Ede Stoal (Ede Ulfert Staal)
Geboren aan Stationsweg in Waarvum, op 2 augustus 1941.
Op zien viefde begon Ede mit meziek moaken, op n mondörgeltje, hai smokkelde hom soavends mit noar boven en huil den onder dekens wereldkampioenschappen mondörgelspeulen. Den muik e in t openboar de winnoar bekend, dat was e den zulf.
Zien opa was dirigent van t meziekkorps in Lains, t dörp woar Ede opgruide. Hai speulde vief joar trompet bie t meziekkorps en gong elk joar mit noar t meziekconcours.
Ede studaaierde medisienen in Grunnen, mor zien haart lag meer bie toalen, hai veraanderde van studie en gong over op Engels. Loater zee e n moal in n vroaggesprek dat e laiver avvekoat worden wilt haar, mor zulf wos e ook nait meer woarom dat nait deurgoan was.
Net veur t òfstudaaiern huil e der mit op en is e les geven goan bie “Handels Avond Onderwijs” in Ol Pekel.
Loater het e nog aan meer schoulen stoan, onder aander aan LTS in Winschoot woar e Engels gaf.
Ede dee ook nog veul aander dingen, hai schreef teksten veur laidjes en rekloames, muik meziek, waarkde veur omroupverainen AVRO en dee Engels commentaar bie promotiefilms.
Loater huil e zok ook nog bezig mit Deens en Oostfrais zulfs veur t Chinees haar e belangstellen.
In 1974 brocht Ede n singeltje oet mit Engelse laidjes, “I’m in the blues”, t ploatje wuir gain groot succes, en Ede haar al pien in t lief van de commerciële ploatenwereld. t Ston hom tegen, n muzikoale legbatterij nuimde hai t, doar kon e nait waarken.
In 1981 ontdekte Engbert Gruben (hoofd gevarieerde meziek bie Radio Noord) deur Kloas Stoal (voader van Alex, vrund van Ede, gain femilie) t materioal van Ede en haar vot in de goaten dat t wat hail biezunders was.
In 1982 wuir “Mien Toentje” t herkennenslaidje van Melle Wachtmeester zien toentjerebriek op Radio Noord.
t Laidje wuir roazend populair en al rad wuir “Ede” dé volkszanger van Grunnen, mit Engbert Gruben as grootste fan. Aanvroagen veur optredens wazen der genog mor Ede gong der zelden op in.
In 1984 kwam der n ploatje mit vaaier laidjes oet, onder tuddel: “Man, man, man, wat n boudel”. Doar stonden “Wat moakt het oet”, “Wie schenken ons nog ain in”, “Het het nog nooit zo donker west” en “Grunnegers veur gevorderden” op.
In december 1984 kwam bie Mollebone Music Ede zien eerste LP oet, “Mien Toentje”. Dij ploat wuir n groot succes.
Noadat Ede begun 1985 n swoare operoatie ondergoan haar dee e in november n optreden op t Mollebone-laidjesfestival in Delfziel, de zoal wuir biekans òfbroken.
Begun 1986 kreeg Ede n vaste column in t Radio Noordprogram “Sloaperstil” op zundagmörgen, zien “vertelstertjes” kwammen loater op cassettebandjes oet, en nog weer loater (1993) op spaigelploatjes.
De operoatie haar gain blievend herstel opleverd, op 22 juli 1986 overlee Ede Stoal in zien boerderij.
t Monument veur Ede Stoal op de diek bie Delfziel.
Op 4 oktober 1986 kwam de twijde LP uit, “As vaaier woorden”, Ede haar nog n belangriek aandail had in de veurberaaidens.
Dou t eerste exemploar oetlangd wuir aan zien vraauw Fieke, wuir der ook n pries insteld dij twijjoarlieks toegekend worden zel aan ain dij zuk (nait veur zien waark) biezunder verdaainstelk mokt het veur de streektoal in verbinden mit de radio. Dijzulfde dag wuir de K. ter Loanpries (van stichten t Grunneger Bouk) posthuum aan Ede Stoal toukend. De twijde LP wuir net zo’n groot succes als de eerste.
Op 7 oktober 2000 wuir der deur Engbert Gruben n monument veur Ede Stoal onthuld op de diek bie Delfziel. t Is n stoalen poal van acht meter hoog dij n vuurtoren veursteld, t ontwaarp is van Chris Verbeek oet Blijham. Lu nuimen t ‘De Poal van Stoal’.
Op 28 en 29 juni 2001 wuir der in “de Oosterpoort” in Grunnen n concert geven deur t NNO (Noord Nederlands Orkest) onder laiden van Lubertus Leutscher woarbie ze acht laidjes van Ede Stoal speulden, de arrangementen wazzen doan deur Henk Meutgeert, Hans van der Heide en Wouter de Koning, de laidjes wuiren zongen deur Rika Dijkstra en Arno van der Heyden.
Loater gong t NNO ook op tournee mit Rika en Arno, zodat hail pervìnzie der dail aan haar.
