Stil

Ien vekaanzietied is t nog slimmer as aans: der is waaineg te doun bie ons ien dörp. Joa, der gebeurt netuurlek wel n beetje. Sums allerdeegs wel twij beetjes. Bieveurbeeld ale mörgens en
oavends. Den roast ter drok verkeer over pervinzioale weg deur dörp, de spits van forenzen noar Stad tou en weerom. Sums ook jakkern der ien de spits grode trekkers op dikke banden brommend deur dörp, mit monsterleke gevoartes der achter.

Of troage trekkers mit wel twij woagens mit hooipakjes. En steevast mit n laange sleep auto’s der achter aan. (Woarom dij toch altied net ien de spits rieden …?) Mor tussentied is t toch hail rusteg.
Rust. Ik maag doar haile geern over. Mien mooiste mement is op zundagmörgen, om kovvietied bie zummerdag, mit mooi weer. Den zit ik mit mien vraauw ien boeten. t Is hail stil. Haalfschaid van mien dörpsgenoten ligt nog op ber en aander haalfschaid zit ien kerk. En ook mainste boeren holden zundagsrust. Ik ben nait kerks, mor hol dit gebruuk (of zo je willen: gebod) geern ien ere. Wat wil n mens nog meer?
Nou …. dat is te zeggen. Ien week binnen der wél veul geluden. Geluden van waark. De grasmaaiers van Ability bieveurbeeld, t bedrief dij bie ons openboare toenen en t gruin verzörgt. Ik nuim dij lu gekscherend de ‘maaimaffia’. Vanwege t keboal dat ze moaken as ze mit heur motorstrimmers aan gaang binnen. En traauwens ook om t mooie woord zulf: de twij allitererende ‘m’-men , twijmoal ‘f’ en aal dij ‘a’s.
Je kinnen dat gejank al van verren heuren, allerdeegs van aanderkaant dörp. Begriep mie
goud, ik heb niks tegen Ability en de manlu dij doar waarken. En t waark wat ze doun, mout ook
gebeuren. Mor ze moaken wel n bult lewaai. Ook as maaimesien over t speulveld bie ons veur t
hoes doavert is t n hail gebrom.
Lestdoags nog, dou kwam mie der toch n apperoat bie slootswaal achter t hoes. n Haile dikke trekker mit n hydraulisch bedaind maaiapperoat ter aan vaast. n Braide maaibaalk mit n dikke flexibele buis der aan, dij t maaisel doalek opzoog en ien n woagen spoot, achter trekker. Hoeregek wat n keboal.
En den heb ik t nog ins nog nait over boeren en heur mesienen. Ik woon aan achterkaant dörp,
dus ik heb ter t mainste ‘genot’ van. Grasmaaien, grasschudden, en nog n moal schudden en
meschain nóg n moal. Vervolgens t gras roapen om t ien te koelen, of t ien pakjes paarzen.
Doarnoa kunstmis streuen, of – sums ook én – injecteren mit gier. En den weer vannijs de cyclus:
maaien, schudden …. Wel n moal of drij, vaaier ien t joar. Ales gepoard goande mit toerloos trekkergebrom.
Ook mien baaide buren binnen sums aan t kluzzen. Aan ain kaant klopt en klundert t ien hoes dat t doavert en aan aander kaant heur ik aalgedureg n cirkelzoag janken. En den bin ik ter nóg nait!
Verbaaauwen van t olle kerkje is net kloar. t Is werkelk hail mooi worden, doar nait van.
Mor doarvéúr was t n geklop en getimmer, geboor en gezoag. Wie konden t dudelk heuren as wie ien boeten zaten. Net nog is der n nije parkeerploats veur t kerkje aanlegd. t Zaand mos aanstampt worden mit n mechoanische trilploat, ain mit n benzinemotor. Den wait je t wel, wat geluud aangaait. Den is der ook voak nog t geronk van dij lutje vlaigtugen ien lucht, ik bedoul dij van Eelde.
Juust mit mooi weer en voak ook op zundag (smörgens gelukkeg nog nait, de sloapkoppen).
En as t haildal goud oard het, is der op n aantal zotterdoagen ien t joar crazyrace ien t noaste dörp op n stuk gruinlaand aan ons kaant. As wiend den ook nog ongusteg is, hebben wie haile dag t ‘genot’ van gebrom en geronk van dij crossauto’s en t gebelk van luudspreker, tot ien hoes aan tou.
Dus proat mie nait van rust en stilte.
De Frans-Amerikoanse schriever George Steiner viendt ien dit verband dat meziek, en benoam
klassieke meziek, deur de aiwen hin aal haarder worden is. Even n roege greep: vrouger was n
symfonie van Haydn (2e helft 18e aiw) zo zaacht, dat je der gewoon bie proaten konden, wat t pebliek ook werkelk dee ien dij tied.
Dou kwamen Beethoven (ta-ta-ta-tààà), Schubert, Mendelssohn, Berlioz, Wagner, Brahms en nog n haile rieg. Meziekstukken werden aal laanger en veuraal mit veul meer contrasten, zaachter mor ook veul haarder. En aan t end van Romantiek nog Bruckner en Mahler mit heur grootse symfonieën, sums meer as honderd man op t podium. Mit keihaarde, spetternde fanfares en oorverdovend paukengerovvel.
Mor t klapstuk was – nog altied volgens Steiner – Stravinsky’s balletmeziek ‘Le Sacre du Printemps’, wat n enorme rebulie gaf bie eerste opvoeren ien Paries ien 1914. n Kakofonie van haarde geluden van t orkest, daansers mit vremde fratsen en roar gespinhak. En benoam ook van t publiek, n gebelk, gejoel en gefluit van ofkeurens, ze vonden t vrezelk. Ik mout zeggen: der zit wel wat ien dij redenoatsie van Steiner. En den heb ik t nog ins nait over keihaarde moderne meziek, van bieveurbeeld house-party’s en dansfeesten. Ien joaren zesteg begon dat aal. k Heb ter zulf aan mitdoan, ik zat dou ien n beatband. Dat was n breuk mit t verleden, beatmeziek mós keihaard wezen. Wat wie van oldere mensen voak te heuren kregen was: “Kin t nait wat zaachter?” Mor wie haren doar netuurlek onze slinger aan en vonden juust hou haarder hou mooier. En nóg, kom je ien n kefee of bar den mout je haard belken om boven meziek oet te komen om joe n verteren te bestellen. Of je mouten t ien geboarentoal doun, wat nait ongebrukelk is ien dij kringen. n Goud gesprek kin je den wel vergeten. Kortom, wie mouten ons der wel bie deelleggen dat ter aal meer lewaai is ien wereld.
t Is dus allaank nait meer zo as ien t bekende gedicht “Akkerleven”, van de dichter Hubert Korneliszoon Poot (1689-1733), woarvan de begunregels luden: “Hoe genoeglijk rolt het leven / Des gerusten landmans heen…” n Slim idealizeerd lofdicht op t boerenleven oet begun 18e aiw. (Traauwens, ien ditzulfde gedicht staait nóg n bekende zin: “Zeven kinders en een wijf / Zijn zijn daag’lijks tijdverdrijf.”)
Pladdelaand is tegenwoordeg gain oase van rust en geluk meer, zo as ien dit gedicht. Dat was ien 18e aiw meschain zo, wat traauwens nog de vroag is; der was ook veul aarmoude. Alewel de dichter Poot zulf ook boer was, dus hai haar wel recht van spreken.
Tegenwoordeg doun boeren ien mien omgeven alles zulf, hail aans as tot vlak noa Twijde Wereldoorlog. Dou haren dikke boeren hier op t Hogelaand personeel en ale waark was handwaark. En dat mouk hoast gain lewaai. Maaien mit n zaais, plougen mit n span peerden, hooien mit hooivörk.
De journalist Herman Sandman, dij n joarofwat leden bie Gezinsbode ien Stad waarkte, het n boukje soamensteld van zien colums dij e ale weken ien dij kraant schreef: ‘De laatste bus naar Slochteren’. Hai zegt ien ain van dij columns: “Bedrijvigheid hoort bij het platteland, als je daar niet tegen kunt, moet je ergens anders gaan wonen.”
Sandman is iendertied van Stad noar t pladdelaand verhoesd. Hai docht ien Slochter ook rust te vienden. Mor t is doar net zo’n lewaaiboudel as bie ons ien dörp, begriep ik oet zien columns. Ook roazende trekkers, ook forenzenverkeer, motormaaiers en bladbloazers. Ik ben t wel mit hom ains, t is de tiedgeest en doar mout je gewoon ien mit. En de moderne tied het toch ook veurdailen brocht, benoam veur aarbaiders. Want t was vrouger laank en haard knooien, veur waaineg loon, ien n onderdoanege pezietsie. Mor de pries doarveur is wel overaal lewaai.

