Retoer ofzender

k Luip jongstleden vrijdag mit mien oldste klaaindochter te spanzaaiern. Plotsklaps greep ze mie bie schammelhakken, bie wieze van spreken din, den doar kon ze mit heur zes joaren ja haiaalmoal nog nait bie. “Opa k zie ze vlaigen!”, zee ze begaisterd. Nou kwam mie dat wel wat roar veur, den volgens mien beschaaiden menen is der niks mis mit in heur bovenkoamertje. Kon din ok onmeugelk aine van de zeuven wezen, dij op loop goan was.

k Mog gevouglek aannemen, dat t wicht nog gain verdovende middeln broekte, dij heur in dit soort hogere sferen brengen kon. k Beschaauwde mien ‘zunnestroaltje’ aaid- krek as le aandre opa’s – denk ik, as de knapste en de looste van aalmoal. Doarom bevrömde mie dizze opmaarken totoal. t Duurde evenpies veur t recht tot mien ofwezege hazzens deurdrong. “Woar din?”, vruig k din ok woarschienlek wat schoapachteg. Mit mien gedachten was k schienboar op n hail aandre ploatse west.

“Doar”, kwam t wat snibbege antwoord, “doar n koppel doeven”. t Lag mie op tonge, doarop te reoageren mit n: “Zeg dat din votdoadelk”, mor doar haar k loater wis en woarachteg spiet van kregen. Dou k t oog omhoog richtte, zag k inderdoad n koppel doeven over scheren.

Woarschienlek woonde doar in buurte n doevenmelker, dij zien doefkes oet loaten haar. k Vertelde heur zo t ain en aander over t holden van postdoeven en wat doar zoaal bie kwam kieken. Oet aigen ervoarens kon k doar ja over mitproaten.

k Wis der wel wat van of. In t veurege hoes haar k mie al voak genog aargerd aan mien leste noaber. Dij haar mie doar doch n joekel van n doevenhok achter t hoes zet. Dat willen joe nait leuven mor doar konden wel honderd doeven in. t Stak in elks geval nait op aine.

Elkenain kin op klompen aanvuilen, dat as je as doeve mor voldounde deur keelgat noar binnen waarken, der vroug of loat weer wat noar boeten komt. In dat leste school hom nou dij aargernis. As dij kerel doeven eerst haar loaten vlaigen en ze bie troggekomst te vreten geven haar, was der niks loos west. Noa de moaltied legen dij schietnusten noa n zetje ja begriepelkerwies heur gewaaiden.

Doar haar dizze nijbakken doevenholder bliekboar nog nooit van heurd. Of zol e bange west wezen, dat e t hok din voaker schonen mos? In elks geval zetten doeven noa n poar rondjes in buurte zok op aanwezege doaken.

Nou was t net of duvel der mit speulde, mor n poar moal op dag göng n tjoggel doeven t laifst, teminzent zo leek t wel, op ons dak zitten, om heur ‘restweerden’ te lözzen. Aaltied wordt der zegd, dat hounder- en doevenmest aibels goud veur toene mouten wezen, mor ik en nog minder dien oma, zat verlegen om dij schieterij. Ze scheten t haile dak under dij smirrege troep. Veuraal bie zummerdag kon je bie toeren nait mit fersoun boeten zitten. Toafels, stoulen, toene, mor ok mensken scheten ze der under.

t Hoes was din te klaain, pannen rabbelden bie toeren der van op t dak en ik,opa, as hoofd van t volk, was weer de pineut. En dat le deur zo’n poar mizzelke schietvogels. Nou mouten ze doun, wat netuur heur ingeft, zo kin j heur dit nait persoonlek toureken, mor net as bie drollen struiende honden, binnen oetendelk heur boazen echte boosdouners.

Op hoge bainen bin k din ok op n kwoade dag noar buurman Rieks steveld, om verhoal te hoalen. Veur zoveulste keer dee k mien beklag goan doun bie Rieks, dij mie belaanstellend aanheurde en vervolgens zee, dat t de netuur van t gevogelte was. Hai kon ze doch bezwoarlek aalmoal n pisdoukje veurknuppen, zee e leste moal, dat k bie hom op ‘bezuik’ was.

k Was dij haile schietboudel zo zat, dat k derbie staampvoutte. As e der vanof nou niks aan dee, din zol k aandre moatregels nemen. Op wat veur moatregels ik doulde, wis k zölf nog nait. “Ik zol en ik wol..” k Begon der sikkom van te stuttern. Zien leste woorden muiken mie zo roppeg in hoed, dat k hom opzied drokt heb.

