Landjepik

‘Kiek, jongens, dit is Ferapont.’
Veur ons staait n klaain, blaik kirreltje mit blond steerteg hoar. Mit zien deurdringende, grieze ogen kikt e frank en vrij de wereld in.
‘Vera Pon?’ zegt ain van ons verboasd. ‘Vera?’ zegt n aander nog es noadrokkelk, ‘dat is toch n wichtersnoam.’ ‘ Hai is de zeun van n kammeroad van mie oet Rusland.’ Mit dij waitenschop
mozzen wie t doun.

‘Wie nuimen hom Ietje,’ besloeten wie mit nander, as kapitein Haauwen weer op hoes aangoan is en hai dat vrumde boetenlandse kirreltje aan ons overloaten het. t Is ook ja mor n lutje iepenkriet. Ietje is n goie noam veur hom. Klaain mor dapper, dat hebben wie dij zummer wel maarkt.
Smörgens was ik mainsttied ain van d’eersten dij op stroate kwam, mor ik kon nait zo vroug wezen of Ietje was al van de pertij. Zag e mie, den kwam e achter van d’Komnijsterwieke al noar veuren lopen. Hai was nait mìnsenschaauw, mor zeker ook gain oetbundeg, welbesproakt kirreltje. Mien vrundelk ‘moi’ wuir aiglieks nooit aans beantwoord as mit n stomp tegen d’scholder of n schop veur de schenen. t Was zien menaaier van kommuniceren. Meschain waren ze dat in dat vère Rusland zo wìnd. Mor ja, wat wos ik van Rusland. Ik haar wel es n bouk van Jules Verne lezen over Michael Strogoff, de koerier van de tsaar, mor dat verhoal ging over t Rusland van vrouger, onvergeliekboar mit t moderne Rusland. Ferapont, Vera Pon, Ietje Pon, bleef, ook omdat e niks smoesde, veur ons best wel n roadsel. Hai pruit mit ogen en handen en kon zok op dij menaaier prima verstoanboar moaken.
‘Gaaist mit voetballlen?’ Toch n doaglieks terogkerende opmaarken, meer n vanzulfsprekendhaid, want wie brochten veul tied op stroat deur mit putjesvoetbal, beantwoordde hai deur mien nije leren bale over d’metershoge hekken van d’Aalbion te schoppen. Dou k hom om dij reden bie d’schobbejakken griepen wol, het e mie n katjewaai verkocht, da’k even van de wereld west bin. Zo wos ook ik hou hai over dij dingen docht. Voetbald hebben we waaineg dij zummer. Mien bale heb k tussen de branekkels weer opzuiken mouten en is dou veur onbepoalde tied in t schuurtje beland.
Wat e wel groag doun mog, was vechten. Hai dee niks laiver as boksen en worsteln. Nait oet eerns, mor veur d’oardeghaid. Dat wie doar noa n zetje gain belangstellen meer veur haren, von hai mor vrumd.
Hai was wel klaain, mor verduveld staark en handeg en al snel gain oetdoagen meer veur ons. t Rezeltoat ston bie veurboat al vast. Ook d’grote jongens bie ons van d’wieke mozzen mainsttied t onderspit tegen hom delven.
t Alternatief, n soort tuzzenoplözzen, vonden wie in landjepik. t Was onbekìnd
spellechie veur hom, mor dou e ain keer deurhaar, hou d’spelregels in mekoar zaten, wuir e recht enthousiast.

