Mien oompie

Op zeker daag in schoulvekaanzie was ik aan de beurt om noar opa en opoe in t Grunneger laand oet van hoes te goan. Zai haren twinteg klaainkinder en opoe wol ook mor ain tougelieks hebben, mor ik was zaik west en t was in oorlog, zodounde kreeg ik dizze raais veurrang.
En doar in t Grunneger laand, in n luddek dörpke, begon mien oaventuur mit mien oompie. Hai was jongste van negen kinder, soam mit hom woonde nog ain taande in t olderliek hoes en soam mit opoe dreven zai n krudenierswinkel. Oompie en taande haren ieder daag roezie, opoe zat der tussenin mit heur schelle stemke.
Opoe haar gain aandacht veur mie en ze wer allain mor grammiedeg van mien vroagen.
Taande haar t ook te drok, ik dee aibels mien best om bie heur in de smoak te valen, mor k haar nait veul sukses.
Mor oompie haar oog veur mie. Dat hai ieder daag roezie haar mit taande kwam veurnoamelk deur t verschil van noar de wereld kieken, oompie was aaltied vrolek, moakte overaal n grapke van en zag t mooie van t heergoan van de dingen.

Ik herinner mie goud zien oetstreken gezicht dou opa, opoe, taande en hai achter grote eettoavel stonden om nicht en neef oet Amsterdam dij op veziede kwamen, over dij toavel hèn n haand te geven. Op dizze menaaier wollen zai veurkómmen dat zai konfronteerd werden mit n smokje of zukswat. Neef en nicht waren ‘westerlingen’ mit gewoontes op dit vlak dij zai nait woardeern konnen. Zai bleven n poar doagen en ik zat op zundag middenmaank femilie in kerk, domie haar n mooie preek moakt, t was moeskestil in kerk. Inainen klonk der n onaangenoam geluud, t geluud dij elkenain herkent, mor doar je nait over proaten maggen.
Ik keek opzied noar oompie dij handen veur t gezicht sloug om zien laag binnen te holden.
Opoe en taandes en aander minsen keken mit rooie heufden en stieve lipkes om heur tou, t gezicht vol òfgries.
Taande noast mie stötte mie an en vroug fluusternd: ‘Hestoe dat doan?’ ‘Noatuurlek nait,’ zee ik verontwoardegd.
Weer thoes achter kovvie en kouk zee nicht oet Amsterdam: ‘Dat was me ook wat in de kerk hè, ik dacht dat het een zachte was maar toen gaf hij geluid.’
Opoe en taande versloekten zich in heur kovvie, oompie brulde van t lagen en zölfs op opa’s gezicht zag ik n lagje.

Oompie haar vanzölf ook groot sukses bie de wichter in t dörp. Op n daag zat hai in t klaaine koamerke veur in t hoes mit deur dicht te proaten mit n snokkend wichtje, hai stuurde mie vot dou ik noar hom tou wol, ‘Even wachten laiverd.’
Dit was zo aans as ik van hom wend was, dat ik achter deur stoan bleef om te luustern, t wichtje was zo verlaifd op hom, mor oompie was op n aander wicht verlaifd worden en vertelde dat aan heur.

Op t lest wer t wichtje aibels kwoad en laip mit dikke troanen op wangen te deur oet.
‘Dat mag nait, aan deur luustern,’ zee oompie, ‘Ach laiverd, van zukse dingen hestoe nog gain verstand mor ik heb laiver dat zai,’ en hai wees noar kaant doarhèn t wichtje verswonden was, ‘kwoad is as verdraiteg.’ ‘Ze is t vast baaide,’ zee ik.
‘Wat bist ja wies veur dien leeftied,’ zee oompie en pakte mie bie scholder, ‘kom, wie goan bosschopkes votbringen.’
Oompie huifde nait veur Duutsers waarken, omreden hai was onmisboar in winkel, mor hai zat wel in t verzet en aargenswoar in hoes was n schoelplek moakt veur t gevaal hai en zien kammeroaden zöcht werden as ze weer t ain of aander stoalke van verzet pleegd haren. ‘Doe maagst nooit over zukse dingen proaten hur,’ zee hai noadrukkelk tegen mie.
Op n daag waren der kammeroaden in hoes en waren zai weer nije plannen aan t moaken.
Ain van jongkeerls trok mie noar zich tou, mor oompie zag dat en zee: ‘Nee, nait doun, doar is zai nog te jong veur.’
Ik begreep der niks van, mor op de ain of aandere menaaier vuilde ik mie nait òfwezen mor eerder gevleid.
k Was baang snaachts, k dreumde dat soldoaten mien pa mitnamen, k haar in stad zain dat soldoaten n jongkerel oppakten en nait zachtzinneg behandelden, pa kon mie nog net tegenholden om reden ik wol schraaiwen dat zai dat nait doun moggen.
Oompie slaip aan aander kaant van n dun schot, zo dun dat as ik hail stil liggen bleef, ik zien oadem heuren kon. Hai heurde mie schraaien en vertelde net zolaang verhoaltjes en grapkes tot ik weer in sloap vil. Oompie relativeerde stoere dingen, hai kon dat as gain aander in mien omgeven.
Doardeur heb ik nog zoveul herinnerens aan situoatsies dij komies waren.
Zo ook dij keer dat domie op bezuik was en bleef broodeten en opa zo onhandeg dee dat reven kees van opa’s brood op domies pak terecht kwam en domie as deur n weep stoken in t ènde vloog.
Opoe en taande vanzolf haildaal in toeze, mor oompie zo gek van t lagen dat ook ik schoaternd aan toavel zat en kwoaie blikken van opoe en taande inkasseern mos.

Dankboar bin ik, dat ter ain in mien leven was in tied van oorlog mit bepaarkens en angsten, dij wis en ook aan mie overdroagen kon, dat lagen zo belangriek is en minsen behoeden kin veur òfglieden noar duusternis doarin zai laiver nait wezen willen.
Dou ik heurde dat oompie in t verpleeghoes lag, bin k op n mirreg doarhèn goan.
Hai lag mouderziel allinneg op bèr, haar ogen dicht en reageerde nait op mien stem. Hai oademde swoar, k heb hom n smokje geven en fluusterd: ‘Oompie, bedankt.’ En k bin stil noar hoes goan.