Mit doevenstront oet mien grasveld nog aan schounen bin k noar binnen steveld om doar bie zien vraauw mien aargenis nog ains dunnetjes over te doun. Zie luusterde beder noar mie en beloofde, mit n haalf oog op stinkende smurrie, dij k mit mien schounen op heur tepijt achterluit, dat zie der wat aan zol doun.

As Rieks nait in wol griepen, din zol zie heur der wel es mit bemuien. Omreden k ok de beroerdste ja nait was, gaf k heur en hom veur zoveulste moal dringende road dij vogels pas noa t vlaigen te vouern, din zat hai en nait wie mit ongevroagde mizze. Hai mog der mitdoun, wat e wol, as wie der mor van verschoond bleven. t Aanboden kopke kovvie heb k ofsloagen.

Ik haar bosschop ducht mie nuver overbrocht. k Haar mien zegje doan en vond dat k mie nog oardeg vreeeg holden haar. Bekeek heur veurdeure ais aan boetenkaande en banjderde weer op hoes aan, woar k achterom goan bin en op hozevörrels verslag oetbracht bie dien oma, mien directrieze, dij nait huifde te vroagen, of mien ‘missie’ sloagd was. Mien glenrode kop zel wel boukdelen sproken hebben.

Woar t aan legen t, wait k nait mor van stond of aan was t doan mit schieterij. k Zag doefkes nog wel of en tou aan komen vlaigen, woarbie ze nou en din op ons dak wat göngen oetpoesten, mor ze huilden heur ‘apperoat’ doarbie wel sloten en dat was t belangriekste. Dou k moanden loater touvaalg Rieks in t centrum tegen zien dikke ‘bier’ lief luip, begon e zölf over dij schieterij. t Kwam der op dele, dat t aiglieks schuld van zien wederhelfte was. Zie luit vogels vlaigen mit pense vol vreten. t Was din ok ja gain wunder, dat ze noa wat bewegen, heur wat ontloaden mossen. Ja, ja, t zol wel zo wezen! k Heb hom aans nog bedaankt veur zien ingriepen. Wat mie betreft was kolde van locht.

Mor goud, zee Rieks, hai was der nou ok dik flaauw van.

k Heb nooit recht begrepen, of hai nou doeven of t wief bedoulde, mor dat was ok ja mien ‘pakkie aan’ nait. Hai haar wel woarhaid sproken, dat ze t zölf ok nait meer zo zagen zitten, den binnen t joar is t hoes mit aanverwanten aan koop komen. n Haalf joar loater binnen ze verdwenen.

Dit verhoal he’ k al lopend aan mien oogappeltje verteld. Heur tussendeur ploatste opmaarkens, of- en bieval, muiken, dat k smoak te pakken kreeg en heur gewag muik van n veurval oet mien aigen jonkhaid. n Blaauwe moandag was k ja zölfde trotse bezitter van n koppel rasechte postdoeven west.

“Dou k n knuppel was van zo’n joar of elf, kreeg k van n oompie van mie ( Oomke Job ) n koppel aibels mooie postdoeven”, begon k mien verhoal. t Mos, volgens zeggen, n hail best span wezen. Zien moeke in Eksel haar ze aaltied had, mor zie vond heur nou te old worden veur al dat gedou en wol ze aalmoal bliksems groag kwiet. Haren veur heur al n haile bult dikke priezen wonnen. Nou wer t oldske wat te old veur dizze laifhebberij en wol ze der groag van of.

t Ringen van nije jonkies. t Weg ( loaten) brengen van de wat oldere doeven veur n wedstried van doevenverain, wer heur lemor meer teveul waark. Oetvoereg dee k oet douken hou t ringen in zien waark göng. Doar kwam nog n hail bult bie kieken. t Was elke raaize weer n gehaaister om binnenkomers weer in t hok te kriegen, heur roupen en rammeln mit n etensblikje ten spiet. Zaten ze ainmoal in t hok din was t nog n haile toer ze ring of te kriegen en in n verzegelde klok te stoppen. Leste tied vuil ze deur heur gehannes mit t klokken steevaast boeten priezen. Doardeur göng bie heur oareghaid der wat of. Ok liggoamelk was ze nait recht meer in order.

