Vrouger vieren van karstdoagen

Wat is vrouger, hou wied mouten wie dìn weerom in tied? Hou ging ter heer bie joe mit karstdoagen?
Krìntstoet, zuitstoet, as t snitje mitzat din ook nog stoet mit spijs, mor dat was ja nog aal priezeg. Stoeten van zo’n aanderhaalf meder laank, dingen konnen in elks gevaal krekt op bèrplaank liggen. Gounent dij dat nait waiten: dat is n plaank bie voutenènd in bedstee.
Moeke was der bot slim drok mit, vanzulf. Veurkoamer optugen. Boudel wer himmeld van hier tot gunner. Bosschoppen op bestèl, dij werren in boukje zet en ophoald deur krudenier of bakker, zo ging dat in dij tied.
Optugen wer mit huls voak doan, mit n dont watten der op, want t mos ja lieken op snij. Achter spaigel, petretten, vìnsterbaank, overaal huls, bozzem mos der ook aan leuven. Summege lu haren n boomke in emmer stoan, doar werren echte keerskes in vast zet mit kniepers. Widde keerskes wazzen t voak. As fertuut werren der wel hoakte balen aan takken hangen. Emmer wodder der bie, mit vaail, vuur kon ja rap om zok hìn sloagen, doar zaten lu nait op te wachten. Dennetakken werren wis nait votdoan, moeke legde dat deel bie huls op vìnsterbaank. Op toavel keerzenhollers van eerabbels moakt. Makkelk zat was dat ja. Ie pakken eerabbel, laifs n grode, snieden n plakje der òf veur onnerkaant, hier dee moeke n leeg deuske van luzivèrs onner, platsloagen. Aans kwam der n kring op toavelklaid. Aiveg zunde was dat ja, zulfde veur bovenkaant, mor din mos doar nog n gat oet kraabd worren, doar kwam keers in te stoan. Mor keerzenstaander wer nog schierder moakt, mit rood of gruin crèpe-pampier der om, vaastmoakt mit goaren. Och, och, schier was t worren man. Koamer rook noar karstdoagen, abbelsienen op n schoal, want dij kregen ie allinneg mor mit karst. t Was zo wied, mit pa en moeke lopend noar kerk tou, verskes zingen, domie verhapstokte wat, din noar hoes, veur n kopke sukkeloamelk. As t wat mit zat wazzen blommen ainmoal nait van roam òf as wie thoes kwamen. Kaggel ston wied in koamer, waarmte kon aal kaant op, mit törf en briketten wer braand der in hollen. Dou haar ie nog eerlieks winter. Moeke haar vlees oet weck hoald, wis ook nog peerkes of abbelsmots. Mor veuròf wer der soep eten, dat heurde zo in dij tied. Eerabbels haar moeke aal op n paitereuliestel zet, n klaain vlamke vanzulf, wat aans ging t kwaalmen. Mien moeke dee dat voak as wie op kerk aan gingen. Duurde ja slim laank veurdat t aan kook was. As lekkers noa, kwam din n snie pudding op toavel te stoan, n viskevörm, din kiepte moeke vörm om op bord deel, elk kreeg din n plakje, mit lekker saus oet weck van frambozen of eerdjebijen moakt. Wodder ston oans din in mond. Dij haar zai guster moakt. Eerste karstdag wer der as hoesholden zongen bie harmoniun, örgel, as dij der touhil, olde wieskes oet vrougertied. De hedders, stille nacht haailege nacht, der is n kindeke geboren op eerd, nog veul meer van dij laidjes. Din ook weer sukkeloamelk mit n kraanske van bakker oet dörp. Tegen oavend op n kraant, souskes oetpulen aan toavel. Keerskes aan, t was zo noflek. Voak werren der ook nog spultjes doan, tillevizie was der ja nait, nog noeit van heurd dou. Bie summege minsken ston n buizenradio op dressoir, dij mog din eefkes aanzet worren, luustern noar meziek oet vrumde laanden, schier man.

Bie toavel stoet eten, mit roombodder, dat was nait bie elk zo. Noa n beker glìnhaite melk, mozzen kinner op bèr. Kroek aan vouten, dreumen van karst, sloapen as n swien. Zundagschoulfeest aanderdoags, twijde karstdag, in kerk.
Boom zo groot, sikkoms tot verwölf aan tou. Dij was zo aibels schier optuugd, mit grode keerzen, en glinsterballen.
Ook weer mit donten watten op takken. Kerk was vol mit lu, dij noar dizze noamirreg touleefd haren. Wodder der noast mit vaail en laange stok.Veur t gevaal dat boom in brand kommen zol.
Op koor van kerk wer hail voak n ‘tableau’ oet stro zet. t Haile geboorteverhoal van Jezus werd din noa speuld, mit stilstoan. Kinner mit verskes, dij zai op schoul leerd haren. Zulfs engels wazzen der bie, mit vleugels moakt van pakjedroad, mit n lap oet n loaken dij òfdaankt worren zol.
Wiezen der bie, mit lekker roek en kedootjes. Jozef mit n gerdien om haals van opoe, dreugdouk om kop tou. Hai haar n ruderstok in haand. Maria haar n widde loaken om, doar roustplekken op zatten, mit nog stuk van opa’s duvvel der om hìn sloagen, aans wer zai kold. Kraans op kop van huls.

Mor in krubke lag potje Jezus, Mientje heur pop, mit gat in kop, ain aarm bongelde der bie, mor t leek echt, doar ging t om. Op stro, dat heurde zo, mit nog wat lappenlonten der bie. Kou van n ploatje, aargens oetknipt, groot noataikend op n stuk wit kellerpampier. Schoap en ezel wazzen der ook. Domie, of wèl mor ook, leesde din t verhoal veur, lu mozzen stilstoan dat heurde zo, störmlanteern dee ook nog dainst. Mor t was zo as t heurde, of aal kinner t begriepen konnen? Dat zel noeit oet douken kommen, zai binnen doar west, goud om in kerk te weden. Op lest wer der nog n schiere karstverhoal veurlezen, voak over n jonkje dij votlopen was in grode bos, doar voak wilde swienen rondluipen. Mor t kwam haildaal weer goud mit hom. Mit flenelbord wer ook wel n verhoal oetstokt veur kinner, pampieren taikens, of van n lap stof, dij doar din op plakt konnen worren, zo der weer òf te hoalen, bie wat vertelsterje ook. Noa òfloop kreeg elk kind n kedootje mit, ook nog n kop sukkeloamelk. Din weer op hoes aan, in kroakende snij, mit volle moan, ies op sloten en moaren. Vrouger karstdoagen om noeit te vergeten.