k Was dr zulf bie, of nait din

Sums en din is dr opains n herinnern. Zo’n herinnern woar of je gain benul meer van hadden dat het dr was. En inains wordt joen leevm weer wat rieker mit zo’n gebeuren oet het verleden.
Nou ja, een gebeuren is nait recht het goie woord. Voak is het niks aans as n flits, een moment, een eefkes, ‘split second’. Mor dr is opains wat, n klank, n luchtje, n smoak, je pruivem wat, heuren wat, zain wat en dat bringt joe eevm weer terug in joen tied. En hail eefkes liekt het wel of je het ook hail anders hadden kinnen hemmen, of het ook aans kint har. Of joen levemt dr ook hail anders oet hadden kinnen zain, as je dou, op dat moment aans wat zegt hadden, aans wat besloten hadden, aans wat doan hadden, n anner richten oet goan wazzen.

Zo is het nait, dat is ja nait aans, dat heb je ja nait doan. Mor het liekt wel zo. De beslissen in joen levemt moak je op dat moment en den loopt het levemt zo as het lopt. Din kin het nait aans meer goan as het gait.
Mor toch sums en din is dr zo’n herinnern. Zo’n ‘moment in time’ en doar dìnk je din wat mit te kinnen doun. Het is joen aigen herinnern, dìnk je, goa je toch mor van oet.
Het is ja n herinnern dij in joen aigen kop op komt. ‘Ik denk wel eens bij mezelf.’ Zo stoit dr in n spreukenbouke van Wim Kan. En hai schrieft doar achter aan, dat bie n ander dìnken hom ook hail stoer tou liekt.

En toch is dat herinnern n roar gebeuren. Sums bin ik mit aine aan de proat, over vrouger, over dou, over ain van de dingen woar je zulf echt zeker van waiten dat je dr wazzen, en din hèt dij ander het dr opains ook over, net of dij dr ook bie was. En je waiten toch hail wis dat je dij dr dou nait zain hemmen.

Of heb je dij nait zain, omreden dat je dr zulf nait echt bie wazzen en kin je dat moment allineg mor oet het herinnerns van andere mìnsen.
Was ik dr ook bie dou dr hier veur joaren terug een wolkbreuk was. Of heb ik het oet de verhoalen van anderen. Ik was ja nog mor n joar of vief. En dou mit dij novemberstörm, binnen dat mien beelden, of binnen dat foto’s dij zuk in mien herinnern opsloagen hemmen.
En aalgedureg heur ik mìnsen over aal dij dikke winters, scheuveln, snaai meters hoog. Mor as ik doar over noadìnk, wait ik van winters mit veul regen. Nat, kèl, niks gain snaai, niks gain scheuveln.

Heb ik wait van de elfstedentocht van aargens in de zestiger joaren, of binnen dat foto’s dei ik zain heb. Tillevisie hadden wie dou nait. En binnen dr dou wel tillevisieoetzendens van west. “Joa”, zegt dr aine, dij n joar of wat jonger is as ik, “dat heb ik dou zain. Dou heb ik de haile dag keken.”

Mor as we goan oetreken wanneer dat west hèt, din kin het nait ains. Mien gesprekspartner lag dou nog in waig.
“Mor hou kin dat din”, vroagt ze zuk oaf. “Het stoit mie ja op het netvlies. Ik kin het mie zo veur de geest hollen, hou ze mit nkander over de streep kwamen, n man of vief zes, touglieks. Ik wait het wis en zeker dat ik het zain heb”

Heur herinnern aan n tied dou ze dr aiglieks nog mor amper was. Of toch nait heur herinners, mor herinners dij dr kommen binnen van foto’s, van films. En binnen het din nait heur herinners. Herinners van foto’s en films, van verhoalen.
“As elk dij zuk herinnert dr bie west te hemmen dou mit de Maagdenhuisbezetting, dr ook wis west was, din was het Maagdenhuis oet zien voegen knapt, en had hail Amsterdam op kop stoan.” Vertelt mie ain van mien collega’s, dij ook te jong is om doar bie west te hemmen.

Herinnerns, zo’n moment woar je echt van dìnken dat è van joezulf is. Woar of je van dìnken kinnen, dat je dou een belangriek besloet nomen hemmen. En as je din terugkieken, din had het ook hail aans lopen kinnen in het levemt. Mor hou din. Wat zol dr aans west hemmen, as ik op ain bepoalde oavemd thoes blevem was, of op n ander dag juust wel op tied de deur oet goan was. Zol het levemt din aans goan wezen. As op dei aine dag n ander mìns n andere beslissen nomen had, hou zol mien levemt din verlopen wezen. As ik op dij dag nou nait op motor stapt was, mor auto pakt had. As ik dou op dij dag wat eerder of juust wat loater west was. Wat din?

En was dr aiglieks wel wat te beslissen. En is mien herinnern aan wat dr gebeurd is, wel zo as het is gebeurd, of bin ik het dij mien herinnern ook nog wat inkleurd of biekleurd.
En as ik pebaaier mie terug te hollen wat ik dou doar bie vuilde, bie dij herinnern. Was dat zo’n beetje zo’n spannend gevuil van nou komt het, nou gaait het gebeuren, din wait ik ja amper of dat wel mien gevuil van dou was, of dat ik miezulf bedìnk, dat ik dat dou wel vuilt hemmen mout.
Want het is ja spannend, dat specioale moment wat mie dr nou te binnen schait. Of was het dat aiglieks toch ook weer nait. Bedìnk ik mie dat het spannend beheurt te wezen, omreden dat andern dat zo zeggen, of was het ook echt spannend. Was het echt wel zo’n belangriek moment en woarom bin ik dat moment din zo laank vergeten west. Woarom komt het nou inains weer terug. En was het wel zo.

As ik dij ander nou vroag wat wait dij doar nou nog van. En wait dij het din wel goud of is ook dij zien herinnern een herinnern vol mit beelden dij nait altied zo kloppen as ik weer dìnk dat het is.
‘Er is, onder de vele onbegrijpelijke anomalieën van de wetenschap van de geest, geen huiveringwekkender opwindend feit dan dat we bij onze pogingen ons iets voor de geest te halen wat we lang geleden zijn vergeten, ons dikwijls precies op de grens van de herinnering bevinden zonder het ons uiteindelijk werkelijk te kunnen herinneren.'(uit: ‘Ligeia’ van Edgar Allan Poe.)

Wirdum, januoari 2008.