Hallo of moi
Zo d’olden zongen, piepen de jongen.
Pepiertje hangt al n aiweghaid bie Jan Stain aan bozzem. Hai is schilder van beroep en taikent veur beroep en plezaaier geern hoesholdelke tavvereeltjes.
k Huif t nait zo vèr te zuiken, ook al was t bie ons gain hoesholden van Jan Stain, om veul zoaken oet mien vrougste jeugd op te hoalen. Van de borst tot t mement, dat ik mien eerste stoetje aan de vinger prikte, van eerste stappen in koamer tot tiedstip, dat ik zulfstandeg boetendeure aan de sjaauw ging, zo heb k alles in elke leeftiedsfase van mien olden mit paplepel ingoten kregen. Doun is noadoun en as t nait in de genen mitgeven is, wordt t gedrag deur omgang en veurbeeld vörmd.
Kinder binnen ja net papegaaien, of zo je willen, mamegaaien. Zai vörmen zok, deur te luustern en te kieken, tot t evenbeeld van heur olders. Pas as zai in de puberteit kommen ………
En omdat mien pappagaai oet t veenkelonioale Pekel kwam en mien mammagaai van t Westerwolmer zaand, heurde ik in mien eerste levensjoaren nait aans as Grunnegs. En omdat mien buren en de buren van dij buren dezulfde toal pruiten, heb k joarenlaank in de veronderstellen leefd, dat t Grunnegs ainegste toal in de wereld was. En omdat ook de bakker, melk-, petreulie- en visboer aal t zulfde toaltje revelden, was t veur mie wel even schrikken, dou’k mit vaar joar de stroat overzet wuir, omdat doar n kleuterschooltje hìnzet was en doar konfrontaaierd wuir mit juffies, dij n hail aandere toal spraken.
t Het vast indrok moakt.
Buurjong, n joar older as ik, haar mie in zien zummervekansie al woarschaauwd:
‘As t dammeet noar school gaaist, moust netjes proaten.’
Wos ik veul.
Dat ik t noa ain dag al bekeken haar, haar traauwens niks te moaken mit t gangboare toalgebroek op school, mor veul meer mit verplichten om stil op n stoultje te zitten en te luustern. Dat ik ongemaarkt en bie lutjen aan de Nederlandse toal onder knije kregen heb, is te danken aan de pedagogische aanpak van t onderwiezend personeel.
‘Begun bie t bekìnde, t Grunnegs en baauw heur mouderstoal langsoamaan oet mit n twijde toal.’
Zokswat as wat mie as lutje grom overkommen is, is tegenswoordeg ondenkboar.
Oet n onderzuik, lees ik vandoag in kraant, bliekt, datter nog mor in 17% van gezinnen in Grunnen doaglieks Grunnegs proat wordt in hoes. Oet rezeltoaten kin k nait lezen, in houveul gevallen kinder in de maist leerboare tied van heur leven – de veurschoolse periode – ook doadwerkelk Grunnegs mitproaten in dijzulfde femilies. Woar t vrouger bie mie mit de paplepel inschept is, bin k baange, dat vandoag de dag t Grunnegs as vouertoal meschain wel kompleet verdwenen is.
Veur oardeghaid bin k ais deur mien aigen wereldje rondlopen goan en heb k aal mie bekìnde kinder ain veur ain onder t vergrootglas van Grunneger toalkennis en -gebroek legd.
t Rezeltoat?
Der is gain kind bie, dij nog Grunnegs sprekt.
Ik denk, dat vanoet dijzulfde zörge, dij k hierboven oetsproken heb, t nije project ‘MOI’ opzet is.
Meertoaleg Onderwies In Grunnen en Drìnthe.
n Methode om kinder vertraauwd te moaken mit t Grunneger en Drìnths dialect.
’t Wordt,’ zo zegt n streektoaldeskundege, ‘gain kwestie van leren.’
Zai willen t plat speulenderwies in de klazze invoeren. Verwaarken in mezieklezzen, mor ook tiedens rekenles.
k Wìns heur veul succes, mor spreek toch mien bezörghaid oet over sloagenskans.
Omdat?
Streektoal heurt minder op school as thoes.
Pas as der noamelk initiatieven ontplooid worden om onze toal te ( loaten ) zain as n volweerdege toal en in t verlengde doarvan schoamte over Grunneger toalgebroek wegnomen wordt en t te verankern in de gezinnen, kinnen we t baauwwaark van onze mooie toal vannijs weer opbaauwen.
