De keuze

Dokter Van Weerden haar ter wel ais mit zien kammeroad over. Over hou je zo laank meugelk gezond blieven konden. Baaiden arts, waren zai t totoal nait mit nkander ains over heur levenswieze. Mor toch waren ze goie kammeroaden en prouten geregeld over de dingen des levens. Dokter Van Weerden was dörpsdokter en op leeftied. Nait echt old, volgende moand zol e vievensesteg joar worden. Hai ston op punt om mit zien praktiek te stoppen en rentnaaiern te goan. Hai was hom bewust van zien leeftied en wis as dokter hail goud hou of e leven mos om zo laank meugelk gezond te blieven. En zo dee e dat ook. Hai leefde rusteg en kaalm, dee ale doagen zien liggoamelke oefens, at de goie dingen en nait te veul. Hai rookte nait en hai dronk nait – allenneg bie spezioale gelegenheden – en paasde goud op homzulf.
Zien kammeroad oet Amsterdam, n studiegenoot en spezialist ien t UMC, dee persies t omgekeerde. Hai was aldernoarste dik en dee alles wat n mens ofroaden wordt en wat God verboden het.
Hai rookte as n schosstain, at veul en lekker, vet, spek, sukker en zuit en nooit gain vrizze gruinten. En verder veul draank en vraauwen en totoal gain bewegen. Hai mos as dokter toch beder waiten, wer hom wel ais veurholden. Mor dat von hai apmoal veul te swaart-wit. Bie hom ien t zaikenhoes kwamen ook mensen mit vrezelke zaiktes, dij wèl hail netjes leefden en goud oppaasden. t Zat hom nait zozeer ien hou je leefden, mor veul meer ien aanleg en touvaal, was zien overtugen.
t Leek of e zien haile leven op dokter Van Weerden veur laag, want hai haar ien zien ogen veul meer plezaaier en genoot van t leven. Van Weerden dee dat absoluut nait volgens hom. Dij vegeteerde mor wat, doar ien dat gat ien Grunnen. Dij dee alles beschaaiden en nam t leven bie beetjes.
Dat was niks veur hom, man van de wereld.

“Stel die veur”, zee kammeroad op n moal, “dastoe nou de keuze haars tussen twij dingen. Wie bennen baaide n mooi rukje ien de sesteg, mor wie hebben meschain nog wat leven te goud. De eerste keuze is den: nog n laank leven ien gezondhaid, n twinneg, meschain wel dareg joar. Mor doe blifs dien haile verdere leven ien dien dörpke wonen, soam mit dien vraauw en moaks niks mit van belang, n toamelk aintoneg leven. Mor, van aander kaant, doe krigs ook gain kwoalen en vrezelke zaiktes en ale ellènde dij doar bie heurt.
Of, en dat is de twijde keuze, doe leefs vanof nou nog tien joar, ook ien betrekkelk goie gezondhaid, mor vaals ien ain klap weg mit n hartaanval of n beroerte. En doaraan veurof gaait n enerverend en opwiendend leven. Doe gaais aan raais over haile wereld, zigs de grode wereldsteden, moaks kennis met vremde kulturen en beleefs prachtege, mor ook spannende oaventuren. Publiceers nog n onderzuik of schrifs nog n bouk. Wat zolstoe kaizen, kort en heveg of laank en laankwieleg?” Dokter Van Weerden mos stief noadenken over dij keuze en zee: “Doar geef ik die over n week beschaaid van.” t Was mor n idee van zien kammeroad vanzulf, n gedachtenexperiment. Zukke keuzen bestoan ien t echte leven nou ainmoal nait. Netuurlek kon e kaizen veur n opwiendend leven, om op raais te goan en veul mit te moaken. En nog n moal publiceren haar hom altied al mooi tou leken, hai haar nog wel n idee veur n onderzuik. Zoas de reloatsie tussen t hebben van n hoesdaaier en gezondhaid.
Mor je mozzen t ook willen, dat raaizen over haile wereld. En den bèn je n moal ien New York of Las Vegas west of ien Beijing of Timboektoe, veraandert dan joen leven werkelk? Van aander kaant, n laank en gelukkeg leven bestaait nait, allenneg ien sprookjes. Dus, wol e nog n klapper moaken din mos e gaauw wezen want zoveul tied van leven haar e nait meer. Den toch mor n kort en heveg leven? Mor saai en vervelend is ook mor betrekkelk. Hai haar plezaaier ien t wonen ien t rustege dörpke, haar n grode toen, veul laifhebberijen en vernuverde hom best. Dus ja, wat is saai? En gezondhaid was ook nooit weg, dat haar e altied al vonden.
Gelukkeg haar Van Weerden dij keus van zien kammeroad nait echt, mor hai vuilde hom aal verplicht om n keus te moaken, von t alderdeegs weg ienteressant. Noa veul wikken en wegen en laange gesprekken mit zien vraauw, koos e din toch mor veur t eerste, n laank en laankwieleg leven en hai meldde dat aan zien kammeroad. Dij was t nait mit hom ains, hai ging veur twijde keus. Zai prouten der nog n zet over veur tillefoon. Dat was de boazes van heur vrundschap, dat ze ter over hebben konden, overtugen wollen ze nkander nait. Mor verschil ien levenstiel was en bleef der.
n Dik joar loader, zomor op n dag, kreeg dokter Van Weerden bericht dat zien kammeroad n haartaanval kregen haar en kort terop ook nog n beroerte. Hai was nou haalfziedeg verlamd en laag op intensive care van t UMC ien Amsterdam. Feidelk vegeteerde hai, letterlek. Dat wat e eerder zulf nooit wild haar en dat e dokter Van Weerden ien wezen altied verweten haar. Joa, zo kin t goan, docht dokter Van Weerden. Mor hai haar gain net goud-gevuil, t is ook zien aigen schuld ja, mit zien ongezonde menaaier van leven. Nee, dokter Van Weerden von dat elk doun mos wat e zulf wol mit zien leven en dat elk doar ook zulf verantwoordelk veur was. Van Weerden zien kammeroad was noa n poar moanden ien n verpleeghoes toch nog schielek overleden. Mor ales went en ook t verlus van zien kammeroad begunde op nduur te slieten. Ientied ging t leven gewoon deur. Hai leefde rusteg en bedoard mit zien vraauw. Zai genoten van t leven ien t lutje dörpke en ze konden t ducht heur zo nog wel n zetje volholden. Der is gain beder leven as n goud leven, was dokter zien zeggen altied. Hai haar t idee dat zien keuze morzo nog wel ais oetkommen kon.

