Oldambt

In de leste joaren van achttiende, en de eersten van negentiende joarhonderd was der n peerdekoopman Hesse in Scheemde woonachteg.
De man dee in peerden en dat was in dij tied n goud affeer.

Napoleon was al n joar of wat aan t oorlogvoeren en leventege peerdn gleden hom as lös zaand deur de vingers.
Was ol Hesse den ook gain aanslepen aan.

Zo voak as e kon, gong e op raaize : bie Schanze de gruppe over, bie Bremen langs, Mecklenburg – Pommern – Polen en as t neudeg was alderdeegs aan de Baltiese Stoaten tou.
Veurdaileg inkopen net zo laank dat e genog haar en den gong e weer op hoes aan.
Doar stonnen Napoleon zien konsorten hom al op te wachtn en nammen in n soeze de haile boudel veur dikke sìntn van hom over.
Gainaine dij hom dat kwoalek nam, der wazzen hier ja sikkom aans gainent as fransgezinden.

Zodounde kon e zok in 1802 n dik hoes, aan wat vandoage de dag de Torenstroate is, zetten – wat e den ook dee.
Dou Scheemde den loater veroverd was deur Frankriek en Lodewiek Napoleon de boudel veur zien bruiertje onder de doeme holden mos, wol dij in elke ploatse n maire hebben (maire is de franse menaaier om n börgemeester aan te duden).
Hesse wos goie road (nait duur).

Hai zee tegen Lodewiek dat e nog n zogoud as nij hoes veur hom te koop haar; nait biezunder goudkoop, moar t hoes was der den ook noar.
Lodewiek Napoleon dij de weerde van geld nait veul in de reken haar, (hai oogste ja toch, woar e nait zaait haar) betuil wat Hesse vruig veur t hoes, en muik in ain loop deur dij zien meesterknecht de maire van Scheemde; elk bliede.

Benoam meesterknecht. De man was al nuver op glee en wol t wel geern wat makleker hebben; dat geraais en getrek begon hom stief de keel oet te hangen en nou huf e bloots noar t veurénde verhoezen, n hoesholderske op de kop tikken, en den zol t zien tied wel duren; elkenaine rondkommedaaiern kon e bie leutjen al wel; börgemeester speulen zol wel aangoan.

Nait laank noadat Lodewiek keunk worden was, stapt e in koetse om zien laand ais te bekieken en beland op t allerleste (hou ken t) in Scheemde.
Hai zöcht onderdak bie de maire.
Stapt de veurkoamer in, moar zugt gainaine. Lopt op toavel oaf, woar n bret op ligt. n Schoakbord zo te zain.

Komt n maaid overtou.
Lodewiek vragt: Schoakt e?
Nee, zegt de maaid en draait t bret om:
“Ol damt” !, “asmis heur je de brikken klikken”.

Dat is, leuf ik, wat Nico Viétor, ie waiten wel, de veurdroager van de joarfeesten en goud, joe veur woar vertelde as ie hom vroagen deden hou ze dr bie kwammen om dizze streken te benuimen as Oldambt.
Dokter Siert, n tiedgenoot van Nico, dij n dreugisterij haar, net over de brogge noast t postkantoor, haar zien twievels over de lezen van dij blindganger, zoas hai Nico nuimde.

Want Lodewiek zag, as je dokter Siert leuven willen, wel wizze aine zitten.
Laankoet in leunstoule, vouten op n stove en n dikke kwaalm om zok tou.
Man nog aan tou, ropt Lodewiek, verbaldereerd, wat zel wie nou hebben?
“Ol dampt”, zegt de maaid: leutje knecht het hom zien sloatje onder wat törfmot in de piepe stopt !
Dat is, leuf ik, wat dokter Siert der van zee.

Ik ken mie best begriepen, dat ie t noadje van de hoze waiten willen; zol mie ook zo goan.
Vanzulm het Siert n P in zien lezen, dij Nico nait het; zol doarom wat noader bie de woarhaid weden kennen, zol doarom de keudel wel ais bie t schone ende hebben kennen.
Dat haar je docht !
As ie inkeld en allaine genougen nemen mit de noakte woarhaid, mout je bie mie weden, ik wait hou t goan is.

Zo het t zeten. (zee t ol wief, dou haar ze de pispot broken) :
Lodewiek komt d achterdeure in en vragt de maaid: “Woar is de maire?”
Dij zit, keunenklieke hooghaid, hier in keuken -stoef op de kaggel.
Lodewiek stapt over drumpel, zugt zien maire zitten, en ropt stomverboasd :
“Ol dambt”!

Gain wonder, zegt de maaid, hai is ja net oetgleden bie peerstaal en in de jirregeute beland. Zien goud is sjoempenat en nou mout e eerst opdreugen, eerder mag e van zien hoesholderske nait in t koamer kommen.

Ik heur joe al zeggen: dampt is mit n p, dat ken gain b weden !
Ik wait dat, ie waiten t ook: moar Lodewiek wos naargens van. Zol t ook noeit leren. Zien liefspreuk was, as je geschiedenisboukjes leuven kennen: ‘Doe wel en zie niet om’.
Lodewiek schrift : D’ou vel ainsi ni d’homme.
Gain meroakel dat je den dampt ook verkeerd schrieven of zeggen.

Onnie swah kie mallie paans.