Infiltrant

Noa oorlog gingen veul verhoalen deur t dörp over likwedoatsie van n meugelke Duutse spion. Of dij verhoalen apmoal juust binnen vaalt nait meer te achterhoalen. Wat zol dou beurd wezen kinnen? Vaast stoat dat end september 1944 aine opdook in Blijham dij zok uutgaf as bemannenslid van n Amerikoans vlaigmesien.
(H.G. Hoogerduin Stratingh in Oorlog en bevrijding, herinneringen uit Blijham-Wedderveer)
Gainain wait wel hai was. En dat is altied zo bleven. Uut t niks, uut dook komt hai aanlopen. Hai zugt Glazenburg, sprekt hom an. Het dij meschain gain eten veur hom? Hai droagt n gammele overaal, klaaier dij hom nait akkedaaiern. t Is kold en druppen valen uut bomen. Beurtelings perbaaiert hai Ingels en Duuts. Zien Amerekoanse bomwaarper is omdeel stört bie Bremen. An paresjuut sprong hai der uut. Wer pakt, zat in t kamp, is ontkomen, zien kampklaaier bestopt, onderwegens klaaier van waskeliene gapt.
Glazenburg verstoat gain Ingels. Duuts wol. Wat dij man rabbelt, doarvan stoat hai te kieken. Het hai nog nooit heurd. Man stokt uut dat hai broggen onwieken mos. Doar wer ja kontreleerd. Noakens haar hai Eems over zwommen. Koedeltje klaaier op bred veur zok hin nokkend. Glazenburg nemt hom met zien huus in. Geft hom eten. Geft hom betere klaaier.
Amerikoan dij uut locht is kommen valen. Hai is ontkomen, movven joagen achter hom heer. Glazenburg mout helpen, goud doun. Onderduukadres. Hai het doar gain ervoaren met. Boerenploatse van Waalkens an Oosteinde. Doar waarkt zien dochter Engeltje in d’huusholden. En dij doun goud in t verzet. Hai brengt de man doarhìn.
Vraauw Waalkens sprekt Ingels en geft hom verschoel. Elke daag brengt Engeltje hom zien eten. Hai vroagt heur pampier en kevort. Braif mout zie veur hom posten en zai mag dat gainain zeggen.
Engeltje brengt d’braif an vraauw Waalkens. Dij veralteraaiert: op kevort stoat adres in Berlien. Brief an zien vraauw, doarin stoat wat over weg noar vraihaid dij open legt. Domie Riegstra komt doar bie, van pasterij in Blijham. Amerekoanse peloot, brief an zien vraauw in Berlien. Is dizze man wol te vertraauwen? Of is hai n Duutse infiltrant, n verroader, n spion? Hai mout der vot heer. In Blijham is teveul reuren. Altied invallen, noasnuustern van NSB en laandwoakers. Zuks kennen wai der nait bie hebben.
Man kriegt n nij onderduukadres bie domie Greeven in pasterij van Vraiskelo. Doar is vree en gelegenhaid hom ais stief uut te heuren. Zien noam is Henry Meisner, zegt hai. Peloot van Amerekoanse bomwaarper. Hai is ontkomen uut kriegsgevaangenkamp in Recklinghausen.
Zai hebben n aandre onderduker, Amerekoanse peloot McLellan. Dij mout hom mor ais an de taand vuilen over dij bomwaarper. Nait al tou noadruklek. En ok nait merken loaten as t antwoord brek is.
Uutkomst is rampzoaleg. Op ale techniese vroagen haar man n brek antwoord. “Definitely not an American. Definitely not an American pilot.” Noe is elkain alert, waacht zok. Vaalt op dat man fouten moakt mit zien Ingels. En in Recklinghausen is gain kriegsgevaangenkamp.
k Vuil t an mien wotter. Zeubranden rispt op. Dit komt nait goud. Dij vertraauwen mie nait meer. Stoaren mie an mit lege gezichten. Dij ontkommen mie, oarzeln gounent te zeggen. En dat grieze weer waarkt ok op mien zenen. k Veralteraaier bie elke ekkel dij uut locht vaalt. Stom dat k dij braif schreven haar. Zuks wat komt gewis uut. Was wol mien eerste kans heur te schrieven.
Den vermist McLellan uut zien nooduutrusten n kompas. Uut pasterij verdwient n fietskoart. En vraauw Greeven zugt schere nait meer in loa liggen. Aal soam: hai wol ontkommen, moakt omstel, noodziende grofdoadeg.
In woarhaid is hai meschain Duutse ovvezier dij straft is, degroadeerd. Hai het wat goud te moaken bie de movven. Hai ontkomt en verroadt ons haile netwaark an heur. Wai mouten hom veur wezen. Hai mag nait ontkommen.
Doch proaten dij eerst nog mit hom. Zeggen hom dudelk dat zie zien verhoal nait geleuven. Zai wollen hom geern helpen, ok as hai Duutser is. Mor den mout hai wol open koart speulen. Eerliek zeggen wel hai is.
Noe sluten dij mie al op, bewoaken mie. En dij schere hebben zie ok vonden. k Bin weer gevaangen. Kolde zwait brekt mie uut mit al dij vroagen. Benoam vaastholden, dat van dij Amerekoanse peloot. Dij bluvven mor wat, stellen mie op perbaaier. As k tougef schaiten dij mie votdoadelk dood. Noe moak k nog lutje kaansje. Mor t zugt der trieverg uut.
Koortsachteg verzin. Wat doun mit dizze man? Hoog uut t netwaark komt endelk bevel: lekwederen. Kaans dat hai us apmoal verroaden gaait is te groot. Twij maresjezees dainen zok an bie pasterij. Zai mouten t kerwaai doun. Wat joe ok ondernemen: loat hom nait ontkommen.
Hai het gain schien van kaans. An baaide kaanten maresjezee, dij laaiden hom vot. Noar pasterij in Blijham. Doar buten in toen drokken dij hom labbe mit chlorovorm in gezicht. Man is verdoofd en zakt op knijen. Mit elektrezetietssnouer worgen dij hem tot hai dood is.
Moord en liek: dij meugen nooit ontdekt worden. Waalkens het zien arbaaider Spa noar strokartonfebriek in Ol Pekel stuurd. Doar mout hai 50 kilo ongebluste kaalke ophoalen. In febriek doun lu vooreerst stroef. Mor zodroa dij begriepen dat t veur t verzet is, kriegt hai kaalke met. Weerom bie pasterij zugt hie in toen n vers groaven laange koel. Doar mout ongebluste kaalke in.
In kaalke verteert t stofliek overschot rap. Noa d’oorlog worden de bainder opgroaven, kriegen asnog n offisjele begroaven. Noa bevraiden in pril 1945 proat in ainen elkain over moord in pasterij. En elkain stokt n aander verhoal uut. Nait maresjezee mor Berends allenneg het man mit bloden haanden worgd. Of dokter Hommes, derekteur van zaikenhuus in Winschoot, kwaam zulf noar Blijham om dodelke injeksie te geven.
Bie zoveul verhoalen is de woare toudracht nait meer te achterhoalen. En wel dij vermoorde man was is ok nooit vaaststeld. Schriever van dit verhoal het zok maank alle verhoalen ain weg zocht dij hom mainst woarschainlek liekt.