n Keerske veur t roam

“Vekaanzie, endelk vekaanzie, twij weke nait noar schoule. Gain gesoes aan kop. t Was vandoage net of dag nait om wol”, ruip Jolanda van Rieks Wennink, terwiel ze heur rugtazze in houk van koamer mieterde.
“k Docht aans nog wel, dast t zo mooi vondst op schoule”, kwam plaogend stem van heur moeke oet keuken.
“Jawel, mor n poar doage vrij is ok nait weg”, volgde t antwoord van elfjoarege dochter ‘des hoezes’.

Ze haar n repport in haand, dij ze wat nonsjelaant aan heur moeke overhaandegde. Dij kreeg t boukje, sluig t open bie groep zeuven. Biezunder, dat was nait mis. Doar kin t wicht en vanzölfs ok d’ollu biezunder tevree mit wezen.
“Hier”, zee Riekje en gaf heur as belonen n dikke smok. ” Dien vaoder zel der ok wel mit in zien nopjes wezen. Hest wel n paor vrije doagen verdaind.”
Mit kerst en nijjoar veur deure kon dat n mooie tied worden. Jolanda kon heur der al dik op verheugen. Veurberaidens allent wazzen veur heur al meer as muite weerd.

“Hou loat komt ons voader thoes?”, vruig t wicht, dat sikkom nait wachten kon. Voa haar noamelk beloofd, dat as e van t waark kwam, hai n kerstboomke mitbrengen zol. Aalsmor meer lu gongen over op kunst, mor dat kon heur veuralsnog nait bekoren. Volgens de Wenninks gong der ja niks boven echt. Zie haren n graauw aan noamoak.

Dammeet noa t waarm eten mog ze mithelpen boom op te tugen.
“Hou loat is t nou moe?”
“Vaar uur, din moust nog n uurtje wachten. Voa het om vief uur oldert en doarnoa mot e nog laans supermaark. k Dink, tegen zo’n uur of zesse.”
Jolanda, dij van netuur al gain zittend gat haar, beerde wat deur koamer, van veur noar achter en dat gong zo n haile zet deur.
Moeke Rietje kreeg doar t hinneweer van. “Kind goa doch zitten. Krieg n bouk, of zet tilleviezie evenpies aan. Van dien gegongel wor k ja kriegel.”
Mor in tussentied ma’j mie ok wel eefkes helpen. Moe Wenning haar snommedaogs aalvaast balen en slingers van t veureg joar van zolder hoald. Veur de kerstbakskes en aandre kerststokjes lag der nog n grode veurroad op beune.

“Ast zin hest, magst dammeet wel even boven kieken, lichtkaans dat doar nog wat broekboars bie ligt. Doar bin’ k zölf noamelk nog nait aan toukommen. Doe wilst vanoavend ja ok wel wat op bord hebben?, liekt mie zo tou. Veureerst zal k die n lekker bakje thee inschenken. k Dink dast doar wel aan tou bist.” Ze vougde doad bie t woord. n Poar kerstkraanzen en wat kniepertjes legde ze der op n schoaltje noast. Doar zol t wicht wel road mit waiten.

t Optugen was in hoeze Wennink n joarlieks weerkerend festijn, dij aalsmor grodere vörmen aannam. Noast boom zölf werden der nog wat ‘guirlaandes’ mit lochtjes der in, ophangen. Hier en doar verscheen n kerstbakje, n tak hulst en wat lösse kerstbaalen op n schoal of in n groot glas. Ok boetenshoes luiten ze zain, dat ze bar bliede wazzen mit t aanstoande kerstgebeuren. Voader en dochter haren der n bult waark, mor ok n hoop wille van.

Moe gunde dij versierderij geern aan heur ainegst wicht Jolanda en ok Rieks sloofde zok oet, der n mooi ploatje van te moaken. Grietje haar ja genog aandre dingen ommaans. Der kwam nogal wat bie kieken, as man veur de kerst ‘foeroasie’ insloan mossen.