Ze wol ze laiver nait aan poelier mitgeven, doarveur was ze teveul aan dij doeven hecht. Vlais zat der ducht mie ok nait veule aan. Bie gedacht allenneg le luipen heur de grillen al over kromgruide rogge. t Lopen wer hard minder, zie was ja ok nait meer d’ allerjongste. Nou was ze veurege weke ok nog valen en kwam zowat nait meer oet stee. Doardeur kwam t in n stroomversnellen. n Poar buurjongs haren touzegd, veurlopeg wel veur heur ‘gevederde’ vrunden te willen zörgen, mor dat kon ja nait aiveg duren.

t Was nog te bezain of t oldske weer in bainen komen zol. Tied zol t leren. Wat wil je ok as man d’ acht kruuskes al roemschoots pesseerd is. Lu binnen van le dag. Zel slim begrodelk wezen veur t oldske, as ze nait meer wonen kin in heur hoeske op bult. Din zol ze ja in ain klap alens kwietwezen, wat heur zo dierboar was. Zo wied was t veureerst nog nait. Mor doch? t Leek oomke goud wat tempo te moaken mit t roemen van heur doefkes.

Oompie vruig mie, of k meschain ok intresse in n poar doefkes haar en noa wat ruggesproak mit mien ollu, moch hai mie n koppelke brengen. t Haar eerst wel wat vouten in d’ eerde. Moeke, dien opoe, veurzag al n hoop schieterij op heur blaikveld en as dat zo oetkwam, wazzen dij ‘schietliesters’ votdoadelk van boan.

Veur d’eerste tied was der nog gain zicht op, den dij olle doeven mossen eerst n haile zet op hok blieven. Tot t wiefke aaier legd haar en doarop ze göng bruiden. Zodroa aaier oetkomen wazzen, mog k kaalmpies aan peberen om ze evenpies lös te loaten. Zie haren din wat, woarveur ze trogge mossen. Boetendes roadde oomke mie aan, doeven pas bie terogkeer te goan vouern, ongerechtegheden dropten ze din in t hok en nait op t dak of op moekes blaikveld.

Noa dizze redenoazie was kol van locht en mog t deurgoan. Voader muik mie n doeventil, mit twij openings, n puntdak, woarop e n stok dakleer spiekerd haar. n Nuver ‘balkon’, woar t twijtal achter t goas wat rondbanjern konden. Deur t goas heen, kon’k ze vouern of wotter geven. Om te veurkomen, dat onze boerderijkatten ze overstuur zolden moaken, heur steurden in heur bezegheden, of nog slimmer, ze om zaip brachten, haar dien opa t hok aan achtermure schroven.

Allain beriekboar mit n ledder. t Zag der meroakel goud oet. t Doevenverblief hong nait in zunne. Nee, mien nije ‘hoesgenoten’ kregen n aibels mooi stee. Hai zol bie t brengen wel wat vouer mit brengen. Zien moeke dee er doukies ja doch niks meer mit. Oomke Jokkop brocht mien nije aanwinst op n oavend in n kooike mit.

Voaders hok wer dik in order bevonden en noa wat haalsbrekende toeren werden doeven in heur nije underkomen zet. Vouer en wotter genog veur n dag. Zie mossen heur nou mor redden. In t hok haar mien voader wat stro en heu legd, doar konden ze din wat van broeken veur heur nust. Dij oale doeven mossen heur, in dat hok, achter t goas, mor wat vernuvern. Aalgedureg zag k n nijsgiereg kopke bewegen, mor tot mien spiet parredeerden ze nog nait op heur balkon.

Moeke, dien ovegrootmoe, haar kovvie kloar, van dij gevolgen d oldern noar binnen göngen. Ik wol zo stommegeern wat meer zain van mien aanwinst, mor baaiden haren t schienboar veuls te drok mit t aan zied moaken van heur koamer. Doarom bin k noar n stief ketaar ofnokt, om mie aan t valencioa te woagen, veurdat moeke mie weg noar boven zol wiezen. Veurdat k under lapkes schoot, heb k oomke nog ains haartlek bedaankt veur zien goave. Ik verzekerde hom, dat k der goud veur zol zörgen.

k Mos ze doar net zo laank opsloten loaten, tot ze n poar aaier legd haren. Din wazzen ze volgens mien oom – de “deskundege” – wel le wat wend. t Hok haar volgens mie n doalders plekje kregen, aan achtermure, gain kat of aander ongemak kon der bie komen.

Aanderdoags vertelde ik in klazze in roeken en kleuren over mien nije aanwinst. Gain meroakel dat smirregs noa schoal oldert n koppeltje jongs mit noar hoes togen om dit grode kedo te bekieken. Zeden der nait veule over, zellen wel wat jeloers west wezen. Ongevroagd huil ik ze op högte van heur raailen en zaailen.

Elke dag klaauwsterde ik, zodroa k oet schoule kwam, tegen ledder omhoog, om ze wat vouer en wotter te geven. Dij fiezeriken haren schienboar nog nait deur, dat t kommeke was om doaroet te drinken en nait om doar in te ‘kakken’.

