Braiven van n poppe

Gain aine dij twievelt bie t zain van n stoatege man mit n laange, witte board en doarbie n laange, wiede, rode tabberd om de schòlders en n hoge mieter op t heufd. Al zol e ook in ains hartje zummer veur joe stoan, bie dij kombinoatsie waiten je vot: dat is Sunterkloas! Mor bie t lezen van onderstoand verhoal, zollen je hoast dìnken dat Sunterkloas ook in aander gedoanten bestaait……

De zun luit t geel, rood en broen van de dode bloadern oplichten. De wind bluis ze weer nij levent in en luit ze ruzzelnd over t gras en langs de poaden dansen. Zun en wind streken ook langs t gezicht van de man, as n nuigen om mit te doun aan t feest, mor zien wangen bleven blaik en onbewogen. Langsoam en gebogen luip de zaikelke deur t paark, in n wereld vol levent, doar e, zo leek t, al nait meer thoes heurde. Veur de zun, de wind en de bloadern was de man al dood.
Mor nait veur t wichtje……..
Zachies schraiwend ston ze op n heuveltje noast t pad om zok tou te kieken, as zöchte ze wat. Dou ze de man aankomen zag, veegde ze gaauw mit de maauwe van heur jaske langs heur ogen en terwiel ze op hom òf runde, ruip ze: “Meneer! Meneer! Hebben ie mie poppe ook zain?” De man bleef stoan en zien ogen kwammen in ains tot leven bie t zain van t verdraitege wichtje, mit op heur wangen slodderge strepen van hoasteg wegwiste troanen. “Wacht es even,” zee e, en hai bokte zok wat dichter noar heur tou. “Hou zugt dien poppe der oet?” “Dus ie hebben heur zain?” vruig ze greteg. Hai zag hou heur dunne vlechtjes bie elke bewegen van heur kopke mit wupten en hou ze hom mit ogen vol hoop aankeek. n Waarm gevuil leek de snienende piene in zien haals veur t eerst sunt moanden wat te verdoven. “Hou haistoe?” vruig e. “Marieke,” antwoordde ze. “En ie din?” “Frans,” zee e. “Snappen ie dat nou, meneer Frans,” zee t wichtje, “Annetje is nog nooit votlopen. Ik was allaint mor even noar de gruinteboer west en dou k weerom kwam, was ze naargens te vinden.” Ze zoog heur onderlipke noar binnen en even was e baange dat ze weer schraiwen goan zol. “Haar Annetje blaauwe ogen?” gokte hai gaauw. Heur lipke sprong terogge en heur mondje wol veurzichteg lagen. “Joa! En vlechtjes, net as mie. En ze het n rood jurkje aan. Binnen ie heur tegenkomen, meneer Frans?” Hai nikkopte eernsachteg. “Joa, Marieke, ongeveer n ketaaier leden.” Bliede ogen keken hom aan. “Het ze ook nog wat tegen joe zegd?” Zien antwoord kwam as vanzulf: “Ze zee, dat as k die tegenkomen zol, ik die de groeten doun mos en zeggen dastie gain zörgen moaken huifst. Ze wol aan raais goan om wat van de wereld te zain. Oh joa, en ze zee ook nog dat ze overaal goud oetkieken zol bie t oversteken.” Hail even bleef t stil en dou zee t wichtje: “Goud dat k heur nog n waarm broekje aantrokken heb onder heur jurkje, aans zol ze t meschien wel kòld kriegen kinnen.” Ze keek in ains omdeel en hail even laggen heur vlechtjes doodstil op de smale scholdertjes. “Ik zel heur mizzen,” zee ze zachies. In dizze grotemìnsenzin heurde hai de leegte in heur hartje en in n opwellen zee e: “Ze zel die schrieven!” t Kopke kwam weer omhoog. “Het ze dat zegd?” vruig ze in bliede verwondern. Hai besefte vot dat hai heur blinde vertraauwen in zien woorden nou nait beschoamen mog. “Joa, Marieke. Annetje het zegd: ik zel mien mamme elke dag n braif schrieven en vertellen wat ik aalmoal mitmoakt heb!” Heur oogjes glommen en de vlechtjes dansten weer. “Echt woar, meneer Frans?!” “Echt woar, Marieke! Ik heb heur mien adres geven en ik dìnk dat ter mörgen al wel n braif van heur is. Zellen we òfspreken dat wie mekoar mörgenmiddag om distied hier weer bie dit heuveltje zain?” Doarnoa bleef e nog n zet stoan kieken hou ze noar hoes tou huppelde, zok nog twijmoal omdraaiend om noar hom te swaaien.

