Paiterboeren (eerste kapittel)

Nije diek ligt nou mooi gruin te wezen laangs de zeekaant van het grunnegerlaand, aan noordkaant van Paiterboeren. Ie kennen d’r zulfs laangs fietsen, aan binnenkaant van diek.

Vrouger – wat is dat, zellen ie wel zeggen – was e d’r nog nait. Ik ken mie t nog herinnern, dat ik bie mien opa (mit board!) wel zien grootvoar het dat tegenworreg nog? – zittend op pakjedroager veur aan t stuur – mooie ritjes mit hom moaken mog. Dou kon dat ja nog.
Zo ging e ook mit mie noar de gestoag gruiende ‘nije diek’. k Zai t as kiend nog zo veur mie.

Op raand van zee en kweller laangs, n aal mor laanger wordende bult blaauwgrieze sliek.
Aan boetenkaant van diek laangs, lag n zogenoamd smaalspoor, woarover klaine lokemotiefkes reden. Dij trokken op heur beurt n hail riegje kiepkarkes. Mit van dij tippuutveurmege iezern bakken d’r op. Ze kwammen ien laange riegen van t wad òf noar diek tou. As ze laangs of op nije diek reden, kiepten ze t haile spul om, woardeur de diek aal hoger en braider wér.
Dat was n haile belevenis veur ons. Mor ie kennen noeit roaden wat mien opa loater biekaans aan elkenain vertelde! Zien klainzeun haar zo mor op dij nij aanlegde diek stoan te pizzen! Nou den! Haren ie dat docht! Ik nait.

Mien opa was gain onbekende ien dij kontrainen. Vot bie ‘olle diek’ – nijmouds nuimen ze dat nou sloaperdiek – ston destieds n klain aarbaidershoeske mit n schuurke d’r bie. Doar woonden mien grootollen ien t begun.
Grootvoar waarkte, zoas de mainsten ien dij wereld, ‘bie boer’. Smörgens as t licht wuir, was de luiertied veurbie, den kon d’r immers waarkt worden. Doar haar de boer zien volk ja veur. As dij nou ook nog dicht bie diek woonden, konnen ze mooi op tied de schoapkes op t dreuge tellen en woar neudeg verzörgen.
Opa huifde dat ja nait allain te doun. Zo gauw as d’oldste zeun groot genogt was, kon dij immers wel helpen. Opoe, dij ien dij tied echt nait allenneg thoes bleef, mos toch eerst veur t leutje grut zörgen. Loater konnen dij zuch toch ook weer om heur baaiden bekommern. Zo leefde men; en wel zol zeggen dat t nait goud was?

Zo gruide mien pa as kwoajong ook onder dij ongeschreven regels op. Op zien tied mos hai ook op boer zien schoapen pasen. Ien t veurjoar, as d’r n haile rieg lammerkes geboren wuiren, was t de drôkste tied. Sums haar ain schoap meer as ain laam. Voak was doar n verschoppelinkje bie. Dij mos as t nait aans kon den mor deur schoapvent mit vles grootbrocht worden. Boer kwam doar zelden noar kieken. Mor as e kwam, den verwachte wel dat alles op zien pootjes terechtkommen was, mit noame mit dat soort jonkgoud… Aans waaide d’r wat veur schoapvent!
Mien pa haar dat aal gauw ien de goaten, mor sums waren t zukke scharmenkeltjes, dat ze noeit meer van heur achterstand biekwammen.
Om gain schelden van boer te kriegen, hil hai heur den mor even mit kop onder t woater ien n sloot. Boer wis toch van niks en kwam zeker nait n poar keer om schoapkes te tellen En vent kon t ook ja nait helpen dat ze zo min ter wereld kommen wazzen?

Loater ging pa as eerste van de schoore noar openboare legere schaul. n Ander was d’r destieds ja nait ien t dörp. Van speulen kwam ien dij tied ook nait aal te veul. d’Ollen mithelpen was dou hail gewoon. Dou zien moeke nog mor ain klaine aan borst haar, ging ze bie zummerdaag mit t manvolk mit noar t laand. Veuraal bie t zichten, om schoven te bienen. Kienerwoagen kwam ien schaar onder bomen te stoan en òf en tou kreeg kiend achter hokken wat van borst.
Op n moal, dou ze doags d’r veur bevalen was – ze was ook maid bie boer – ston ze op plaank bie graacht de melkbuzzen te bounen, dou òl postbode laangs fietste. Hai – dij vanzulf overaal de nijste nijskes te heuren kreeg – zag heur bezeg en ruip: “k Mainde das doe bevallen wast!”
Woarop mien opoe heur muide rug rechte en zee: “Och, dat was guster!”
Zolst vandoag es om komen. Want, hou den ook, d’r most wat verdaind worden!

Kwoajonges vermouken zich destieds mit van alles en nog wat. Bie diek was altied wat te beleven. D’r spoulde van alles aan, t was noeit geliek. Zeker bie of noa störm kon je d’r van alles vienen.
Noast t hoes ston n fikse wilgeboom. Ain van jonges haar doar n mooie wiendwiezer ien moakt.
Boomkeklimmen was dou ook n mooi vertier. Tussendeur konden ze sums mit moeke mit noar t dörp om t neudegste ien te kopen.
En dij dreuge sloten bie zummerdaag! As dij òlle waalen van vrouger nog proaten konnen, den konst nog wel es roar opkieken! Wat ien dij dreuge sloten apmoal gebeurde konst deur aal dat raait nait zain… Mor spannend waas t wel!

Piebeziedjen en tiebeln (n kört aanpunt stokje; mit n laange stok op de punt sloagen, zodat e n end vot vloog) wazzen echte kwoajonges-bezigheden. Kaaibakjen: mit n halve bakstain n haile onnersteboven gooien dij op n ofstandje rechtop zet was.
Koothinken: aal hinkendeweg n kootje (n bonkje van n daaierpoot) of n vaaierkant plankje op ain bain veuroet probaiern te schoppen, ien op grond taikende vakken mit nummers. En wast zo gelukkeg das n velg van n òlle fiets haarst, den konst houpeln. Hilst n stokje ien de gleuf van velg noar beneden aan achterkaant, den konst hom sturen zoast wolst. Vuilsde die dou net zo riek as nou mit n haile fiets!

Van òlle kienerwoagen haar mien oom een stuurkaar moakt. Konst d’r op zitten en mit vouten of n taauw sturen. Wast blied dast n kameroad haarst, den konje ombeurten schoeven. k Heb altied nog n foto van ons baiden dij mien oom – mit zo’n kiekaast woarbie n zwarte douk over zien kop mos – nomen het.
k Heb ook nog ain woar ik op stoa mit alpino op, broene lange kousen aan bie n körte boksem en op ainerommer leertje klompkes.
Dat was n haile riekdom dij klompkes. Den mos je mit voar of opa achterop fiets noar Ainrom, om bie van der Meulen een poar te pazen.
Mit n beetje geluk mog je den ook even ien klompenfebriek kieken, doar waarkte van der Meulen mit zien knechts aan van allerhande moaten.
Ze deden dat dou aal mit n groot mesien en mit haand.
Ien dij tied waren mainste klompen glimmend zwart. En ze haren apmoal n leerke over vout dij deur n poar sleufkes aan ziedkaant van klomp mit n spiekerke vastzet was. Betere klompen kon ie joe nait veurstellen. Je konnen d’r prima ien lopen. t Noadail was, dat d’r swinters ien snij bobbels snij onder vastplakkten. Den laips zogenoamd ‘op stelten’. n Beste trap noar veuren, den was t mainste d’r wel onner vot.

Aander moal wieder…