De tien geboden
Doar zaten we dìn. Mit ons vaaiern bie Hemmo ‘Hoas’ achter t hoes op raand van misbak. Woensdagmiddeg en vrìj. Hemmo ‘Hoas’, Kloas ‘Snöt’, en aan t ènne noast mie ‘griffemeerde’ Piet. Lèste was elf joar, ons aanvoerder omreden dat hai n kop groder en zitten bleven was en doarom veul meer wis.
Mor nou wis Piet t ook even nait. Om vranterg van te worden, joe moggen ook ja niks. ‘Nait bie daip en sloot kommen, nait ien stroat voetbalen, nait smereg moaken, nait vuurtje branden, nait achteroet t laand ien en goa zo mor deur. En din mout je ook nog n moal op tied thoes weden’. Kloas ‘Snöt’ wis hom gain road ien zien nije, veul te grode overaal. Maauwen omvòllen en t kruus haalverwege knijen. “Op grui”, zee ‘Snöt’, “din kin bruiertje hom ook nog aan”. Snoof daip en hoalde maauw onner neus laangs. Dij was haitied lek of brobbelde dikke bèllen. Aalgedureg mit aarm der onner deur tot dij glidderg was en dìn kreeg hai aander maauw.
Hemmo ‘Hoas’ zat mit òfgriezen te kieken.
“Gavver, heftoe gain buuftouk?”.
Wie haren t netuurlek nait goud heurd. ‘Hoas’ haar n bovenlipke mit zoon glìnne gleuf. Zien bienoam haar hai nait omreden dat e haard runnen kon. Doarnoast was e ook nog gezegend mit n poar grode oren aan kop. “Hemven ze mie aan hoald”, zee e.
Ze moggen hom der groag mit nitjen. As klaain jonkje haar zien Moeke t nog perbaaierd mit leukoplast. Moandenlaang laip e mit blouderge oren en koale plekken aan kop woar t hoar deroet trokken was. t Was of oren noatied nog wieder van kop òfstonnen.
n Moal bie t eendeaaier zuiken waaide t orreg haard. Toun w’ien onnerwaal bie n daam zaten, docht ain dat ‘Hoas’ wel ains vòtvlaigen kon. Maaljoagerij. Mit n èndje hoorntaauw om t lief wer e aan n daampoal vastzet. Zien Pa dij om vief uur febriek oet kwam, mos vot achteroet t laand ien. Wie kregen dikke knuppen nait oet t slovve taauw. Zien Pa ook nait. Dij mos eerst weer noar hoes veur n schaarbe mès. En veurege week was t weer malleur. Bie t voetbalen vloog baal ien sloot. ‘Hoas’ op gat ien onnerwaal om mit hak baal noar kaant hoalen. Hai schepde zien stevel vol mit wodder. Piet wis road. Stevel oet en kniekous op stroat dreug haauwen. Thoes haar Moeke hom verbilderd aankeken toun e op blode vouten ien hoes kwam. Draaigend, “of e bie sloot zeten haar”. “Nee, jonges haren bie n plas t wodder derover gobbeld”. Toun Moeke mit n laange slovve kous ien haand weerom ien keuken kwam, was e te loat. Ze greep hom vot bie t oor en raip “ n plas zeestoe, mit kreus derop zeker”. En hai kon vot mit n gloepenst glìnne oor noar boven. “Eert toch uw Vader en Moeder”, haar ‘griffemeerde’ Piet roupen toun ‘Hoas’ t aanderdoags vertelde. ‘Hoas’ docht doar aans over.
Piet zat vol mit biebelteksten en spreuken. Zien Pa was olderling. Piet mog aal doag noa t eten veur t stil weden n bladje van scheurkalender òfhoalen dij ien keuken hong. Dij mog e din veurlezen. Zien Pa pakte noatied biebel om t nog ains persies te vertellen. t Slimste von elk dat Piet mit buzen vol van dij bladjes laip en aalgedureg elk der wat over zeggen zol. Ook von e t neudeg om mit teksten te streuen. t Gevolg was gain tien veur psaalmverske opzeggen. Hai was d’ainege ien klas dij gain tien haar, tot verdrait van zien Pa. Piet gong zo ien zien teksten en verzen op dat e aiglieks nije psaalms mouk. Hai bakde van aal verskes en spreuken wat aannander. Veurege week raip e tegen òl Baarkemoa, “ als U niet wilt wat Gij geschiedt doet zo ook ons niet”. Dij haar aal n zetje achter t gerdien bie t glaas stoan toun wie aan t voetbalen wazzen. Baal maank zien goldjebloumen en tudeltoanen. Hai was t eerste bie baal. Stak hom lek en raip,” as k joe ien poten krieg din krieg je n pak op pìns”. “Hai krigwt wons toch naiwt miwt sien howwelpoot” zee ‘Hoas’. Baarkemoa strampelde noamelk deur t leven mit n stok omreden dat e n horrelvout haar. Ook haar Piet lèst vraauw Diek touroupen “heb uw naaste jongens lief”’ toun ze van plietsiebero weerom kwam. Wie konnen nog nait mit n baal op stroat kommen of vraauw Diek broesde achter t hoes vot, op n draf noar plietsie.
