Kerstkedo

t Lopt tegen kerstdoagen 1961. Boeten is t kold en guur. De wind jagt om t hoes en buldert òf en tou as n dundergod in d’schösstainpiepe, dat rillens joe over d’rogge goan. Veural de nachten binnen kold, iezeg kold.
‘Thermometer is òfgelopen nacht sikkom tien groaden onder vraispunt doald,’ wos pabbe mie smörgens te vertellen.
In ons lutje hoeske op Komnijsterwieke het kolenkaggel stief waark om koamertemperatuur op n aangenoam nivo te holden. In de rest van t hoes is t stainkold. t Elektrisch kaggeltje in keuken dut zien waark, mor kin mit muite de vorst verdrieven. In t achterhoes het pabbe de wotterlaaiden inpakt mit Winschoter kraante, mor wotteremmer in t schiethoeske is al bedekt mit n dun loagje ies. Ook al wil moeke t nait hebben, k sloap al doagenlaank mit sokken aan.
‘Da’s onhygiënisch,’ vindt zai, ‘hest ja n waarme kroeke op bère.’ Joa, n waarme kroeke en n dikke gestikte deken, mor zol moeke wel waiten hou kold t in t achterìnde van t hoes is. As k smörgens wakker wor, heb k iesbloumen op roeten en is bovenkaante deken bevroren.
In d’veurkoamer binnen gedienen dicht, mor dat is nait allendeg tegen de kolde. Ook overdag kommen overgedienen noast kaggel mitschik nait open. Mien zuske ligt doar in stoule, omdat ze swoar zaik is. ‘Bronchitis,’ zegt dokter Selfelder. Goie medisienen binnen der nait en de poedertjes en pilletjes dij pabbe oet t aptaik bie Muyzert hoald het, helpen gain fozzel. t Is aarg, as dien zuske van vief joar doar zo zaik en mit hoge koorze in klapstoule ligt.
’t Is net of medisienen nait meer waarken,’ zegt dokter. Pabbe het mie lestent oetlegd, dat ze al zo voak dezulfde medesienen had het, dat d’waarken der oet is. As ze ligt te housten, is t zo’n oakelg geluud, den liekt t net of ze stikt en den krieg ik t zo benaauwd da’k mor weer noar boeten goa.
t Is gain plezaaierge toustand bie ons thoes. Moeke komt biezetten nait aan heur naaiwaark tou, omdat ze haile doagen mien zuske verzörgen mout en pabbe lopt doaglieks te mottjern en te schelden. Op Jan en alleman, mor t mainst op zien boas en nait minder op sloume ambtenoaren op t gemaintehoes. t Binnen donkere doagen en woar bie d’mainste mìnsen keerskes in boom branden, staait der bie ons nait ains n kerstboom.
’t Lutje wicht kin nait tegen dennengeur,’ zegt pabbe, ‘d’geur van naaldbomen moakt heur bronchitis nog aarger.’
Guster tegen twijduustern is buurman bie ons op veziede west. Nait op zaikenbezuik, nee om te vertellen dat zai goan vervoaren. t Was best wel n drokke boudel bie ons in koamer, want dokter kwam op datzulfde mement ook net over dele om even bie d’pesjìnt te kieken.

‘Wie hebben van d’gemainte bericht kregen, dat ons n nijbaauwhoes in Hugo de Grootstroate touwezen is en wie kinnen volgende moand al verhoezen.’ Goh, wat was dij man oetbundeg, hailmoal oet de kette en pa dee t veurkommen, dat e ook bliede was. Hai was netuurlek ook wel blied veur buurman, mor t was n haard gelag dat t buurman wel lokt was en hom nog nooit. Hai, dij al zo voak op stoepe bie wetholder stoan haar en vroagd, hoast smeekt haar om n aander hoes, omdat zien dochter zaik wuir in dat olde, tochtege hoes. Aingoal haren z’hom mit n kloetje in t rait stuurd en ook al was hai gain man, dij zok makkelk òfsnöttern luit, ambtenoaren luiten zok nait drieven.
‘Den mouten ie joen hoes mor beter isoleren, den het joen dochter ook nait zoveul gezondhaidsproblemen,’ haar n ambtenoar hom al es n moal veur de vouten gooid.
De wereld is nait roazend moakt, mor wat was dij man dou roazend in hakken. ‘Hai dee net of t aan mie lag, dat mien dochter zo gevouleg is veur longzaiktes.’
‘Kinnen ie ons doar nait n stokje mit op weg helpen?’ vruig pabbe brutoal aan dokter, ‘ie hebben toch wel n beetje invloud op dit soort zoaken.’
‘k Bin dokter en gain hoezenmoakeloar,’ wuir pabbe even dudelk te verstoan geven. Dat dokter nait bliede was mit pabbes opmaarken konst aan zien gezichte wel zain. Of was t n beroupsmoatege zörge over zuske, dij e oetstroalde. Ik kreeg gain höchte van grote mìnsens beweegredens, zeker nait omdat pabbe n poar tellen loater tegenover buurman begon te snaren over zien nije boan in Kloazienaveen. t Was n bekìnd verhoal. Hai kon waark, t zulfde waark as wat e bie sokkenfebriek in Nij Pekel dee én n nij hoes in t Zuuddrìntse Kloazienaveen kriegen. ‘Mit n loonsverhogen van wel tien persìnt,’ was t leste wat ik hom nog heurde vertellen tegen buurman.
‘Mor woarom gaaist den nait verhoezen, kirrel,’ zee buurman verbolderd.
Omdat ik op dat mement deur moeke mit kolenkit noar t kolenschuurtje stuurd wuir, kreeg ik t vervolg nait mit. Dou k mit n volle kolenkit teroggekwam, waren buurman en dokter vot en was pabbe is n nait aal te beste buie.
‘Hai het ragen van dokter kregen, omdat hai in koamer rookt,’ heur ik soavends van mien moeke.

