Jong Ootje (102)

Leven en dood…

Bie t lees n van de titel zel n ie joe oafvroagen:
Jong Ootje… 102?
Al liekt dat wat krom veur n boetenstoander; veur ons, klainkinder, was zai aait jong ootje!
Dat kwam, omdat ons aander opoe van moekes kaante dou older was…! En… veur t gemak Ol Ootje nuimd wuir.

n Forse, stoere vrouw, recht van ziel en leden.
Aait rechtop op stoule en nooit verlegen om woorden.
As je op bezuik kwamen, haar ze maisttieds wel n taimke of verske oet vrouger tieden.
Zai was de zestiende in t gezin, woaras der dou nog vattien van in leven wazzen.
t Traauwboukje was al vol! Zuuneg as men dou was 1895… wuir heur geboorte bieschreven op t omslag!

Veur zowied dat kon in dij tied, haar ze n goud leven.
Heur bruirtjes en zuskes wazzen wies mit heur en zodounde mos ze nogal ais heurn, dat ze verwent was…
Op heur twaalfde kwam ze van schoule. Dat dee zeer, want zai mog en kon goud leren. Mie dunkt, as ze in dizze tied geboren was, haar ze vast heur HAVO mit glans hoald.

Lezen was op loatere leeftied heur hobbie.
Dou wazzen kinder t hoes al oet en was t boerenwaark veur heur finito… Doan! Wat n zegen!!!

Of t kwam deurdat heur ollen zestien haren… Zai kregen zulf, ‘moar’ drij kinder!
Gingen vanzulfs ook alle drij noar boer.
Boeren wazzen bie heur nait populair, dat ken je joe begriepen.
Zo vertelde ze ons voak, dat ze mit n stôk of 10 – 12 maaiden op t laand lagen te baiten ruden enzo en den oet volle borst laidjes zongen.
Boer haar heur verteld, dat dag den gaauwer om was…

Doar haar hai geliek aan, moar vertelde ze den cynisch: t Mes snee van twij kanten!
De luu dij langs t laand laipen dochten den: dij wichter bennen zo monter, worden vast goud betoald…!’ Joa, kom der moar om!
Noa t waark op t laand mos der nog vouerd en molken worden.
Doarnoa eten en nait te loat op berre! Dag begon weer vroug!

As boer visite kreeg zundoags, haren ze der nog n toak bie: zoas gebroekelk wuir eerst t laand en de gewassen bewonderd en was der doarnoa tied veur kovvie/thee en zukswat.
Bie binnenkomst van t spul zaten de maiden tussen dele en t veurénne te wachten mit lappen en borstels om de klaai van gasten heur schounen te hoalen.
“Heer k ben U genegen, k zal U de schoenen vegen,
want Gij zijt de wijnstronk en wij zijn de ranken.
Voor hetgeen U ons geeft, zullen wij U bedanken!”
Den kregen wie n poar sìnt en mossen dat ook nog dailen!

Ook vattien/ achttien zat heur hoog! Wat n tied! Heur man haar n oneven nummer trokken en mos vaar/vief joar t leger dainen! (jongse, dij n even nummer trokken, wazzen vrij)
Noast heur inkommen, dij ze in heur allaintje bie n kander kraaben mos, kreeg ze van de tounmoalege gemainte 2 kwartjes ondersteunen. Veur elk kind n kwartje…
‘Doar mos je den elke moal veur van Nij Scheemde noar Scheemde lopen…!’
De börgemeester dij toun aanzat, gaf loater in Den Hoag aan, dat hai gain aarmoudege gezinnen in zien gemainte haar… En promt wuir de biedroage stopt!’
‘Dat het dij gloeperd waiten! Wie hebben hom wegpest!’ (glimlaachend)
Veur heur n reden om nooit weer n ambtenoar te respektaaiern.
Net as n hail bult boeren, haarn dij t veur aaiweg bie heur verpest…
Veur mie was t gain wonder, dat heur politieke kleur vuurrood was.
Doarom schrok ik indertied van heur mainen over de nije minister-president.
Aine van de PvdA: ‘Doar hebben wie niks aan! Dat is n mitloper!’
Of t zo was, loat ik hier in t midden. Persoonlek vond ik t gain slechte…
Loater, dou e stopt was, kreeg k doar aander gedachten over.

Tot negenteg joar op zok zulf woond, mos ze mit tegenzin noar bejoardenhoes t Hamrik in Nijwolle. (Zai kreeg n hazzenblouden.)
As wie op bezuik wazzen, mos ze voak waiten loaten: ‘Ik zel mie berusten, moar k zit hier nait mit plezaaier!’
Directeur Horst schatte in, dat ze wel nait meer zo laank in t bejoardenhoes zitten zol. ‘Al negenteg? Den zel ze nait slim laank onze gast weden’, was zien mainen.
Twaalf joar zol t worden! En vanoaf heur honderdste kwam börgemeester vanzulfs ook elk joar even langs op heur joardag.

‘Moeke, mouten ie ook nog n nij klaidje hebben veur joen verjoardag?’
‘Is goud, loat Hillie mie moar n stok of wat hoalen van Uffen’, was heur antwoord.
Zai zat der schienboar dou goud bie…
‘Íe mouten der n beetje schier opstoan, want börgemeester en zien vraauw kommen ook…’
‘Wat mout ik mit dat volk…doar heb ik niks mit!’
‘Joa, ik ken der ook niks aan doun, dat komt, dat ie zo old worden’
En den: op heur joardag, mit de haile zoal vol mensken dij hail drok mit zokzulf bezeg wazzen en heur vanwege heur doveghaid n beetje links liggen laiten:
begon ze te declameren. Keersliek op stoule, haar ze al n zetje in de goaten, dat ze nait al teveul aandacht kreeg en docht: ‘ben ik nou joareg, of wat is dat!’

Elk wuir stil en zat aandachteg te luustern noar vannijs n taimke oet vrouger tieden, woaras ze zo goud in was.
n Grode glimlach op heur gezichte gaf veur mie heur overwinnen weer: ‘Dij heb k te pakken! Ze kwamen toch veur mie!’
As de bórgervoader en zien vraauw oafschaaid namen, was heur bedankje gemoakt zuit. ‘Bedankt, meneer de burgemeester, dat U ook even langs kwam!’
Heur gezichte sprak doarbie boukdailen en ik kon heur humor best waarderen.
Börgrmeester oapetrots: ‘Tot volgend jaar Oma, dan komen we graag weer langs!’

En dou… in juli 1997, sikkom 102 en haalf… kwam t tillefoontje van heur zeun:
‘t Hamrik het mie net beld. Of wie bie moeke woaken kennen. t Gait nait zo goud. Kinst kommen om bie heur te woaken?’
Mit zien baaidend, hai roem tachteg en ik as aantraauwd klainkind in de zesteg… mochten wie heur begelaaiden noar heur enne.

‘k Heb dorst, dou mie n beetje wotter’ zee ze soavends rond n uur of aachte.
Hai druppelde wat mit n lepeltje op her lippen en dat vond ze moar niks…
‘Dat is ja niks, dou mie t komke zulf moar.’
‘Nee moeke, dat ken nait, den verslokst die…’ was zien antwoord.
‘Ie mouten hier op reken: as ik dommeet bainen boeten berre krieg, is mien eerste loop noar t kroane en loat ik mie vol lopen mit wotter…’

Even noa negen, n uur loater was t beurd: bluis ze heur leste oadem oet…