Nou göngen ze Eerste Kerstdag noar heur moe, om doar soamen mit d’aandre bruier en zusters mit aanverwandten t feest te vieren. Opoe Geessien keek der vervaast al noar oet. Volgens ofsproak göngen ze t aine joar noar Rieks zien ollu, t joar doarop was heur moeke ‘de gelokkege’.
Sneu genogt dat Opa der nait meer bie wezen kon. Noa n zaikberre van nog gain twij joar, was e aan volksvijand nummer aine bezweken en haar e vlagge streken. Dapper haar e tot t ende pien en hulpelooshaid droagen.
Mor afijn zo is t nou ainmoal in t leven. Dizze doagen misde femilie en opoe in t biezunder hom ontzettend. Mit zien achtenviefteg joar, was hai, noar menselke moatstoaven, ja ok nog veuls te jonge om dij grode onbekende raaize te aanvoarden. Of zoas Ede Staal t op zien onnoavolgboare wieze ains zong:

Ik wait, der is n tied van komen
en ok n tied van goan.
En alles wat doar tussen ligt,
joa, dat is mien bestoan.

Jolanda keek al n poar weke noar t kerstfeest oet. Nait allent omreden ze vrij was van schoule, mor veuraal veur mooie doagen, dat ze mit heur femilie deur zol brengen. Soamen mit heur neven en nichten wat spelletjes doun. As t even kon snijbalen gooien, of mit nkander n snijpop moaken.

Jolanda nusselde heur mit t kopke thee en heur schörrel vol ‘vouerr’ laankoet op baank en zette tilleviezie aan.
Op drije brocht t programma Zeppelin voak wel wat zainsweerdeg. De drij wichter van K3 zongen wat vroleke laidjes en de daanspassies wazzen veur Jolanda ok niks nijs. Kon din ok nait t gat aan stoule holden en daansde mit deur koamer.
Wenneer ze doch nog n stötje op heur voader wachten mos, har dat gestruun op zolder ok nait zoveul hoast.
Grietje luit heur oogappel mor n zetje worden. Zie haar zo’n moment van ‘ledeghaid’ ja ok dik verdaind. Dij oetzenden ‘Zeppelin’ pebeerde aaid veur elks wat wils te loaten zain. Van jong tot al wat geriept. Van kebouter Plop tot n proatprogram woar jonkhaid nog wat van op kon steken. Tilleviezie nam zo rol van schoule over.

Sneu genogt, dat er doardeur zowat gain tied meer overbleef om boeten nog wat oet te waaien. Hoeshennen en hoanen werden t ja. Dou der wat toont wer, wat heur minder kon bekoren, gongen heur gedachten zomor wat aan riddel.

Mit aal kinder van schoule haar ze gusteroavend kerstfeest vierd. Mit sukkeloademelk, n kerstverhoal en elke groep haar ain of meer laidjes veur t voutlicht brocht. Ok de olders haren in kerke genoten van t feest. Veur elks was der wel wat wils bie. Allain de klaaintjes haren der nog nait zoveul van bakken, mor goud zie was indertied ok zo begonnen.

Kerst vond ze aaid n mooie ofwizzeln in dij duustre doagen veur old en nij. Ha, wat lekker eefkes zo soezen op baanke. Dagdreumen over van aal en nog wat. Aalmoal dingen dij n mensk zoaal bezigholdt en joe zomor deur kop flittern. Jolanda gong t krek ainder.

Ze mos nog dinken, aan aal wat meester heur leste doagen har pebeerd dudelk te moaken. Betaiknis van t al olle feest haar e zoas elk joar overdroagen op t jonkvolk, dat aan zien zörgen touvertraauwd was.
Elkenain, haar e benoadrokt, moakte, zo omstreeks end dezember, t in hoes wat gezelleger. Elks dee dit op zien aigen menaaier. Zedde bevubbeld n kerstboom, of wat kerststôkjes en wat gruin in koamer. Dij lichtjes en balen zörgden veur n bult gezelleghaid. Ok steeds meer kerstversierens zag man boeten deure. Net asdat elks der van mitgenieten mog.

