Oost of West – Wat moakt t oet/ uut?
Nee, ik hol t hier klaain, gain Grode poletiek, t gaait om Oost- en West-Grunnen, en om de toal dij doar proat wordt. (Nait t ABN, dat wordt ‘sproken’). Dik twinteg joar was ik Oost-Grunneger, nou bin k al twij moal zo laank West-Grunneger. (Of ik nou ook meer as vatteg joar al Westerkwartierder bin? Zet mor n vroagtaiken…) Ik bin in en mit t Oldambtsters groot worden, mien voader- en mien moudertoal mit Midwolmer en Drijbörger aksenten. Pa en moeke hebben aaltied Grunnegs mit en tegen mie proat, en ook mit en tegen d’aander kinder. As t op de kop kreegst, was dat in t Oldambtsters (“Doe verrekte…. “) As der troost worden mos, of felisitaaierd of zokswat, doar wazzen OostGrunneger woorden veur: “Nou, hol nou mor op mit reren, zo slim was t ook ja nait!” Op kleuterschoule kwam ducht mie t ABN echt om t hörntje kieken en op legere schoule was der niks aans. Streektoal wer doar in klazze nait broekt, teminnent doar herinner ik mie niks van. Wel op schoulplaain, nait in klazze woar schoulmeester (Buikie, Proeme of Zonderman, mit ‘meester’ derveur) bie was. Dat ABN lag mie nait zo as proattoal, huil je je vanzulf stil, rustege klazzen bestonnen dou nog! Dou mien wereld oetbraaid wer mit ULO, was de leer- en lestoal ook allain mor t ABN, leroaren deden net of t ‘dialect’ nait beston, muite nait weerd om derover te proaten, derin al hailemoal nait… Op kweekschoule in Winschoot van t zulfde loaken n pak en nog slimmer. Bie oplaaiden tot schoulmeester heurde t Grunnegers wis en woarachteg nait, was meer n soort vergif. Ain van dij docenten, Westerhof, wol ons zölfs verbaiden om boeten schoule in pauzes Grunnegs te proaten. (En hai was ook nog wel van de PSP, mor dat antiGrunnegs, dat heb k hom nait vergeven…) Dat verbaiden wer niks en wie hebben doch aalmoal schier ABN leerd. Op kweekschoule was t wel de tied dat wie deurkregen dat t Grunnegers nait zo min was asdat t asmits leek. Aner leroar (Buning) het Hendrik Entjes noar schoul hoald, de ‘waital’ van t Nedersaksisch, veur n inlaaiden, doarover heb ik mien eerste tekst in streektoal schreven, veur de schoulkraande: “Entjes het der west…” Konst bainen wel breken over de komma’s, mor t verhoaltje was nait ains zo slecht.
Dou k baaide bevoegdheden in buutse haar, kon k aan t waark in Zuudhörn. Eerst haar k nait ains zo in de goaten dat t Grunnegers doch wat aans was as aan oostkaande van pervinzie. (Al von k t wel vrumd dat kinder t aal haren over ‘pieken’ as ze hounder mainden, en over ‘diesels’ as wie op zuik wazzen noar hoanetoppen). Dou k in ploatselke poletiek aanlanden dee, heb k in n verkaizenskraande ook mor gewoon wat teksten in ‘mien’ Grunnegs schreven, ook weer mit n bult komma’s, dou was Siemon Reker nog nait mit zien regelboukje teveurschien kommen. k Haar wel aal meer deur dat er grodere verschillen wazzen asdat ik docht haar, mor dat dee doch niks, je verstonnen mekoar ja wel…
Nou “Mien Westerkwartier” actief is (en ik neem aal mien hoofddeksels groag of veur Geert Zijlstra &Co, loat dat dudelk wezen!), is t net of der in t Westen van pervinzie gain Grunnegers proat wordt, t is ja “Westerketiers”… t Is zölfs zo gek dat je in West-Grunnen veur de Schriefwedstried van “Mijneigenbibliotheek” aigelks allain mor verhoalen, verskes of gedichten insturen kìnnen in t Westerketiers, zo wordt doar de noadruk op legd. Dat vin k schane en aiglieks ook ‘schande’. Streektoal hier in dizze kontraainen is ook Grunnegers, of je dat nou Westerketiers nuimen, of West-Grunnegers, t heurt bie dezulfde femilie.
Der lopen hier hail wat lu rond dij oet Noord- of OostGrunnen kommen en dij heur moudertoal mitnomen hebben. Vanzulf paas je dij toal wat aan. Ik heb t ook aal voaker over ‘gebruken’ in stee van ‘broeken’, of over ‘thuus’ en gain ‘thoes’. Mor mien moudertoal nemt gainain mie of, ook nait in t Westerketaaier!
