Insect verkaizen

In dizze tieden van nepnijs en kunstmoatege intelligentie is t nait zo vrumd, dat ik guster bie t krantenstokje over ‘Stemmen op joen favoriete insect’ mie even duchteg achter op kop kraben mos.
t Lopt traauwens noar ain april en omdat mien mistraauwege ik nait zo mor alles veur woar aanneemt, bin k wat daiper goan groaven noar reden achter dizze vrumde verkaizen.
Favoriete zespoter?
t Heurt as n contradictio in terminus, oftewel n oetsproak woar woorden zokzulf tegenspreken. Stief noadenken huift nait, k zol nait ain insect waiten, woar k n goie herinnern aan of n spesioale reloatsie mit heb.
Knuvvelinsecten bestoan nait. Wel blinde muggen, dij die bie t viswotter filain nipken kinnen en neeffies, dij in waarme zummernachten op veziede kommen om zok vol te zoegen mit kostboar mìnsenbloud. Van dien femilie moust t mor hebben.
Gelokkeg binnen wie, sunt t mement, dat wie bie femilie onder dak wonen, beter dan ooit teveuren tegen t rondvlaigend volkje angeldroagers beschaarmd. Mit horregoas. Boeten hebben zai ja ook meer te zuiken dan in hoes. Doar is t stee, woar zai zok nutteg moaken kinnen. Want wees eerliek, zunder insecten gain bestoeven en zunder bestoeven gain appels en gain peren.
En hou kin t aans, doar komt t mìnselk perfietbegunsel om houke kieken. Ons eco-systeem mout in stand holden worden en meschain is dat de reden, dat sunt vaar joar verkaizens holden worden veur ‘insect van t joar’.
‘En doarbie leren mìnsen elk joar vief van de ongeveer 20.000 Nederlandse insecten op n pozitieve menaaier kennen,’ holdt n insectendeskundege ons veur.
As t kikst noar de genomineerden, den liekt mie dij pozitieve kennismoaken swoar overdreven. k Heb wat veurwaark doan om toch op n zinvolle menaaier mit te kinnen stemmen, mor k mout zeggen, k bin wel schrokken van watter op de lieste staait. Der binnen gounent bie, dij k laiver nait tegenkommen wil.
n Kört overzicht.
De schuchtere schoamloes. Sommegen nuimen hom platje. Leeft n verbörgen leven en wordt pas zichtboar as t de gastheer begunt te jeuken.
Nummer twij komt oet t boetenlaand. België. Oet t Vloamse laand: haarkwesp. Is n veur mìnsen goie moordenoar onder soortgenoten, omreden dat hai peerdemuggen opvret. Verder is t n orbeer, benoam veur zien vraauwchie. Noa de doad let hai heur in de steek, gaait op t café, drinkt doar n gloaske nectar en gaait den de piep oet.
De daarde is de klaaine knotssprietkever. n Vrumde schooier, dij grootbrocht wordt deur mieghommels en vret as dank veur t aangenoam verpozen heur aaier, larven en popkes op. En t mooiste komt nog, as e op raais wil, ropt e koekoek en kropt op de rogge van zien gastheer en let zok floitend noar n nije voedselbron vervoeren.
As vaarde wordt de perenbladvlo presentaaierd. Zogt levenssappen oet naarven van perenbloadern en omdat vergifspoit hom nait om haals brengt, is hai doarmit de bloudzoeger onder de perenboomtelers.
De leste is de koele snijspringer. Holdt zok in t veurjoar en de zummer ondergronds rusteg en komt bie t noadern van de winter boven de grond. Bie hom lopt antivries deur d’oadern, zodat hai ook onder nul overleven kin. t Is n haite bliksom, dij doagenlaank, ook zunder lustopwekkende medisienen poaren kin.
‘Cool man!’
t Is aal oet eerste haand, wat ik meld en der is waineg of gain nepnijs bie, ook al binnen mien omschrievens òf en tou wat persoonlek inkleurd. Aan joe de toak om maist geschikte kandidoat te kaizen. Ie hebben tot 2 april de tied.
Ik wacht nog even òf, omreden ik tiedens t opsommen van de vief genomineerden inains n helder mement kreeg en mos konkludaaiern, dat ik in twijde alinea nait de woarhaid verteld heb. k Heb noamelk wel n favoriet, woar k goie herinnerns aan heb:

t Laimeneersbeestje.
Hulp in bange doagen in de stried tegen bladloezen én as aangenoam gezelschop op zummerse boetendoagen is hai ainegste, woar k nait mit muggenmattenklopper noar huif te haauwen.