In tied van Biebel vierden jeuden al t Chanoeka, haar meester Verdonk oetlegd, t Lichtenfeest, woarbie elke dag n keerze meer mog goan braanden. Dat mos te moaken hebben, mit verwoesten van doumoalege tempel, woarin zie under t puun n klaain fleske eulie vonden haren. Zie haren dou oetrekend, dat as ze der elke dag n nije keerze bie aanstaken, ze t haile zeuven doagen durende feest, ter opluustern van t inwaaiden van nije tempel, elke dag licht zolden hebben. Dij zeuvenaarmege kandeloar mos heur doar aan blieven herinnern.

Volgens heur meester, haren Christen hier loater n aandre wenden aan geven. Al nuimden paardie lu, veuraal dij wat swoar op haand wazzen, t n oet haand lopen ‘takkenfeest’. Nou zel dat Jolanda worst wezen. t Feest ter ere van n pasgeboren popke sprak heur wel aan.

Sneu genogt haar sprikkebain, bie heur komst, deure bie heur moeke in t slöt worpen. Joarenlaank haar zie aaiber en later heur ollu smeekt om zo’n speulkammeroad, mor in hoeze Wenning was t aaltied bie aine bleven.

Al kiekend noar t kiekkastje luit zie heur gedink ains over t komende feest goan. Paardie lu wazzen al weken slim ruier mit t versieren. Meer en meer lu haren schienboar aan koamer allain nait meer genog, den der verschenen aalsmor meer komplede versierens boeten. Talrieke laampen en lichtslangen mouten doarbie veur n sprookjesachtege sfeer zörgen.
Ok verlichte arreslees mit Rudolf t rendaaier doarveur zag man op wonderliekste ploatsen. Elks wol bliedschop over dij mooie doagen woarschienlek zo wereldkundig moaken.
Allent de snij hebben mensken (nog) nait veur t oetzuiken. Al staait in wintersportgebieden techniek bie zetten veur niks. Snijkenonnen moaken zowat elk gewild skioord tot n gelaifd stee. Elks hoopt vanzölfs op n witte kerst, allewel, as je der nog op oet mouten, of nog volk van overver over vlouer kriegen, is dat nait zo begerenswoardeg. Gelokkeg hebben wie mensken dat nait zölf in haand. Zokswat wordt veur ons van Hogerhaand bepoald, van dij gevolgen wie der niks over te kifken hebben.

En dat kinnen wie veuraal mit kerstdoagen in t zicht ja nait hebben. Al kin man dat nait overaal in wereld zeggen. Wat n ellèn, honger, oorlog en geweld komt der op onze eerde nog aal doagen veur. n Tiedelk bestaand is din ok voak n doukje veur t bluiden. Bah, wat binnen lu doch aaid fiemelachteg.
‘Stille Nacht, Haailege Nacht’, t zel mie wat! ‘Vree op eerde!’ Hou duurde man dat te zingen, terwiel der elke menuut wel weer aargens n schot valt. n Vrome wensk, dij as wie mit nkander zo deur goan, ok aaltied wel n wensk blieven zel. Eefkes veur n poar doagen woapens neerleggen, omreden t Kerstfeest/ Christusfeest is. Om bemieterd van te worden.

Ze mout inains denken aan t verhoal, dat meester moandagmörgen op schoule vertelde. Hou in d’ Eerste Wereldoorlog Duutsers en Franzosen tegenover mekoar in n loopgroaf legen haren. n Daibe sloot mit n riege zaandzakken op raande, woar soldoaten t geweer tussendeur staken en pebeerden tegenstander n rond goatje in t veurheufd- net under stoalen helm deur- te schaiten. Urenlaank lag man zo op t aine goie moment te wachten, om d’aander noar d’aandre kaande’ te joagen. Elks luip din ok bukt deur grubbe.

Op kerstoavend haar ain van jonge soldoaten oet verveeldheid, of haimzaik, mit n schopke n denneboompje omhaauwen en veur de poelegrad mit in de sleuve nomen. Oet maalvretendhaid haren d’aandre jongkerels t boompje wat optuugd mit pepierties van n sukkelaoderepen, repen van n kepotscheurde buusdouk en zokse fiebeldekwinten meer.
Zölfs ain van de vechtersboazen haar der zien drinkbeker inhongen. De mörgen van Eerste Kerstdag, haar -tussen t schaiten deur- as aan overkaande weer aine wat onverzichteg west was, ain soldoat t boomke hail verzichteg boven zaandzakken oetstoken en in t lösse zaand zet. Van d’ aandre kaande wer, meschain wel oet alteroatsie gain schot löst.