Ok pruit ik even mit ze. Zie keken mie din mit n schaif koppie aan, mor wat ze van mie dochten, dat wis k vanzölfs nait. Zel wel nait veul biezunders west wezen.

Dat duurde zo n aantal weken, totdat k, trots as n paauw, t volk melden kon, dat t vraauwtje n aai legd haar. Komende doagen kwam der nog elke keer weer n aai bie, totdat t vraauwtje zowat nait meer van t nust of kwam.

Mien kammeroad en ik vonden, dat k nou wel laank genog wacht haar. Der wazzen ja aaier. Nou kon’ k ze volgens mien redenoazie ja wel wat meer roemte geven. Soamen mit mien beste moat hebben we op n kwoad ogenblik, t goas veur t hok wegropt. Dou was t wachten op t tiedelk oetvlaigen van mien vleugelde vrunden.

Eerst kwam doffer boeten kieken om te zain wat le t keboal te betaiken haar. Nou wat hinneweer gedrenzel kwam ok t vraauwtje eefkes van t nust of. Zie roken schienboar vrijhaid en namen heur op en streken dele op nok van schure. Heur eerste verkennen van heur nije woonomgeven. Dit was ja aans as trippeln over t ‘balkon’. As wie doefkes rusteg haren loaten geworden, was t meschain vanzölfs wel goud komen en haren ze heur broedtoak wel weer op heur nomen. Jong as we wazzen, haren we aans minder geduld.

Wie zwaaiden en ruipen noar t twijtal doar boven op dak dat ze best n stokje wieder mogten vlaigen, mor dat hebben ze ogenschienlek nait goud begrepen. Doefkes keken mekoar ains aan, keken wat in t rond en namen n besloet. Dij baaidend begrepen ogenschienlek, dat we ze vot hebben wollen en ze hebben ons geroup din ok honoreerd deur spreekwoordelk bainen te nemen. Dou ze opvlogen, muiken ze as n groutnis nog n poar rondjes om ploatse.

Touzwaaid deur n poar broodnuchtere knoapen, dij nait in smiezen haren, dat ze zo doeven wegjuigen. As n mensk van dij older is, kin je asmets meroakel dom doun. Noa n poar rondtrekkende bewegens muik t span dat ze votkwamen. k Heb ze nooit weer zain. Loater heb k heurd dat doeven heur weer bie ol opoe Exel meld hebben.

Wat zie mit dizze ‘spietoptanten’ doan het? k Zol t nait meer waiten. De nog nait volledeg oetbrödde aaier hebben ze achterloaten. Doar is niks van teregte komen. Dien overgrootvoader het nog perbeerd ze deur ain van onze brödse hounder te loaten oetbrödden, mor dat is mishotjed. Hai zel d’aaier wel bewogen hebben.

Loater heurde k van onze meester op legere schoule, da’ k haar mouten wachten mit ze heur vrijhaid terogge te geven, tot aaier oetbröd wazzen. Heur jongen wazzen wel n zodoanege trekplaaister, dat ze din vervaast weerom komen wazzen. Heur jonge doefkes haren ze veurzeker nait in steek loaten. Nou wazzen ze nog laank nait hokvaast west. Mor ja achterof koakeln d’ hounder, of zoas man hier op t Grunneger laand ok dikmoals zegd:” Kik man n oape in kont!”

n Poar weke loater het mien voader, dien overgrootvoader, t hok van mure hoald. Op duur is t bie t braandholt te laande komen. k Denke, dat mien olden der nait ains zo raauweg om wazzen. Ze haren t er ja doch al nait zo groot op had.

Ok mien moe, zel in heur maalste dreumen heur waskegoud wel al verinneweerd op baalke, of aan liene zain hebben. k Haar zo le mit le nait laank plezaaier had van mien doevenmelkers oaventeur, mor k heb der wel n hoop van leerd en dat is doch t belangriekste in t leven. Deur schoa en schaande wordt man aaid wiezer.

Soamen binnen we nog n stötje deurkuierd. Wazzen al weer thoes, veurdat we t goud en wel in goaten haren. t Wicht zel vanoavend wel n bult te vertellen hebben. Meschain wissen mörgennommerdag heur vrundinnekes al, wat veur domme opa zie wel haar? t Verhoal van dij doefkes dij onbedould retoer ofzender wazzen goan, zel ze op schoule, tiedens t kringgesprek wel ‘op toavel’ legd hebben! Veur juf ja n mooie aanlaiden, der wat daiper op deur te goan.