Piet vluikte der voak n moal stief achteraan. Allìnt nait woar aandern of groten bie wazzen. Din was t wat dudelker volgens hom. Piet docht dat we mor ains bie drekstoup kieken mozzen. Dat was veur aal van ons t zulfde, din gainain mog doar kommen. Onnerwegens raip e inains “stoan blieven, das zunde”.
”Nezzo as ien t Paradies allinneg toun laipen z’ien blode kont”. “Povvedooiie, wat dikke pììwwen” zee ‘Hoas’. Drij bomen swoar van ‘klaps peren’ achter n hek bie n leutje hoeske. “Deurlopen jonges”, zee ‘Snöt’, “Derk ‘Bult’ staait achter t glaas”. Piet wis t. Ien t Paradies haren ze abbels plukt en dit wazzen peren. En Derk was aal straft deur ons Laimeneer mit n bult en hai kon der toch nait bie. ‘Hoas’ mos mit mie bie Derk achterom, vroagen of e òl pepier haar. Piet was t grootste en zol z’aan veurkaant t hoes deur hek aanlangen.
“Vowwuk, vowwuk”, brulde ‘Hoas’ bie achter-deur. ‘Hoas’ docht dat t even duren kon, want mit zoon bult was e net “n schiwpad”, en dij wazzen ook haitied laang onnerwegens. Derk keek verbilderd en wat of wie kwoajonges mozzen.
“Of e ook òl twanten haar”. Hai begreep ‘Hoas’ ien ainmoal. Dij bruukde veur kaggel. “Of t veur kerk was”, wol e waiten. Derk zat noamelk aal zundoag op aigen stee veuraan tegenover domie. n Hörntje woar e mit bult ien weeg net over t schot preekstoul zain kon. Hai haar nog wel twij stoapeltjes liggen. Kerkbladjes en Elisabethbodes, dij kon je nait ien kaggel smieten. Wie kregen ze en mozzen zeggen dat ze van Derk wazzen. “Even wachten joe”, zee e inains. Rommelde wat ien t achterhoes en kwam mit vaaier dikke peren aan. “Joe binnen zukke eerliekse jonges, asjeblieft. Ook veur dij aander baaident”.
n Èndje wieder stonnen Piet en ‘Snöt’ achter n heeg.
“Dij Derk komt mit zien bult ien Hemel” wis Piet, toun ‘Hoas’ verteld haar hou t goan was.
“Doar binve mitnander n week van aan schiedewij”, docht ‘Hoas’. “Gij zult niet begeren Derk zien sabbege peren”.
“Wie kriegen last mit de toorns van ons Laimeneer”, zee Piet. En dat was wel t lèste wat of we bruken konnen. Wie hufden even gain peren. Piet wis road. Vraauw Vriesemoa, woar we krekt laangskommen wazzen, lag aal joaren zaik op bèr veur t glaas. Ze wuifde haitied vrundelk noar ons mit zoon blaike haand. En Piet zien moeke vòlde aal puten van winkels op en dee ze ien keukenkaast. Hai zol vot puten van gruinteboer hoalen. Vraauw Vriesemoa kreeg troanen ien ogen van zoveul goudeghaid van zukke kerdoate laive jonges. Wie kregen elk wat bodderbonen en konnen gerust n moal voaker laangskommen. Ook zunder peren.
Piet docht noatied “dat onze Laimeneer vast zain haar dat t goud was”. En dat was genog, we mozzen der mor nait mit n aander over proaten. “Looft den Heer”, en t was, docht e, beder as elk mor eerst ains noar hoes gong.