Dokter Van Weerden en zien vraauw haren n kat, n dikke swaarde koader mit n widde bef en widde snorhoaren.

Zai waren der hail maal mit en t was heur ainegste hoesgenoot, kiender haren ze nait. Op n keer zat kat haile dag al ien grode kestaanjeboom en wol der nait oet. Bliekboar was e aargens van schrokken en duurfde hai nait te boom oet kommen, hou ze baaident ook noar hom raipen en smeekten. Hai zat haalfweg verstiefd op n hoast horizontoale tak, n meter of zeuven, aacht boven grond. Boom ston dichtachteg tegen t hoes en dokter Van Weerden pakte laange ledder, zette dij tegen gevel aan en bestudaaierde hou hoog e klimmen mos om bie kat te kommen. Verzichteg klom dokter wat stommelachteg bie ledder omhoog en hil hom stief vaast aan ziedkanten, baang as e was om te valen. Hai prout ondertied laive en geruststellende woordjes tegen zien kat: “Kom mor heur, wees mor nait baang, kom den laiverd, wilstoe n beetje melk?” Dou e op gelieke hoogte as zien kat was, schatte hai de ofstand tussen hom en kat en docht, as ik n roam dou, heb ik hom. Hai was al wat driester worden en duufde ain haand lös te loaten. Zien vraauw ston onder bie ledder en raip benaauwd omhoog: “Kiek oet Hans, hol die goud vaast!” Dokter Van Weerden ston mit ain bain op ledder en hil hom mit ain haand vaast. Hai dee n uterste roam mit aander haand en haar kat bie t nekvel te pakken. Triomfantelk raip e noar beneden: “k Heb hom!”
Mor hai lait kat doalek weer lös, omdat hai ledder onder zien vouten wegglieden vuilde en hai hail even ien lucht hangen bleef.
Mor dokter Van Weerden kwam hail maal telande op toenbaank dij der persies onder ston en doarnoa mit kop op tegels. Hai kon nog net besevven dat e doodging, doar was e oetaindelk ook dokter veur.
En hai bedocht dat e gain tied meer haar om van wat din ook spiet te hebben, ook nait van zien levenswieze. En dat e mit zien leste oadem nog net ofschaid van zien vraauw nemen kon, dij t veur heur ogen gebeuren zaag en vanzulf haildaal overstuur was. En dat t persies drij uur was, want hai heurde torenklok sloagen. Mor wat e óók nog net besefte was dat e gain laank en laankwieleg leven meer hebben zol en ook gain kort en enerverend leven.
Kat was ook noar beneden smakt en runde verschrikt te thoes ien. Mekaaierde hom niks.