Hai zag heur geel jaske al van verren deur de stroeken sweven, dou e volgende middag t pad opwandelde in de richten van t heuveltje. Ze haar n groot vairkant in t zaand taikend en hinkjede kriskras over de lienen. “Moi Marieke,” zee e. Zol ze hom al aan komen zain hebben? Ze was haildal nait verboasd en hinkjede eerst nog noar t ìnde van de liene doar ze mit bezeg was. Mit n leste sprong ston ze in ains striedewieds stil en luip dou pas op hom òf. “Is der n braif van Annetje komen?” vruig ze. Hai pakte n envelop oet zien buutse en gaf heur dij. “Dè, lees mor gaauw!” Hai zag hou ze d’envelop onhandeg löspeuterde en hail veurzichteg t pepier veur n dag huil. Op heur gezicht verscheen de innege bliedschop van n moe dij noa n haile zet ìndelk weer n levenstaiken krigt van heur kind. Mor dou e zag hou ze de braif ondersteboven in heur handen bestudaaierde, begreep e vot dat ze nog nait lezen kon. “Ik bin aigelk ook wel nijschiereg noar wat Annetje schrift. Zel ik de braif haardop veurlezen veur ons baaident?” Dat mog, nikkopte ze, en hai las: “Laive Marieke, ik bin in Spanje aanbeland en t is hier elke dag zunschienweer. Gain wolkje te bekìnnen! Huifstie dus gain zörgen moaken dat k gain jaze bie mie heb. Dij bin k nait neudeg, zo lekker waarm is t hier! En omdat k mien mooiste jurk aan heb, zel ik mie nait voel moaken, dat beloof ik. En ik eet elke dag n poar appelsienen, want dij gruien hier gewoon aan de bomen langs de weg. Mor as ik mie in Spanje verveel, din raais ik weer òf noar n aander laand. Welke, wait ik nog nait, mor dat schrief ik din wel. O joa, ik bin echt nait votlopen omdat k nait meer van die hòl, hur! Ik hòl hail veul van die en ik mis die hail voak, mor k wol ook zo groag wat van de wereld zain. En omdastoe dien mamme en pappe vanzulf nait allaint achterloaten kinst, mos ik wel zunder die aan raais goan. Vergeef t mie mor gaauw, want ik zel die elke dag schrieven. Veul smokjes van Annetje.” Dou e de brief veurlezen haar en noar Marieke keek, zag e hou ze vol aandacht noar n laimeneerstiekje keek dij op heur haand neerstreken was. Mor dou e stil bleef, keek ze hom aan. “Woar staait dat ze hail veul van mie hòlt en dat ze mie voak mist?” Hai langde heur de braif tou en weest t heur aan. “Kiek, hier staait: Ik hòl hail veul van die en ik mis die hail voak…….” Nou wees ze t zulf ook mit heur vingertje aan en ze herhoalde zachies wat e zegd haar. Dou keek ze hom tevreden aan en vruig: “Lezen je de braif nog n moal veur, meneer Frans? Nog drijmoal?” Schienboar was de braif heur bevalen en opgelocht begon e weer: “Laive Marieke…..” En hai zag hou heur lipkes op zien woorden mit fluusterden.

De volgende dag huil n dikke, grieze dook ale kleuren van de stad vast in zien greep. De man mos voaker en slimmer housten as aans en zien hoesgenoten roadden hom òf noar boeten te goan. Mor hai dee toch zien jaze aan en vertrok noar t heuveltje in t paark. Hai zag Marieke nait en Marieke zag hom nait. Mor in ains kwam ze der toch aan huppeln en even loater haar z’hom al bie d’haand. “Ik heurde joe aankomen,” zee ze. Dou ze vuilde hou kòld zien haand was, bluis ze der mit heur oam op en pebaaierde ze zien vingers waarm te vrieven. “Binnen ie verkòlden? Ie mouten joe mit dit weer aaltied goud inpakken, hur! En ook n flinke eetlepel van joen houstdrankje nemen veur t sloapen goan! Zellen ie dat doun?” Hai mos stiltjes lagen om heur bezege bezörgdhaid. “Joa, Marieke,” zee e geheurzoam, “ik beloof t die! En zellen we nou es kieken wat Annetje die vandoage schrift?” Ze nikkopte en keek hom nijschiereg aan. “Laive Marieke,” las e, “ik bin mit vlaigmesien van Spanje noar Oafrikoa vlogen. Wat was dat mooi! Zo hoog in locht zain je de wereld onder joe as n grote legpuzzel mit aalmoal poppenhoezen en de bomen binnen net luziverhòltjes. De mìnsen kinnen je hailn’t zain, zo klaain liekt ales. In Oafrikoa is t glìnne hait en nait allaint de mìnsen binnen hier donkerbroen, mor ook de poppen doar de kinder mit speulen. Doarbie vergleken binnen mien wangen en mien aarms en bainen mor slim wit! Ik wol dast bie mie wast en t ook aalmoal zain konst……..” t Was n laange braif en Marieke haar hail stil stoan luustern, zunder te bewegen. Mor noa t leste zinnetje leek ze in ains weer tot leven te komen en ze trok hom ongeduldeg aan zien klamme maauwe. “Nog es?” bedelde ze. En hai begon weer van veuren òf aan: “Laive Marieke…..”.

