Ludger, Gaanzen, Bernlef

Der bennen Grunnegers, as dij op Oskerd aanrieden, din kriegen ze vot Ludger en gaanzen in t zin. Volkert ook. Gak, gak, gak! Zuneg waas Volkert t aarf van boerderij Nieuw Helwerd opfietst of doar waas gìnt aal op hom aanbroesd. Haile koppel gaanzen der achterheer: Gak, gak, gak! Gevleugelde wachters. Begelaaiders van Ludger. Ze konnen hom wat. Grasvreters en dikschieters waren t, aans nait! Boven schuurdeur verwees n memoriestain noar n bezuik van ol Ludger:
‘Men zegt, dat voor ruim duizend jaren
De vrome Ludger ’t Evangelie kwam verklaren
Voor ’t eerst is dit geweest op Helwerds wierde’.

Zien mobieltje piepte mor net deur t gakken hin.
Sms-ke van Koba: ‘Volkert, mos even bellen noar History Events Today. Ze willen die vanoavend geern hemmen veur n optreden ien t Syl House.’
Volkert belde votdoalk noar History Events Today: “Moi lu! Wer mie vroagd om joe even op te bellen.”
“Hoi Volkert, met History Events Today, kun je vanavond voor iemand invallen bij het Oudsaksisch Midzomerfestival in Noordpolderzijl? t Wordt n scary event, maar we hebben jouw optreden als Bernlef als contrast nodig.”
Oudsaksisch Midzomerfestival? Dat e dit nou net te heuren kreeg! Persies op t moment mit dij ol schietgaanzen en zien gehavvel mit Koba! Hai steutjede: “Bernlef ien Noordpolderziel? Dij polder beston ja haildaal nog nait ien Bernlef zien tied!”
“Not important, Volkert. Vanavond hebben we daar een Living History Day op stapel staan, want we willen dat suffige Noordpolderzijl en het Zielhoes eens even flink upgreden! Noordpolderzijl krijgt tijdens ons festival alvast de naam Northern Marshmallow Land en t Zielhoes wordt Mallow Syl House. Als de regio later met die namen instemt, dan wil een hele toffe sponsor er graag inspringen. Allemaal in het kader van de regio marketing! Dit festival is daar onderdeel van. Later willen we middels wandel- en fietsroutes, excursies en voordrachten het publiek een Groningen Wetlands Experience laten meemaken. Achterliggende gedachte is dat de samenhang in het aanbod niet alleen aantrekkelijk moet zijn voor de toerist en de ondernemers in dit gebied, met wie nauw samengewerkt wordt, maar ook voor de plaatselijke bevolking. Die moet zich zo bewuster worden van de geschiedenis van de streek en de regionale identiteit. Als mensen de uitzonderlijke kenmerken van het Hoogeland kennen, zullen ze er ook respectvol mee willen omgaan. Onze insteek is Uplifting humanity by enabling opportunity.”
“t Is aal goud,” prommelde Volkert, “ik zel der wezen.”
Stem ging op hoge toon deur: “Naar dit noordelijkste puntje van Nederland hebben we entertainers en theatermakers kunnen halen, maar ook boogschutters, trommelaars en enkele spectaculaire bands, zoals de Landstorm-band. En we wilden er natuurlijk ook een bard bij hebben, maar die heeft zich ziek gemeld.”
“Joa, t is goud,” zee e nog n moal, “ik zel der wezen.”
Hai wol t rooie knopke aal iendrukken, mor stem rabbelde deur: “Het publiek kan tijdens het festival terugkeren naar de Saksische Middeleeuwen. Voor jong en oud belooft het festival een onvergetelijke experience aan het wad te worden. Er zal ook een Germaans rechtsgeding naar oud, heftig gebruik plaatsvinden en boogschietwedstrijden, een re-enactment, een uitgebreide Germaans/ Middeleeuwse Markt met bijzondere koopwaar en een keur aan bijzondere eet- en drinkwaren: van marshmallows, oerhammen en spareribs tot falafel en slingerchips. Alles wordt ter plekke bereid op en in houtgestookte vuren en ovens.”
Volkert drukte op t rooie knopke. Marshmallows, falafel en slingerchips? Mien god! Hai bekeek memoriestain boven schuurdeur opnijs. Wat zol dij leste zin ainks beduden? Dat Ludger op dij stee ien Grunnen veur t eerst Evangelie verkloard haar? Veurdat der dieken waren, trokken predekers zo as Ludger, van wierde noar wierde.
Gak, gak, gak! Gìnt waas nog dichter op hom toukommen, en gramniedeg dat e waas! Aale gaanzen der gakkend achterheer. Wat wollen ze mit dat hèls keboal? Gak, gak, gak! Wollen ze hom oetstukken dat t oetruien van t haaidendom ien Noord-Nederland en -Duutsland ook veur n groot dail aan Ludger te danken waas? Gak, gak, gak!