Mit n gestolen schillemeske oet keukenloatje van moeke kozen wie voak t stok grond bie ons veur thoes. n Lapke egoal swaarte grond van n poar vaarkaante meter was genog om d’onderlinge stried aan te goan. As k allendeg tegen hom speulde, was der waaineg oardeghaid aan, mor as der meer jongens mitdeden, den veraanderde hai op slag en wuir dudelk, oet wat veur holt e sneden was.
‘Hou hait dien laand?’
‘Rossiskaja.’
t Was ain van de waainege woorden, dij k hom heb heuren oetspreken. Hai begreep dus best wat we hom vruigen. Wie snapten ook wel, dat Ietje de noam van zien aigen voaderlaand verdedegen wol. Wie kozen machtege landen as Amerikoa of Engeland. Dij waren ja, zo wuir ons op school, mor zeker sundoags noa t waarme eten, via t proatje van GBJ Hilterman op de radio oetstokt, boas in d’wereld. As t gelok haarst, den wuir Ietje noa t oetzetten van t striedtoneel dien pazzipant. As t hom tegenhaarst, den wost hoast zeker dast binnen de körtste keren dien laand kwiet wast. Woar dat aan lag, was mie in t begun nait recht dudelk. t Lag zeker nait aan de persoon, dij e mit t schaarpe schillemessie en gericht kuren der oet knikkern wol. d’Oorzoak zat hom meer in t laand, dat e verovern wol. t Stokje grond bie ons veur thoes was vrouger n sintelpad west en zat nog vol mit stainen, mor der waren ook wel stokken bie dij wat beter van soamenstellen waren. En woar wie haalve zolen nooit gain acht op sloagen haren, doar haar dij verrekte Ietje al snel deur, welk laand – onòfhankelk van de noam – hom veurdail, lees: goie grond, oplevern zol. Joa en was dien grond goie grond, den konst der gif op innnemen, dast as ain van d’eersten dien keunenkriek kwiet wast. De grijns dij zo’n overwinnen op zien gezichte toverde, staait mie nog aaltied bie.
Net as t gevecht tegen d’jongens van d’Hoanekamp.
De veurberaaidens veur zo’n konfrontoatsie begonnen voak al n dag of wat veur tied. Den wuiren de boskes rondom d’school, mor ook de bomen op t roege Aalbionterrain mit zoagen en bielen vakkun deg sloopt. Wie mozzen ons woapentuug aigenhandeg moaken. De snijbes-stroeken om d’school tou leverden ons t mainst boegzoame holt veur de bogen en mit n ìndje sollegoaren haren wie in körte tied verschaaiden piel-en-bogen kloar. De liesterbezzen aanderkaant stainen Aalbionmure haren zo veul overtollege takken, doar konden wie wel wat van òfhaauwen. Zo kregen wie – noar t veurbeeld van Ivanhoe – onze lanzen. Soabels muiken we van regellatten, dij we bie d’timmerman aanderkaant Pekelderdaip regeld haren.
Omreden dat t gevecht tegen de Hoanekampers dit moal op aigen terrain ploatsvinden zol, kozen wie t schoolplaain en d’omgeven van d’school as striedtoneel. En toch was t dit joar, t joar dat Ietje ons peloton dappere kriegers verstaarken kwam, aans as aans. Woar wie normoal veuraan op d’Wieke stonden te wachten op onze vijanden, doar wuir ons dit moal deur Ietje n hail aander striedplan veurlegd. Niks gain openlek gevecht, niks gain openhaid, mor n bedocht plan om de vijand te verrazzen. Zo kregen der twij jongens op t platdak van t gymlekoal n stee, wuiren twij soldoaten statsioneerd in d’ondaipe sloot tussen school en jeudenkaarke en de rest wuir deur Ietje n plek toubedocht achter boskes en hegen.
‘Zai binnen der nait ains,’ heur ik Luken nog wel zeggen, dou d’tegenstanders onze stroate binnenluipen.
‘Zai binnen baange, man,’ zee zien klaainer bruiertje Appie.
‘Ze zitten vast in hoes bie moeke te schraiwen,’ zee Willem, dij laange lörke.
Dizze woorden waren nog nait oetsproken, dou twij jongens mit n laank taauw van t platdak noar be neden zaailden en twij aandern mit laange puntege stokken oet de dreuge sloot teveurschien kwamen. t Gevecht was ongeliek, t gevecht was ook snel òflopen. d’Verrazzensaanval zat zo goud in mekoar, dat Hoanekampers volledeg overrompeld waren.
‘Dat haren we nait verwacht,’ zee Lukie noa òfloop van t soabelgevecht en ook hai mit n taauw aan t hek achterkaant school vastketend was.
En Ietje? Dij luip as n trotske paauw tussen zien manschappen deur. As n lutje Napoleon. Mit n brai de, tevreden laag op t gezichte inspekteerde hai of alle gevangen wel goud vastzaten. Joa, t was n biezunder, mor veural gedenkwoardeg joar, dat joar dat Ietje op d’Komnijsterwieke bie d’olde kaptein Haauwen logeerde. k Bin Ietje noa dit stroatgevecht nog ain moal tegenkommen. Op weg noar boer Schreuder – k mos even aaier hoalen – zag k hom achterthoes spouken.
‘Wat bist aan t doun?’ vruig ik nijsgiereg.
De vroag was totoal overbodeg. t Holten geweer mit de rode weckringe zee genog.
‘Blikschaiten?’ zee ik. Dat deden wie ook voak genog. n Blikje of n luziverdeuske op n muurtje zetten en kieken wel t veurwaarp mit n staintje van d’mure òfschaiten kon. Mor net as bie aal dij zoaken, woar Ietje bie aanwezeg was, was ook dizze werkelkhaid nait wat t aan d’boetenkaante leek. t Bakje mit geknipte stokjes lood haren mie al aan t denken zetten mouten, mor t besef kwam pas, dou e zien geweer aanlegde en n stokje lood in de weckringe ploatste. Twij tellen loater vuil der n muske oet d’appelboom. t Was ons leste ketakt dat joar. Noa d’aanslag op t lutje vogeltje haar ik ook nait meer de behuifte om mit hom te verkeren. t Was in ain keer doan.
Òfschaaid nemen was nait neudeg. Ietje was vertrokken zunder dat aine van ons t maarkt haar. Wie binnen nog wel es bie t hoes van Haauwen langs lopen, mor op d’Komnijsterwieke hebben w’hom nooit meer zain.