Snachts ast donker is…
n Klain kèl stroompje tocht verkleumt mie de vingers.
k Schoef ze onder t zaachte flanel van kuzzensloop.
Licht van stroatlanteern, filtert deur t haalfdicht schoven gedien, vaalt over oons bèr. Klaas zien grieze hoar krigt in dit zaachte schiensel n zulvern glans. Aan zien oam heur ik dat è in daipe sloap is. Veurzichteg draai ik mie om, k wil hom ja nait in zien nachtrust storen.
Beneden in koamer, slagt oons grode klok twij haarde sloagen. Vlak doarop heur ik leutje pendule heur vroleke, bliede klank: ‘alweer twij uur van dizze nije dag binnen veurbie’. De olle koekoeksklok liekt mie in mien sloaplooshaid oet te laachen; ‘koekoek, koekoek’.
Veurzichteg schoef ik te bèr oet. Evem heur ik Klaas. “Blief mor liggen,” fluuster ik hom tou, “t is nog midden in de nacht. Kom zo weeromme.”
Mien goud van de veurege dag pak ik onner aarm en sloep zo stilletjes ast mor kin trap oaf noar beneden.
Eerst mor ais in koamer op baank zitten. Wèl wait, messchain komt sloap din wel. Mor aiglieks wait ik van te veuren dat dàt vergeze hoop is.
As ik zo n tiedje zit, vaalt het mie op, dat het amper duuster is in oons hoes. Veur joaren terug, dou wie hier pas woonden, was het snachts routduuster. Wie hadden dou altied n zaklanteern noast bèr liggen, veur as we dr ais oet mozzen. Mor nou, nou huft zukswat nait meer.
Oons boetendeurlaamp loat zien licht op de widde auto van Klaas vaalen, oons keuken is doardeur hèlverlicht. In koamer vaalt het licht van de stroatlanteern van n endje verder op. Duuster, nee duuster is t nait meer.
En sloap wil nog steeds nait kommen. Messchain as ik es evem noar boeten goa. Messchain as ik genog kolt wor en din weer in t waarme bèr kroep. Messchain dat din de rest van de nacht nog in sloap deurbrocht kinn worden. Messchain.
Hond in zien körf tilt kop op. Legt hom weer op zien poten terug, as è zugt, dat ik nait van plan bin om zien raim te pakken.
Ik dou deur lös en loop tussen schuren deur, toen in. Een fel oranje schiensel legt een onnatuurlek licht over bomen en viever. n Flotje wind as n zuchtje striekt mit onzichtboare hand leutje kabbeltjes in t wotter. Het liekt wel n klain vuurzeetje in het spoukachtege licht.
Hier en doar heur ik het gescharrel van wat nachtdaaier.
Gedachte aan n gebeurtenis van laank leden komt opains terug: ‘Wie wazzen vot west mit mit auto. Dou we hond oetloaten wollen in toen, was dij mit gain meugelekhaid toen in te kriegen. Achter oonze schuur, wie hadden dou nog mor ain schuur dr stoan, heurde wie een roar gesnoef en gepoest.
Fantazie sluig oons op loop, wat dr wèl nait aal in toen wezen kon. t Was dr meer as routduuster, wie konnen echt gain haand veur ogen zain. Dou we mit zaklanteern toen in schenen, viel t licht dr van in n poar grode broene ogen. Boer Liewes, achter oons, har jonkgoud in t laand stoan. Doar was n slootjespringer bie. En dij was in oons appelhof belaand.
Midden in nacht bin we dou mit nkander aan gaang west om t baist weer terug over sloot te kriegen. Midden in de nacht, in het pikkeduuster. Het mout wèl n spoukachtig gezicht west hemmen. Lichtbundels van zaklanteerns, dij hinneweer schienen, tussen graauwe aarmtakken van bladloze bomen.’
Mor nou, bie aal t licht wat dr nou midden in de nacht is, kin k mien kraant nog wel lezen.
Ik besloet om toch nog mor evem aan de wandel te goan. Sloap is ja nog vèr te zuiken.
Duuster, woar is t nog duuster?
Doar woar oeit over leegliggend nat laand grieze dookslierten tot widde wieven en andere spoukinbeeldens omtovert werden, verdrieven nou grode lampen oons baang wezen in t duuster van de nacht. Oonze angst dat dr ain oonze weelde en welvoart oafpikken kin, zörgt dr bliekboar veur, dat we haim en alles dr wied omtou, van vroug in de oavend tot loat op de mörn in fel licht zetten.
Of zol we baange wezen veur oonze aigen schare en oonze aigen spouken. Binn we baange veur aigen gedachten en aigen spoukspinsels, zo baange, dat we wereld om oons tou hèl verlicht willen hemmen. Moan en steerns binnen nog amper te onderschaiden. Mor vanoet satelieten is oons laand zichtboar as ain grode lichtvlek.
In oons toen hemmen rans-oel en stain-oel al laank heur plek verloaten, op zuik noar wat meer leefroemte en minder licht. Noast het gemis aan echte stilte, komt dr toch ook al meer verlangst noar echte, donkere, duustere nachten.
Wirdum, Jannewoarie 2004