Volkert stapte weer op t fietske. Mit wat veur haaidendom waas Ludger ainks dounde west? Woarom zat der tegenworreg noast t kristendom zoveul grui ien t Neo-haaidendom? New Age, Wicca, Sjamanisme, Animisme, Magick, Satanisme, White Power, te veul om op te nuimen. Haren ze doarom dij Landstorm-band nuigd? Waas dat gain nazi-band? Koba haar t der haildaal nait mit op. Wat veur kerel waas Bernlef ainks west? Schane dat der van t ol Germoanse haaidendom zo’n luk flottje overbleven waas. Schane? Of
waas t n onbegrepen verlangst noar wat veur altied vot is? Wat-as-vroagen trokken hom aan. Wat as auto van Oostenriekse troonopvolger nait bie broodbakker Moritz Schiller ien Sarajevo stoan bleven waas, doar Gavrilo Princip, de moordenoar van Franz Ferdinand net n stoetje ston te eten. Din waas FF nait vermoord, waas der meschain gain 1e W.O en lichtkaans ook gain twijde west. Wat as Pim Fortuyn nait doodschoten en Bonifacius nait doodhaauwgd waas? Volkert ging aan kaant van weg zitten. Ains kieken wat der ien zien bouk ook aal weer over Helwerd te vienden waas. Hai zat nog mor net of zien mobieltje piepte: ‘Laiverd, ik bin nait laanger kwoad op die! Doe ook nait meer op mie?’

Volkert sloug t bouk open:
‘Toen Liudger in Friesland de Blijde Boodschap verkondigde kwam hij bij een boerenhoeve geheten Helewyret. Daar nam een vrouw, geheten Mensuit, hem in haar huis op. Toen hij met zijn volgelingen aan tafel zat, bracht men een blinde, geheten Bernlef, bij hem. Na een korte kennismaking ontmoe,e Liudger hem de volgende dag opnieuw en met het maken van het 1 kruisteken over zijn ogen genas hij de blinde. Hij kon nu zelfs het dorp Wer<om (Warffum) weer zien en samen baden zij later bij het boerengoed Wyscwyrd.’ (Usquert). Die wonderbare genezing moet hebben plaatsgevonden op de wierde Helwerd, waarvandaan de dorpen Warffum en Usquert binnen het gezichtsveld liggen. Van Warffum wordt gezegd dat er bomen groeiden.’

Ien dij tied waren bomen dus nog n biezunderhaid op t Hogeland.
Dat Ludger voak ofbeeld wordt mit ain of meer gaanzen aan vout komt oet dit verhoal vot: ien Billerbeck, vlak bie Münster, kwam n boerenvraauw bie hom te jammern en te jeuzeln dat wilde gaanzen n vrezelke schoa aan heur oogst aanrichtten. Ludger zee heur dat ze gaanzen bie nkander drieven zol en bie hom brengen. Dit leek vraauw onmeugelk, mor omreden ze wer ien t eerns deur Ludger vermoand, begon ze aan wat heur besteld waas. Ze ging noar heur stee weerom, dreef ale schierlingen bie nkander en brocht ze bie Ludger. Dizze mouk n kruustaiken over heur hìn en verbood gaanzen om nog wieder ien Westfoalen omdeel te kommen. Overleveren wil dat gaanzen tot op t heden om Westfoalen hìnvlaigen! As Koba nait laanger bokkeproek op haar, wol Volkert doar nog ais n moal mit heur hin! Haar dit wat mit dat verhoal oet Westfoalen te moaken?

‘Onder zijne bekeerlingen bevond zich ook de blinde zanger Bernlêf, die te Holwierde in Fivelgoo woonde (ten noorden van Appingedam) en door Liudger van zijne blindheid genezen werd. Merkwaardig is de mededeeling aangaande Bernlêf – de eenige van dien aard, welke wij voor Friesland bezitten – dat hij “geliefd was bij zijne buren omdat hij de daden der oude Friezen en de oorlogen hunner koningen bezong.” Na zijne bekeering echter leerde hij in de plaats der krijgszuchtge liederen de psalmen, die hij allerwaarschijnlijkst in ‘t Friesch zal hebben gezongen.’