Mor toch, ik bin ientied wel op n leeftied kommen dat ik laiver stilte heb. Gain doodse stilte, mor n stilte woar je ales heuren kinnen. n Zummeroavend ien t langste van doagen. t Is licht tot n uur of elf en nog lekker zwoul. Wiend is liggen goan en boeren binnen ook stopt mit heur mesienen. t Rode licht van zun, dij al ondergoan is, zit ien t noorden. Wie zitten achter t hoes mit n glaske wien. Mien vraauw het n poar keerzen aanstoken. Op zo’n mement kin je sums n haile mooie, zaachte stilte hebben. Je heuren n hond blavven bie n boerderij ien de verte. Twij scholeksters dij ‘piekend’ over vlaigen. n Kiewiet ropt boven t gruinlaand. t Zaachte soezen van n enkele auto over pervinzioale weg. n Kraai fladdert boven ien n hoge boom. Twij mensen dij n endje lopen en doarbie wat proaten.
Zuk soort geluden bedoul ik, nait apmoal touglieks mor mit laange tussenpozen. En onderwiel n leger kikkers ien sloot achter ons toen, aingoal te kwaken. Och, ik vien dat toch zo lekker …. Dat komt veur mie dicht ien de buurt van wat je geluk nuimen kinnen.

Traauwens, ik trof lest ain dij nait sloapen kon van al dat gekwaak van kikkers. On-be-grie-pelk!
Ik vien dat gekwaak zo rustgevend en zo bie t pladdelaand heuren. En ook bie zummerdag heuren. As ik op bèr goa en ik heur dij kikkers, mout ik moaken dat ik ter kom te liggen, aans vaal k eerder al ien sloap. Valen joa, mit ale gevolgen. Oké, ik heb den ook wel ais n glaske wien op ….