Control-Alt-Delete

Noar t verhoal Kerstspoken van Maxim Gorky

t Was aal noa twaalven dou ik n ende op glee was mit t schrieven van weer n kerstverhoal.
Boeten gierde n stravve wind dij de valende snij opwaaien dee en meerdere vrumde geluden drongen mien koamer binnen. Geluden dij mie deden denken aan onverstoanboar gefluuster en gekreun. Terwiel dat ik dounde was mien computer òf te sloeten, woarop ik mien kerstverhoal aan t schrieven was, vloog der wat veur mien roam langs; ik schrok der van. k Luip mit trillens noar t roam, mor dat verdween dou ik noar boeten keek en niks aans zag as snijvlokken dij deur de wind opjagd wuiren. Deur dij snij-jacht leek t net of laamp van stroatlanteern flikkerde, woarschienlek verkloarde dat woarom ik wat veur mien roam langs vlaigen zain haar. Omdat t al slim loat was, dee k gaauw ale lichten oet en dou was t net of de vrumde geluden nog dudelker deurdrongen en der nog meer veur t roam langs vloog. n Vrumde gewoarworden woar ik wat onrusteg van wuir, allain t gestoadeg en t vertraauwde tikken van de klok dee mie wat kalmeren.
Dou k in bèrre lag, kon k eerst de sloap nait vatten. Nait ongewoon, want dat overkomt mie wel voaker bie t oetdenken en schrieven van n verhoal. Je binnen der din nog zó mit bezeg en vroagen joe òf of t goud in mekoar zit en of de bosschop dij je oetdroagen willen wel begrepen worden zel.
Mien verhoal gong ditmoal over n oldere man en vraauw dij vlucht waren oet t Midden-Oosten.
Zai hadden indertied n verbliefsvergunnen kregen en ook n klaain hoeske, wat òfgelegen in t veld. Doar hadden zai zulf om vroagd, want ze waren nait geernt onder de mensen. De reden doarvan was, dat heur baaide gezichten verminkt waren en hai was zo goud as blind. De oorzoak doarvan was de reden dat zai n joar of wat leden vlucht waren, want deur heur geleuf waren zai in heur geboortelaand slim mishandeld worden.
Bosschoppen deden zai aaltied op t ende van de dag, want din trovven ze mor waaineg mensen en tegen sloetenstied van de winkels wuir heur voak wat ekstroa’s toubedaild. Zai luip aaltied veurop en hai der n dikke meter achteraan, aan elkoar verbonden deur n zeel.
Zo ook n dag of wat veur Kerst gongen zai op t ende van de dag noar t dörp om nog wat bosschoppen te doun en mit meer as aans, in stikkeduuster weer op heur hoeske aan.
Mor t snijde zo as t in joaren nait snijd haar en doar waren dizze mensen nait aan wend. En de kolle oostenwind juig de snij op tot dikke, hoge snijbulten en de poaden waren nog amper te vinden. Zai roakden din ook t pad kwiet en aal daiper zakden heur vouten weg in de snij. ‘Binnen wie gaauw thoes?’ vruig heur blinde man, want dij haar nait deur dat ze verdwoald waren. Zai stelde hom gerust, mor wos in tied wel beter en hou zai ook heur best dee, ze kwamen nait meer op t juuste pad.
Op t lest kon zai nait aans meer as zeggen dat ze verdwoald waren en dat ze doodmuide was en even rusten mos.
‘Dat kin nait,’ zee hai, ‘din verkleumen wie nog meer en kommen wie om van de kolle.’
‘Loat mie toch even rusten,’ zee ze, ‘en as wie doodvraizen, wat din nog? Ons leven is nait meer wat t was en t is toch aal gain pretje meer op dizze wereld.’
Heur man gaf tou en ze vonnen n klaain beetje schoele bie n boske. Ze gongen mit de ruggen tegen mekoar aan zitten om even bie te kommen. t Duurde mor even of de snij, dij deur de wind opjagd wuir, bedekde dizze twij aal meer en meer. Hou laank zai doar zeten hebben …?
De vraauw vuilde noa verloop van tied opains n maarkwoardege, nait vervelende waarmte over heur hèn kommen.
‘Moesie,’ ruip de man, ‘opstoan, wie mouten wieder,’ en hai wol heur omhoog helpen, mor dat gong nait.
‘Moesie,’ ruip hai weer, ‘doe bevrust ast nait in bewegen komst!’ Mor zai kwam nait meer in bewegen.
In paniek begon hai te roupen. Wat mos hai, hai kon heur toch nait in de steek loaten en votlopen kon hai joa nait, want hai zag joa niks. Euvelmoudeg gong hai stief tegen heur aanzitten en de troanen bevroren hom op de wangen. ‘Woar hebben wie dit aan te danken?’ prevelde hai: ‘Woarom … woarveur … ?’ En dou heurde hai kerkklokken luden en ondanks zien blindhaid zag hai n prachteg landschop zok openboaren en n maarkwoardege, nait vervelende waarmte kwam over hom hèn. Twij mensen, dij zoveul te lieden had hebben; vlucht waren en op zuik noar n klaain beetje gelok. n Dik pak snij bedekde baaident mit n widde deken.
Is dit wel n goud Kerstverhoal, vruig ik mie òf: en hou braai k doar n ende aan, mit nog n bosschop? En wat veur bosschop ? Antwoord kwam der nait, want ik vuil in sloap.
De snij bleef intied in grode houveulheden deelkommen en de wind bleef mor om t hoes tou brullen en drong as onverstoanboar gefluuster en gekreun noar binnen. Mor opains … wat was dat? Deur t sloapkoamerroam wuir n onbeschriefboar licht zichtboar, dat aal feller en groter wuir en inains overging in n grode widde wolk dij deur mien sloapkoamer zweefde en doar achter vandoan kwamen silhouetten dij menselke vörmen aannamen en achter mekoar verschenen kinder, n oldere man en vraauw en nog veul meer mensen.

