Knelis ter Loan (Kornelis ter Laan)

Knelis ter Loan

Ter Loan is op 8 juli 1871 as zeun van n landbaauwer geboren in Slochter.

Hai stamde van voaders- en moekeskant van boeren of, maar zol zulf gain boer worden, omdat zien voader inzag dat der veur n klaaine boer gain dreug brood meer te verdainen was.
Omdat de jonge Knelis goud leren kon, gong hai noa de legere schoul nog twij joar noar de Franse schoul op t Hoogezaand en doarna drij joar noar de H.B.S. in Sapmeer. Dou der gain geld meer was veur verdere studie wuir hai leerling van de normoalschoul.

Op zien achttiende joar ston hai in Sapmeer veur de klas, doarnoa nog in n Daam, Dordrecht, Arnhem en in Sluus. Veurdat hai noar Sluus gong, traauwde hai mit Ida Gruin. In 1898 wuir hai hoofd van n school in Delft en boetendes directeur van de gemaintelke handelskursus.

As jong al haar hai n open oog had veur de materiële en geestelke nood van de aarbaiders. Domela Nieuwenhuis en A. H. Gerhard leerden hom t socialisme kennen, en op zien ainentwintegste joar huil de jonge onderwiezer veur t onderwiezersgezelschap van Loppersum zien eerste socialistische rede. Hai wuir lid van de olle Socioal Democroatische Bond, mor hai bedankte doarveur weer toun dizze in 1894 de revolutionaire weg insluig. Toun hai bie de kronensfeesten in september 1898 waaigerde te vlaggen, beklodderden de Delftenoaren zien haile hoes mit oranje vaarve. t Dee hom nait wankeln in zien socialistische overtugen, mor de goie verstandhollen mit de leerlingen en heur olders lee der ook nait onder.

Vanof 1900 was e lid van de SDAP (veurloper van PvdA). Alhouwel hai mit haart en ziel onderwiezer was, zol al gaauw n ende kommen aan zien onrustege onderwiezersloopboan. Op zien daategste joar wuir t jonge schoolhoofd as bie verrazzen Koamerlid. Tot 1937 bleef hai in Twijde Koamer, woar hai zuch onder andern op t terraain van onderwies, militaire zoaken en drankbestrieden begaf. Van 1914 tot 1937 was hai ook börgmeester van Zaandam, en doarmit eerste socialist in dij funktie.

t Bouk, woardeur zien noam t langst heugen blieven zel, is zunder twievel t ‘Nieuw Groninger woordenboek’ (1929). Hai het der, deurbaauwend op t woordenbouk van Molemoa, meer as n kwart-aiw aan waarkt.
Dou hai kopij in 1922 aan pervìnzie Grunnen aanbood, onder veurwoarde dat t bouk binnen twij joar drukt weden zol, luiten de Pervinsioale Stoaten zuch de ainmoalege kans van n kulturele doad ontgoan deur t veurstel van Gedeputeerden, n subsidie van f 1500,– te verlainen, nait aan te nemen.
Ter Loan was der noatuurlek de man nait noar om zuch doardeur ontmoudegen te loaten; in n poar doage tied haar e zulf t geld biemekoar.

Toun sikkom n kwart-aiw dernoa n twijde druk oetkwam, haren de Pervinsioale Stoaten gelokkeg wel n subsidie geven.
Minder goud sloagd was de bewaarken dij Ter Loan op dizze herdruk doan haar.
Wel binnen der in dizze twijde druk wat woorden biekommen, mor de spellen was slim verainvoudegd en aal diakritische taikens waren wegwaarkt.
Dizze drastische ingreep het t waitenschappelk karakter van dit woordenbouk schoad. Haar Ter Loan, veurdat hai doartou overging t advies van deskundige dialektologen inwonnen, den zollen dij hom dit zunder ainege twievel ontroaden hebben. Mor n zekere aigenhereghaid was aan dizze Grunneger nou ainmaal nait vrumd en van dizze aigenschap is zien woordenbouk t slachtovver worden. Gelokkeg blift de oorspronkelke oetgoave t duurzoamste monument dat Ter Laan zuchzulf opricht het.
Haar hai nooit wat aans schreven en nooit wat aans tot stand brocht den dit bouk, den zol men allend op dij grond al van n welbesteed leven spreken kennen.

Knelis ter Loan is overleden in Utrecht op 6 maart 1963