Braand!
Noa braand van 1897 waas der ien 1921 opnijs braand ien t logement-café. Regionoale kraant ‘De Ommelanden’ het ter oetgebraaid verslag van moakt.
Truus en Jo (Trui en Johanna oet braif), twij klaaindochters van Bernardus vertellen doarbie heur aigen belevenizzen.
Logement-Café. Mit terras! Hoofdstroat 97, Oethoezen.
Foto: Eduard Sanders/Groningen
De Ommelanden: ‘Woensdagmiddag te ongeveer kwart voor vijf werden de bewoners van ons zo rustig dorp opgeschrikt door het luiden der brandklokken.’
Truus: `Dij tied, kwart veur vief, klopt nait, want ik wer te klas oet hoald deur meester v.d. Vegt.
En dat mot véúr vaaier uur west wezen. Ik mos mit hom mit noar zien hoes, noast schoul, mit handen veur ogen. Ik mog absoluut nait kieken.’
Jo: `Ik waas sikkom zeuven joar op dizze dag. Meester v.d. Vegt broesde ons klas ien en raip:
“Kinderen, allemaal de school verlaten en door de Pastoor zijn tuin naar huis, want het huis van Sleumer staat in de brand”. Ik bleef as verstaind ien baank zitten.
Dou ik op t lest vermist wer, kwam meester v.d. Vegt trug ien klas en trof mie doar bedoezeld aan. Mit n jas over kop werd ik noar zien hoes tou brocht.’
De Ommelanden: In een ommezien ging de mare: er is brand in het `Café Bos’ van den heer R. Sleumer Jr., aan de Hoofdstraat.
Truus: `Pa Sleumer kwam op fiets deur Hoofdstraat aanreden. Dou e ter hoogte van ‘widde kerk’ (N.H. kerk) waas, raip ain tegen hom dat zien hoes ien braand ston.
t Bericht trof hom as n slag mit veurhoamer en van schrik vil e van zien fiets. Moeke haar nait allain zörg veur t gezin, mor ook veur t logement, doar ze sums wel zeuven personen ien de kost haar. Boven woonden vaaier kostgangers en áín van heur waas meester Falke, van Roomse Schoul. Dij haar volgens pa Sleumer braand op zien gewaiten, omdat e n smeulende sigarettepeuk ien papierbak gooid haar. Dainstbode Anne Hoek, dij aan loop waas mit trapschonen, rook braandlucht. Ze dee deur van meester Falke zien koamer open en deur trek wer haile koamer doalk ien lichtelaaie zet.’
De Ommelanden: Alles brandde in korten tijd totaal uit. Alleen de timmerwinkel en de aangrenzende perceelen konden worden behouden. Van den inboedel kon weinig gered worden, daar alles te vlug in z’n werk ging. Boven ging alles verloren, o.a. de inventaris van vier kostgangers en die van de dienstbode, tevens werd de bibliotheek der tooneelvereen. ‘Vondel’ een prooi der vlammen.
Braand. 1921. Foto’s: Ommelander Courant
Huis en inboedel waren verzekerd bij de Uithuizermeedster Burger Brandkas, doch naar de tegenwoordige omstandigheden gerekend, te laag.
Zoo groot was de hitte, dat de spiegelruiten aan de overkant van de straat, in de voorgevel van de winkel, toebehoordende aan de wed. A. Rubertus, sprongen. Een woord van dank komt toe aan hen die hun uiterste best hebben gedaan om nog te redden wat te redden viel. Tevens een woord van hulde aan de dappere spuitgasten. Een woord van afkeuring moet worden uitgesproken over het materiaal dat zij ter hunner beschikking hadden, de eene slang naar de andere sprong, terwijl slechts één spuit flink water gaf.
Had hier een stoomspuit aanwezig geweest met deugdzame waterslangen, o.i. had dan veel gered kunnen worden.
Ook hebben wij ons meer dan eens afgevraagd of er wel voldoende leiding was. Men moest zich ergeren hoe vaak onoordeelkundig te werk werd gegaan, muurwerk noodeloos omver werd gehaald, kozijnen en raamwerk zonder doel werden uitgebroken.
Opmerkelijk is het, dat in dit perceel 24 jaar geleden op dezelfde plaats brand ontstond, doch toen kon men de schuur behouden. Wel vreeselijk voor de familie Sleumer, in zoo’n korten tijd beroofd van huis en inboedel.
Truus: `Ainegste dij der beder van worden is, waas Anne Hoek. Ze waas aal heur bullen kwiet. Doarom kreeg ze van Gemainte permizzie om mit n liest bie deuren laans te goan om geld op te hoalen. Ze hil meer geld op as dat ze aan rommelderij verloren haar.’
Voader Roelf Sleumer kon t bloud van meester Falke wel drinken. ‘As e mit ons deur t dörp hin laip, en meester Falke kwam veurbie, din mouk e ons kiender doodschoonverlegen, want din belkte hai godsgruwelek haard over stroat:
`Kiek, dij kerel het ons hoes ien braand stoken!’
Noa dizze braand het meester K.H. Falke Oethoezen verloaten.
Mor Roelfs oldste zeun Bernard maint haildaal nait dat meester Falke braand sticht het. Brandstichter waas meschain Roelf Sleumer zulf. Dij 21ste april waas n kolle dag en Pa Sleumer besloot om kaggel nog even weer aan te steken. Hai bruukte doar n hail bult old papier en braandholtjes veur.
Zodounde is schosstain, dij deur n kaast ien koamer van meester Falke laip, mainstekaans oververhit roakt. En bie dij kaast is braand begonnen.
Dit verslag dat Jobke ien 1995 mit groot sukses veurlas bie 77e joardagvieren van zien oom Johan, kreeg vot n stittje.
Ien dij naacht is Motel ’t Gemeentehuis van Bernard jr. (1953) veur t grootste dail opbraand.
En net as ien 1921 schreef De Ommelander Courant n verslag op veurpagina:
‘UITHUIZEN – Zalencentrum ‘t Gemeentehuis in Uithuizen is vanochtend getroffen door een uitslaande brand.
De bovenverdieping van het etablissement in de Uithuizer Hoofdstraat viel geheel ten prooi aan de verterende vlammen. Bij de bestrijding van de brand ondervond de brandweer problemen met de aanvoer van water.
Door werkzaamheden aan een defecte pomp van de Waprog in het waterleidingnet was de waterdruk te laag. Waprog-medewerkers wisten dit euvel snel te verhelpen.
Op dat moment sloegen de vlammen al wel uit het dak en dreigde de brand over te slaan naar de belendende gereformeerde kerk. Door dit gebouw nat te houden, wist de brandweer dit te voorkomen. Om ongeveer 9.30 kon het sein brand meester worden gegeven’.
Oorzoak van braand bleek loader n oververhitte geiser boven op overloop. Zo kin t wel weer nait?!
Drij branden! 1897, 1921 en 1995.
Ien 1921 waas Roulf nait te hoog ien brandkaast en doarom is t veurste ènd van t pand nooit meer aan stroat toukommen!