t Is zundagoavend, kerstoavend. In de stilte van ons hoeske heuren we deur dunne muren de klokken van de Roomse toren. t Is nait t gebrukelke baaiern, t is net of t klaainere klokjes binnen, dij n melodietje speulen. t Klinkt in elk geval n stok vroleker as swoare bazzen, dij op zundag over t Pekelder Daip in ons richten waaien.
‘Mìnsen worden oproupen om noar d’oavendmis te kommen,’ wait moeke te vertellen. Zai het vrouger as lutje wichtje aaltied noar zundoagsschoule goan en zachies begunt zai te zingen:
Kom aalmoal te soamen Jubelend van bliedschop k Bin der stil van, zo mooi as zai zingen kin.
Omreden dat t in keuken te kold is, het moeke d’broodtoavel in koamer dekt, mit n mooi wit toavelklaid en rode servetten. t Is n feestelke toavel mit krìntstoet en waarme bolletjes, mor veural omdat lutje zuske veur t eerst sunt doagen weer zo aanstaarkt is dat zai aan toavel eten kin.
As k om acht uur noar t achterìnde van t hoes verhoesd bin, omdat acht uur nou ain keer bèrregoanstied is, kriegen mien ollen veziede. t Is n lewaaiege veziede en ook al perbaaier ik gewoar te worden wel zok in d’veurkoamer aandaind het, k wor nait wiezer van t luustervinkje speulen. De geluden, dij tot mie deurdringen vertellen mie, dat t mien voader is dij t mainste lewaai moakt. k Vaal in sloap in dwaitenschop, da’k tot de volgende mörgen wachten mout om oetleg te kriegen over kommootsie van doavend derveur. t Zint mie niks.
Op eerste kerstdag blift pabbe, in tegenstellen tot aander doagen, wat langer op bèrre.
‘Hai het n slokje te veul op,’ zegt moeke lagend en zai moakt t bekìnde zeupiesgeboar. Woarom mien moeke zo vrolek en opgeruumd is, krieg ik oetgebraaid bie d’mörgenpankouk veurschuddeld. ‘Dokter en buurman binnen gusteroavend nog even langs west,’ zegt ze gehaaimzinneg.
‘Buurman kwam ons gusteroavend vertellen, dat hai soamen mit ons pabbe wel noar t gemaintehoes wil om te kieken of wie nait heur wonen in d’Hugo de Grootstroate kriegen kinnen.’
Of ik doar nou zo bliede mit was, kon k nait zeggen. Wie woonden doar toch goud, allewel ik wel kon begriepen woarom mien ollu zo groag noar n aander hoes wollen. ‘En dokter is gusteroavend ook even langs west.’ ’t Liekt ja hoast òfsproken waark,’ zeg ik.
‘Hou bedoulst.’
’n Poar doage leden waren ze hier soavends toch ook mit zien baaident,’ wait ik nog zuver.
‘Is ook zo,’ antwoordt ze n beetje òfwezeg, net of ze stief noadenken mout over mien opmaarken, mor om zeker te waiten, wat heur bezegholdt, vroag ik: ‘En wat haar dokter te melden?’
‘Oh,’ zegt ze, nou inains kloarwakker en mit n blied gezicht: ‘Dokter kwam vertellen, dat hai mit wonenbaauwverainen regeld het, dat wie op d’wachtlieste kommen veur n nije wonen.’
As je twij zokse prachtege aanbaaidens kriegen op kerstoavend, den kin t kerstfeest hoast nait meer stokkend, zolst denken. Dat buurman veur zien beurt proat haar, het zien vraauw hom nait in dank òfnomen en nog minder d’ambtenoar op t gemaintehoes, woar pabbe en buurman n dag noa kerst aan t loket verschenen binnen. ‘Hoezen binnen gain handelswoar,’ het e manlu klip en kloar oet de douken doan. Dat d’wachtlieste van wonenbaauwverainen n haile laange lieste was, het dokter nait verteld. Dat wie pas in oktober van 1962 aan d’beurt zollen kommen, was dij dezembermoand nog nait bekìnd en het doarom d’hoopvolle stemmen tiedens dat leste kerstfeest op Komnijsterwieke nait drokt.
Kerst is behaalve n feest van terogge kieken, mit noame n feest van veuroetkieken, n feest van hoop, mor dat t vanòf dij tied beter mit zuske ging, was wel t grootste kedo.