Grunneger schrieverij: P.J. van Leeuwen
In n schier tiedschrift mit Grunneger schrieverij heurt ook n onderdail over d’historie van de Grunneger literoatuur. Doarom schrief ik regelmoateg veur joe n n stokje onder de noam ‘Grunneger schrieverij’.
Ik zuik din n schier gedicht op, meugelk ook wel twije van dezulfde dichter en din bespreek ik dat en ik schrief ook wat over de dichter of dichteres. Dat klinkt stoer, mor leuf mie, ik pebaaier dat op n makkelke menaaier te doun en ik hoop dat din meer lu belangstellen veur de Grunneger schrieverij van vrouger kriegen.
Al dij Grunneger schrievers hebben n tic van t dialect of de streektoal, zo as aandern geern zeggen. Ik krieg voak de vroag wat of t verschil is; dialect of streektoal. k Zol t nait waiten.
In elk geval hebben de mainste Grunneger schrievers n waarm haart veur alles wat mit Grunneger cultuur te moaken het. Zo haar ikzulf ook nog n vrijwillegersboantje in t Veenkolonioal Museum in Veendam en dus wait ik ook wel wat van de Veenkolonioale geschiedenis.
Ik bin gek op Grunnen, Grunnegers en t Grunnegers. “Hou komst zo gek”, zellen ie mie vroagen. k Wait nait. t Is n gevuil!
t Is t zulfde gevuil wat ol domie Pieter Jan van Leeuwen, dij leefde van 1906-1992, haar veur ons pervinsie en ons volk.
Hai was geboren in Noord-Holland, mor kwam mit zien ollu noar Winschoot woar e noar t gymnasium ging. Hai studaaierde veur domie in Laaiden. Dou kwam e weerom noar Grunnen en was op verschillende ploatsen in ons kontraainen predikant. Hai was d’eerste predikant dij preken in t Grunnegers huil. Hai huil ook veurdrachten over de Grunneger literoatuur op de RONO, nou RTVnoord, en was bestuurslid van de Stichten t Grunneger Bouk. Noast zien waark was e dus aanpeerdjeder van de Gunneger toal en schreef e gedichten. Van hom is t eerste gedicht dat ik joe dou.
t Gaait over t woarom van zien en ook mien gevuil veur t Grunnegerlaand.
Woarom?
“Woarom bistoe zo verbraand
op dat koale Grunnegerlaand
mit zien wind en dook en regen?
Wat ligt die doar aan gelegen?
Woarom leefstoe ‘t alderlaist
maank dat volk? Zai bin ja mainst
stief en stoens, mit waineg woorden.
Hou kenst bie dat volk wel oarden?
Woarom blifstoe toch zo traauw
aan dei toal, zo roeg en raauw?
‘k Schoam mie ja miezulf te heuren;
‘t zel mie ook nait weer gebeuren!”
Woarom.. woarom.. goa moar deur.
Aaltied as ‘k dei vroagen heur
dou ‘k mien best om ‘t oet te leggen,
moar hou mout ik het toch zeggen?
Want ie hebben schoon geliek:
‘t is een laand van klaai en sliek.
Boven pollers, sloten, kolken,
niks as roemte, wind en wolken.
‘k Wait wel, ie bekieken ‘t goud:
‘t is een volk, dat zien gemoud
opsloet achter strakke koaken;
wel het doar wat mit te moaken?
Zeker, wat ie zeggen is woar:
‘t boerse toaltje roast wel roar
in joen fien-gevuil’ge oren:
aal dei grovve platte woorden!
‘k Wait het wel, holt joe moar stil!
As ik mie verweren wil,
heb ‘k nait veul om bie te bringen:
laifde is nait op te dringen.
Moar hou min of ‘t hier ook is,
dit is zeker en gewis:
aan gain laand wil ‘k aal mien leven
mie mit zo veul laifde geven.
Laifde vragt ja nait woarom!
Laifde is gain rekensom,
dei men moakt om oaf te wegen
wat d’r veur is en d’r tegen.
Laifde is d’r, zunner meer
en gain mens wait ooit woarheer.
Bin w’asmis d’r mit geboren?
of heb wie ons haart verloren?
Och, wat dut ‘t ook? Hier is ‘t laand,
doar mien laifde fel veur braandt.
Woarom? ‘k Wil d’r nait noar vroagen.
Doarom! Aal mien levensdoagen!
Zo lu, nou wait je woarom ik mit t Grunnegers aan de loop bin. Grunnen is mien stee net as dat
t was van domie Van Leeuwen.