Woar komt dit opains wel vandoan? Wat willen dij aalmoal? Mit verkrampte handen en ogen op steeltjes keek ik noar dizze verschiensels.
‘Woar wie vandoan kommen?’ klonk n stem: ‘Kenst doe ze nait meer ? Denk mor ais goud noa!’ Ik schudde mien heufd, ik kon ze nait.
En ze bleven mor deur de roemte zweven, din dichtbie en din weer achteroet, t was net of dizze figuren n dans opvoerden. En dou verscheen n blinde man dij mit n zeel aan n vraauw verbonden was. Langsoam zweefden ze veur mie langs en keken mie gramniedeg aan. ‘Herken je ons nait?’ vruig hai körtòf.
‘Ja dat binnen ze!’ zee de stem: ‘De twij mensen oet dien verhoal dijst doe nou aan t schrieven bist. En ook aal dij aandern: kinder, mannen en vraauwen dijst doe vrouger in veul van dien kerstverhoalen beschreven hest en woar t nait goud mit òflopen is. Kiek mor ais goud houveul dat der binnen en hou treureg zai der oetzain, dizze vruchten van dien hazzenspinsels.’
Twij kinder kwamen noar veuren, n jonkje en n wichtje. ‘Dizze aarme kinder hest doodvraizen loaten, dou ze stiekem bie rieke lu noar binnen keken om n mooi verlichte kerstboom te zain,’ zee de stem. En dou dij wegzweefden, kwam n aarme vraauw veurbie, dij op kerstnommerdag nog gaauw n poar klaaine kadootjes hoalen wol, dij kwam ook nait meer thoes. En dou verschenen weer de blinde man en de vraauw mit heur verminkte gezichten en de stem sprak: ‘Dizze mensen, op zuik noar n klaain beetje gelok in n vrumd laand, hest omkommen loaten in n snijbui en iezelke kolle.’
‘Woarom?’ vruig de stem: ‘Woarom zokse verhoalen? Is der nait genog ellende in de wereld? Vaalt der niks moois te beschrieven? Woarom? Woarveur?’
Ik verstiefde hailendaal van dizze aanklacht, mor kon mie verweren deur te zeggen: ‘Elkenain nimt in zien kerstverhoal voak aarmoude, gevoar, treurnis en verlais as oetgangspunt, tegenover ale pracht en proal dij der ook is. As ik dat beschrief, dou ik dat met de beste bedoulens, om gevuilens lös te waiken, mensen te ontroeren en ze besevven te loaten dat der ook aarme en ongelokkege lu op dizze wereld binnen. Ik wil de mensen bewegen doar over noa te denken en doar wat veur te doun!’ Van ale kanten kwamen der spottende protesten en gelaag.
‘Woarom dizze minachten?’ vruig ik.
De stem sprak: ‘Omreden dast doe onzin vertelst. Bie dien lezers en touheurders wilst doe omdenken opwekken deur de ellende van aandern. Zo huifst doe de wereld nait te loaten ervoaren hou beroerd dij in mekoar steekt; dat is nait de juuste kerstgedachte om mensen op dij menaaier te ontroeren.
Benuim ais de waarkelkhaid en wies de mensen ais op heur aigen tekörtkommens!’
De silhouetten begonnen aal haarder te lagen en elk woord dij de stem zee, vuilde as haarde sloagen op mien heufd. Ik wuir aal daiper de grond in trapt en aal luder wuir t lagen en de wind gierde aal haarder om t hoes tou en t licht wuir òfwizzeld mit duusternis. En dou opains … wuir ik wakker en ik lag noast mien bèrre. Mien heufd dee mie zeer, dij was deur de val tegen nachtkastje aankommen. Sloapen kon ik dou nait meer en smörns zat ik aal weer vroug weer achter mien computer en begon t verhoal van de veurege oavend nog ais over te lezen. En dou heb ik Control-Alt-Delete indrokt, want dit verhoal kon nait verteld worden.