Zeuven oavens achter mekoar schreef e braiven van Annetje aan Marieke. Aal laangere braiven. De mìnsen dij t verlichte vìnster van zien waarkkoamer zaggen, zeden: “Hai is zeker aan t opklandern. Hai schrift weer……!” Mor ze wozzen niks òf van de brandende piene in zien liggoam, dij allaint wat verzachtte as hai bie Marieke was, in t paark. De achtste oavend sleepte hai zok mit n koorzeg liggoam noar zien schrieftoavel, pakte zien blocnote en dwong de punte van zien pìnne woorden te vörmen. Mor de piene verlamde zien spieren en de koorze dreef zien gedachten oetnkander. Zo vonden ze hom, dodelk vermuid achter zien vel pepier, mit allaint t begun van n braif: “Laive Marieke…..” Ze bròchten hom vot noar zien bèrre.

Vergees wachtte Marieke de volgende middag op meneer Frans. t Was weer net zok mooi zunschienweer as dou ze mekoar veur t eerst zain haren. De rode, gele en broene bloadern zatten weer achter mekoar aan te juchtern in de wind en t lutje wichtje hinkjede geduldeg langs de lienen van t vairkant, dij ze mit n spits vingertje in t zaand taikend haar. Ze keek nait op dou der in ains n schare vol op t vairkant. “Ie binnen loat, meneer Frans. Ik heb al n hail zet op joe wacht!” De stem dij antwoordde dee heur vot opkieken en mit n verboasde blik keek ze in t gezicht van n vrundelk lagende vraauw. “Moi Marieke,” zee ze, “ik bin hier noamens meneer Frans. Hai kin nait komen en het mie vroagd om die op te zuiken.” Dou huil ze heur linkerhaand van achter heur rogge vandoan en langde heur de poppe tou. n Poppe mit grote, blaauwe ogen en n vuurrood jurkje aan. Marieke pakte dij mit baaide haandjes vast en doekte heur vot stief tegen zok aan. “Annetje,” fluusterde ze, “Annetje….ik heb die toch zo mist. Gaaist nou nooit weer aan raais?” “Nee,” zee de vraauw zachies, “ze gaait nooit meer aan raais. Luuster mor, Marieke. Meneer Frans het mie n braif mitgeven veur die. Hai het mie vroagd die dij veur te lezen.” Dou ze de braif oet de buutse van heur jaze pakt haar en dij vervòlgens openvòlde, wol de wind ter vot al mit aan t speulen goan. Mor de vraauw huil t pepier goud stief vast. “Laive Marieke,” las ze haardop, “vanmörgen wui der aanbeld en wat was ik verboasd dou ik dien Annetje doar bie deure stoan zag! Ze zee dat ze genog haar van t raaizen en dat ze slim wìnst haar van die. Ik heb verteld dastoe heur ook zo miste. Hòl heur in t vervòlg mor goud in de goaten, zodat ze nooit weer votlopen kin. t Spiet mie dat k ons òfsproak van vanmiddag nait noakomen kin, mor zelst t mie vast wel vergeven kinnen. En nou dat Annetje der weer is, kinst mie vast wel mizzen. Meschien dast heur wat veraanderd vinst, mor dat komt omdat ze zolaank raaisd en zoveul mitmoakt het. Doar veraandern mìnsen deur en poppen schienboar ook. Laive Marieke, t alderbeste mit die en Annetje. Ik zel die nooit vergeten! Meneer Frans.” Terwiel de vraauw de braif weer zörgvuldeg dichtvòlde, huil Marieke de poppe mit gestrekte aarmpkes veur zok oet en bekeek t gezichtje laank en aandachteg. “Bist niks veraanderd, Annetje,” stelde ze vast, “haildal niks.” Dou stak ze in ains n haandje oet en trok de vraauw aan ain van de maauwen van heur jaze. “Nait votgoan!” bedong ze. “Ie mouten de braif van meneer Frans nog drijmoal veurlezen!” De vraauw vòlde t vel pepier weer open. “Laive Marieke……,” begon ze.

(Bovenstoand verhoal is n veurval oet t leven van de bekìnde schriever Franz Kafka, in t joar veur zien dood (1923). Zien vrund en biogroaf Max Brod het ter ooit es over verteld en weer n aander, Gérard Michon, het ter vervòlgens n romantisch verhoal van moakt. Dij ik touvalleg las in n òlle Margriet van 1965 en in aigen woorden noaverteld heb…….)