Grunneger Schrieverij: Haarm Diek
Ik begun dizze moal mit n stokje tekst:
t Verhoal van de boukenschrievende muggen
Der was ais n mugge. Dij woonde op de baarg bie tempel in t Noorderplantsoun in Stad. Dij mugge schreef n bouk over dij baarg. Muggen om hom tou zeden: “Dat is ons ja mooi tou, n bouk over onze aigen baarg!” Ze kofden zug aine, en lazen t ook.
Dij mugge kreeg noakroost. Der was der aine bie, dij gong ook n bouk schrieven. Nait over heur baarg. Dat bouk was der ja al. Hai luit zug deur n trekvogel noar Midden-Duutsland droagen. Doar schreef e n bouk over t gebaargte. Dou e weeromme was, zeden andre muggen: “Wat mouten wie met zo’n bouk an? Zo’n gebaargte is wied vot.” Toch wazzen der paardie dij t bouk kofden, en alerdeegs nog lazen ook.
Dij mugge kreeg ook noakroost. Aine dervan gong ook n bouk schrieven. Bouken over heur baarge en over n gebaargte wazzen der nou al. Hai luit zug deur n orkoan de haile wereld ronddroagen en schreef dou n bouk over zien ervoarens. Andre muggen zeden: “De haile wereld? Hou krigt e t in de kop? Wereld is ons veuls te wied! Is onze baarg nait groot genog?” Oet nijsgiereghaid kofden enkelden zug toch n exemploar. Ze gongen t lezen ook. Mor ze kregen t bouk nait oet, terwiel dat ze der toch veur betoald haren.
Ook dij mugge kreeg noakroost. Ook doarvan wol der aine n bouk schrieven goan. Vanzölf nait over heur baarg of over n gebaargte of over de haile wereld. Zien bouk zol over de roemte goan. Hai luit zug deur n hoos omhoog zoegen, keek om zug tou en nam ales goud in zug op. Haalf sevveloos van de noadoezels kreeg e zien bouk in pootschrift kloar. Hai begreep in t veuren dat gain aine t kopen zol en biegevolg lezen. Gelukkeg was der gain oetgever dij t bouk op de muggenmaarkt brengen wol. Zo bleef hom hail wat verdrait bespoard, drong achternoa tot hom deur.
De Boas van de roemte zag al dij boukenschrieverij gebeuren. Hom docht: Aigelk ben ik de ainege schriever. Mien bouk is ja: t Al As dij lutje muggenschrievers tiedens heur boukenmoakerij aigelk an loop bennen met in mien bouk van t Al te lezen, den is t nait vergees wat ze doun. En hai gaf ale muggen mét heur noakroost – boukenschrievers derbie inbegrepen – zien zegen.
Dit is n verhoal van de schriever/dichter Haarm Diek. Aiglieks haitte hai Jan Derk Plenter en was in 1921 geboren in Stad. Doar leerde hai veur domie en dou e doarmit kloar was nog Culturele antropologie in Laaiden. Plenter het n bult verschillende functies had, Zo was e domie, directeur van n vörmensinternoat, raaislaaider in Indonesie en Israël en leroar nait-westerse cultuurgeschiedenis. n Groot dail van zien leven het e din ook in Oosterse landen woond.
Hai begon te schrieven om, en nou loat ik homzulf even aan t woord: “De optimoale verwoordboarhaid van t gehaimzinnege bestoan noa te streven, woarbie t mie nog meer om de schoonhaid, de vörm of de inhold, om de betaikenis gaait.” Mit aander woorden, hai was op zuik noar de zin van t bestoan en hou of je dat t beste opschrieven kinnen. Hier sprekt n bult onzekerhaid oet. t Klinkt inderdoad slim stoer, mor Haarm Diek was din ook geleerde man, dij mit zien schrieverij mensen aan t denken zetten wol. Denk mor even aan t verhoaltje woar ik mit begonnen bin. Wat veur bouken der ook schreven worden, Biebel blift de belangriekste bouk.
Haarm Diek schreef in n mooi Stad-Grunnegers. Dat zai je nait zoveul. In Stad proaten veul lu ja Nederlands. Derk Jan Plenter het ook n bult in t Nederlands schreven onder de noam Ubbo-Derk Hakholt.
Ik wil nou stoppen mit lichtvouteger gedichtje, dat dizze biezundere schriever/dichter aan mie opdroagen het:
STRIED IN VERKAIZENSTIED
veur Henri W.
t Sprekt, ook gunt in Daierstad
hebben ze Roadsverkaizen had.
Der was n sjène kandidoaten,
dij bekjevochten as avvekoaten.
Sosioalen en Cedeoanen
stonnen mekoar tegenover as hoanen
(hoanen maggen geern over kraaien,
moar ze loaten zug nait licht aaien).
n Tjucht braid-denkende Liberoalen
wollen ze oet mekander hoalen,
moar t mishottjede: nait te kloaren
as Gruin-Linksen gain vree bewoaren.
Dou kwam Nansie Koakelhenne,
wer deur dij roezie-èlenne glenne
en ze schraivde van: ‘Nou is t doan!’
Elk is dou noar zien hok tou goan.
Op 4 augustus 2005 is Jan Derk Plenter oet tied komen.
