Fout in haarst
Riedend deur dokeg Grunnegerlaand, zai k troage rudermesienen over oetgestrekte eerappelkaampen kroepen.
Prachteg haarstbeeld, dat elke keer onderoethoald wordt deur verhoalen van laankleden. Steevaast begunt op dat soort mementen film van mien old’heer, soamen mit bruiers op knijen aan t eerappelkraben, veur mien ogen langs te draaien.
‘Foute prakkezoatsies,’ perbaaier ik mien aigen gedachten te verdrieven.
t Binnen gain mooie beelden en k mout woaken veur vaalse sentimenten.
Oflopen vrijdag luip k mit Wietske bie Leinewieke en zag dat eerste eerappelbovist onderoetschovveld en in stokken op fietspad lag.
‘Kwoajongensstreek,’ was t eerste wat mie deur de kop schoot.
‘Foute gedachte?’
Wat de netuur moakt, kin mìnsenhaand of weschienleker mìnsenvout ja zo makkelk vernailen. Zunder noa te denken over t nut van paddestoulen, prachtege sieroaden van de haarst, dij nait allendeg bovengronds pronken, mor onzichtboar veur t oog heur belangriek waark as oproemers doun. Dij verdainen zeker gain schop.
In hoofdartikel van vrijdagkraant loop k bie eerste zin al tegen n joekel van n schrieffout aan en as k in t stokje van Sandman denk n steurende fout te ontdekken, heb k muite om deur te lezen.
Kop kovvie brengt rust en op pagina drij krieg k, noa t lezen van t kopstuk weer hoop en n weschienleke medestander in mien joarenlaange òfkeer tegen bladbloazers. t Is gaauw doan. Drij regels verder is t al weer meleur.
‘Wie waiten,’ schrift stokjesschriever, ‘hou de grond, deur bloadjes vot te poesten veraarmd.’
Veraarmd mit n -d?
t Is nait mien dag.
‘As t twievelst ofst n -d of n -t aan t ìnde van n waarkwoord schrieven moust, zet den t woord ‘lopen’ der veur in de ploats,’ heb k mien leerlingen aaltied verteld.
’t Moakt toch nait oet of k n woord mit n -d of n -t schrief, ie begriepen toch wel wat ik bedoul,’ het n leerling noa n belerende opmaarken van mie ais tegen mie zegd.
Haar hai geliek? Of mouten wie toch meer waark moaken en meer aan toalveerdeghaiden doun. As k t leuven mag, kist t aantal nije woorden, dij jongelu tegenswoordeg broeken hoast nait biebainen en spreken zai n aigen, soms onbegriepelke toal. Dat toal zok automoatisch vernijt is gain nijloatje en t zol nait goud wezen om dizze vernijens tegen te willen holden. Toal leeft, mor om niks te doun aan spelling en grammatica, lopst den nait op n doodlopende weg.
In de netuur dut zok n zulfde probleem veur. Ook doar geldt: Mouten wie, mìnsen, doar actief ingriepen of gewoon niks doun.
Terogge noar de bladbloazers van bladziede drije en spesioal noar de mìnsen, dij aal t leven van eerdbodem votpoesten. Woarst vrouger grashaark broekdest om ‘rommel’ in toene aan kaante te haarken, doar hebben bladbloazers heur toak overnomen. Particulier of gemaintepersoneel, der is gainaine dij nog n haark in handen krigt.
Fout in haarst.
Wat zai nait waiten en soms nait waiten willen, is, dat basis veur t bodemleven, veur aal dij tiekjes, wurmkes en bacteriën t blad is. Hoal je t blad vot, gaait t leven vot en verzuurt en verdicht de grond.
Volgens de kenner:
‘Bloadjes dij deur n wurm oetpoept worden, levern 8x zoveul opneemboar fosfoat veur bomen.’
Goud in haarst?
Loat asjeblieft de bloadjes liggen in toene en moggen ie nou zo’n hekel hebben aan bloadjes op t gras, maai ze gewoon mit grasmesien mit.
Ik dou t al joaren. Vanòf oktober veeg k nog wel ais t stroatje schoon, mor bloadjes, net as verrötte appels en peren blieven gewoon liggen. Net as t snui-òfval. Tot t vrouge veurjoar. En t mooiste van zo’n ‘rommeltoene’ is, dust diezulf en de vogels, eekhoorns, mollen en stiekelswientjes en aal t aander leven der n groot plezaaier mit.