Noa zien bekeren zol Bernlef votdoadelk mit zien haaidense laiden oetschaaid wezen. Hai en zien gekerstende pazzipanten hemmen heur olle laiden nait aan opvolgers deurgeven. Nou mot ik zulf mor wat bedinken. Ook aal is dat verhoal over t genezen van Bernlefs blindhaid pure fictie – Roomse kerk haar ja staarke verhoalen neudeg as bewies dat kristeleke god machteger waas as haaidense goden – t verhoal van Bernlefs genezen is nou wel n ‘toeristische woarhaid’ worden. Ien Billerbeck wordt zien genezen as n historisch feit veursteld. Net as dat Bommen Berend aal meer zain wordt as ‘held’ van Grunnens ontzet op 28 augustus. En nait as boesebelder. Pim Fortuyn wer oetkozen as de grootste Nederlander en ien Rusland ston Stalin aal op daarde stee van grootste Ruzzen. Ien t haalfwieze bouk ‘Adolf Hitler – De vlucht naar Argentinië’ wordt beweerd dat dij twij verbraande pokkels dij ind april 1945 ien de Führerbunker ien Berlien vonden werden, nait van Eva Braun en Adolf Hitler waren, mor van heur dubbelgangers. Adolf en Eva zollen noar Argentinië vlucht wezen en doar tot 1962 t levent op n bordje had hemmen. As dat ien tied nog nait verfilmd is en tot n woarhaid moakt, din zel t nait laank meer duren. Fiktie of faktie, wel kin t nog wat verrekken?! Bommen Berend is aal zowat de held van Stad!

Volkert vlukte zachtjes. Schane dat Bernlefs wiezen en zien teksten van dij ‘krijgszuchtige liederen’ veur altied vot waren. Wat haar Volkert geern n haaidens laid van Bernlef zongen! Mor ook van Bernlef is gain ain vers bewoard bleven. Ol bard oet Holwier ston bie Vraizen ien hoge gunst omdat e bie zien lier zo gloepens goud over grode doaden van zien veurolders en van keunegen zongen hemmen zol. t Zingend reciteren van verhoalen waas ien dij tied veur blinden ain van waainege meugelkheden om kost te verdainen. En dat wizzen Vraizen. Vraize wetten stelden hoge stravven op t verminken van handen van haarpspeulers, goldsmeden en wevers.
Ien t verhoal gaait t wieder over Bernlef; dat e noa zien bekeren, ien bestel van Ludger, as n Jehovagetuge avant la lettre, psaalm zingend op hoesbezuik ging bie moekes mit potjes dij ien levensgevoar waren. Joa hur! Doar ging t weer heer! As batsege, haaidense reupers en bamboezes ombatterijd waren tot kristenen, din werden t apmoal van dij zaachtlapkes. Bernlef mos moekes overhoalen dat ze heur prugeltjes deupen laiten. Achttien moal zol Bernlef zo’n nooddeup verricht hemmen. Twij van achttien kiender bleven ien leven.

Op zien nije filesipee ging Volkert tegen n dikke wiend ien op hoes aan. Lier en optreedklaaier ophoalen en kieken of Koba nog wat te motjen haar. Ze mainde dat e t gat almeer hangen lait sunt e bie heur ienwoonde. Koba haar zien klaaier aal kloarlegd. Ze keek hom verwachtensvol aan. “Bedankt,” prommelde Volkert, “ik mot ter votdoalk opaan!”
“Volkert, ik…’ De rest ging verloren bie t klappen van deur.
Onder t peddeln ging Volkert deur mit zien miemeroatsies. t Mos ol Bernlef ien zien tied beter ofgoan wezen as homzulf, want Bernlef bezat n peerd en hai haar ins nog gain autoke. Bernlef mot dus n man van aanzain west hemmen. Dat kon Koba ook nait van hom zeggen. Dou Bernlef lepel en haarp hinleggen mos, haar zien tierege vraauw hom aan zien staarfbèr vroagd hou of dat zai zunder hom wieder leven mos.
Ho! Wacht even! Volkerts miemern wer ofbroken deur n SMS-ke: ‘Volkert, laive, woarom dus aal zo?’
Volkert tikte ien: ‘Ik bin onderwegens. Tot
venoavend!’

(wordt vervolgd)