandeknipsels over zien kerstman-wezen en bie elk joar zien aigen schreven kerstverhoal der bie. Terwiel dat hai bladziede veur bladziede omsluig, kwamen der herinnerns weer boven en sums las hai haardop n stokje van ain van zien verhoalen, woarin vrede op eerd aaltied centroal ston.
Joa, dat klaaine woordje ‘vrede’. ‘Op houveul menaaier kinnen je doar inhold aan geven?’, ston boven ain van zien verhoalen en doaronder:

Nou op bozzem n keerske waikelk braandt,
word ik deur wat triesteg-waarms overmand.
Distied staait men open veur vree en licht,
mor klap noa kerstmis nait de deuren dicht.

De deur was bie Eppo Spieker wel dichtklapt, beter zegd: hai haar hom zulf dichtsmeten, want noa t allerlaifste en kostboarste wat hom ontnomen was, zien Gittje, kende hai gain vrede meer.
Bie t lezen van t gedicht wuiren zien ogen nat en de troanen begonnen hom over de wangen te lopen. Gedachteloos sluig hai de volgende bladziede om en zien oog vuil op n foto woar zien klainzeun Eppo junior op ston, op schoot zittend van de kerstman. Eppo junior was dou 6 joar old, zien ogen war zo groot as theeschuddels en vol ontzag en geleuf keek hai noar de kerstman.
Dou Eppo dizze foto zag, kwam n glimlaag op zien gezicht. Wat zee t kereltje dou nog mor weer? ‘Dit is de echte kerstman want dij wait alles, mor din ook alles van mie!’ Dizze lutje beudel van 6 was nou n flink oet de kloeten wozzen kerel worden, dij tot nou tou alles mitzeten haar en aankommend joar zol òfstudaaiern zol. Wat haar hai as opa n plezaaier beleefd mit dit jong en wat was hai trots dat t hom zou goud gong mit zien studie.
Hai roakde zo in gedachten verzonken dat hai de veurdeurbel nait ais heurde. Pas dou der steveg op n roam tikt wuir, schrok hai op oet zien miemeroatsies. Dou hai noar boeten keek, zag hai niks, allain n vrumde auto veur de deur. Dou hai veurdeur open dee, was hai volkomen verbiesterd, want veur hom ston de kerstman, dij hom vruig of hai wel even binnen kommen mog. Te sproakeloos om joa te zeggen luip hai noar de koamer, mit de kerstman achter hom aan.

‘Meneer Spieker,’ begon de kerstman, ‘hail veul joaren hebben joe om dizze tied joen dainsten bewezen veur de gemainschop. Joe hebben vrede op eerd op veule menaaiern aan de mensen dudelk moakt. Deur joen persoonleke omstandegheden zain joe vrede even nait zitten, mor dat wil nait zeggen dat joen bosschop nait overkommen is. Doarom noamens aal dij mensen breng ik joe nou de bosschop van vrede op eerd en zeg joe noamens ale mensen n hail groot dankjewel veur alles wat joe aal dij joaren doan hebben. En omreden joe zulf gain kerstinkopen doan hebben, krieg joe nou ais n groot kerstpakket en ik wil dat onderstrepen mit t volgende gedicht’:

t Bouk van t olle joar ligt veur joe open,
Joe bloadern wat en lezen ais hier en doar.
t Leven kin sums zo in toeze lopen,
Oet knubbe hoalen is voak aibels zwoar.

Je zain gezichten dij veur aiweg gongen,
n Lege stoul bie de vertraauwde heerd.
Mor ook jeugd dij om t hoes tou sprongen,
Je heuren vogels zingen, joa dat was nog in meert

Mor aaid schient de zun weer noa tegenheden
en wordt t noa störm en regen weer licht.
Och n joar is zo mor weer verleden,

Dou dat olle bouk veurlopeg dicht.
Want der ligt weer n nije en mit reden,
Vroag joe òf wat doarin te lezen ligt.

‘Ik hoop,’ sprak de kerstman, ‘dat joe oet dizze woorden weer kracht en energie putten kinnen, want joe binnen d’echte kerstman, want joe waiten alles!’ En mit n krachtege haanddruk, dij Eppo mor aal te goud herkende, nam de kerstman net zo snel òfschaid as dat hai kommen was. Eppo Spieker kon gain woord oetbrengen, mor in zien binnenste jubelde t en t leek net of t boeten veul minder graauw en dokeg was. Dou sprak hai haardop de woorden:

Nou overaal n keerske waikelk braandt,
wor ik deur n waarm gevuil overmand.
Nou staait men open veur vree en licht.
Mensen, klap nooit meer de deuren dicht.