Noa n zetje stak n driesteling zien helm op punde van t bajenet omhoog, mor de vijaand was bliekboar mit stomhaid sloagen. Dou ain van omstaanders kop boven loopgroaf oetstak en der niks beurde, werden ze aalmoal wat driester. Ok aan d’ aandre kaande wazzen talrieke soldoaten te zain.
d’ Eerste klaauwsterde oet koele, kreeg t ‘kerstboomke’ in haand en luip der verzichteg mit noar t midden van t ‘gainains-laand’. Binnen n haalf uur stonden en zaten der n bult soldoaten in verschillende uniförms om de nog mooier versierde boom. Kerstlaidjes werden der zongen. Al zong elks doarbie in aigen moerstoal. Drok wer der mit mekoar proat, veur zover dat meuglek was vanzölfs. Foto’s under nkander bekeken. Verhoalen verteld, ervoarens oetwisseld en menneg veldkruuk göng doarbie van haand tot haand. Hou is t meugelk? Zie leken wel gezworen kammeroaden.
Twij doagen laank binnen ‘kemphoanen’ gezoamenlk optrokken en hebben ze heur eten en drinken daild. In loade oavend van Twijde Kerstdag het elk zok op aigen terraain teroggetrokken. Wel t eerste schoten het, is noeit bekend worden, mor t leven van aaldag hernam zok weer, net asdat der gain Kerst west was.

Jolanda har der wel om reren kinnen. Hou is zoks in ‘vredesnoam’ doch meuglek? Ze krigt bie gedink allain al weer troanen in ogen. Wat kinnen mensken mekoar doch n bult aandoun. Hou kin de ‘Heer van t leven’ zokswat touloaten? Ze kin der mit heur goud verstand nait bie.

Vraauwlu, zoas heur moeke en grootmoeke hebben t tiedens kerstdaogen dikmoals aarg drok. n Manmensk mag din, al din nait mit kinder, boom optugen, laampjes ophaangen en rest wat versieren, moeke wait biekaant nait wat ze t eerst of t lest doun zel. Kop luip heur in dizze drokke tied der sikkom van om. n Snaauw, of in t aargste geval n haauw kwam din ok wel es in beste femilies veur.
Al strookde zokswat nait bepoald mit kerstbosschop. Doch wil elks stommegeern wat op bord hebben. Net asdat lu aans honger mouten lieden. Op zukken hoogtiedoagen komt t mainste waark doch op ‘moeke de vraauw’ dele. Zie sjaauwt heur n breukje noar winkel. Aalsmor weer opnij mout ze der op oet, bange veur komende doagen te min in hoes te hebben.

Kerel nog es aan tou, wat n boudel! Der komt wat veur kieken, veurdat t kerstoavend is. Smangs schut deur dat gehaaister, n bezuik aan kerstnachtdainst der nog bie in. Per slot van reken kin je op tilleviezie ok wel t ain en aander zain. Man is noa aal dat ‘veurwaark’ blied, as man t gat aan stoule het. Mörgen is t al weer vroug dag.

Eerst noar kerke om zoamenlk geboort van t Christuskind te herdenken. n Bult lu waiten volgens underzuikskes, – zee de meester eerguster nog -, amperaan meer, woar t aiglieks om draait. Ze denken meer aan n lichtenfeest in dij laange winteraovenden. Veuraal kieken ze oet noar t overvloudege eten. Man eet zok zo’n dag zowat te barsten en mout of en tou even stoan goan om t wat te loaten bezakken, of raim van boksem wieder te moaken.

t Liekt woarachies wel, of man aans nooit wat te bikseln het. Jolanda schut zowat in lag bij de gedachte aan heur oom Wilm, dij t lief zowat op toavel leggen mout, as e aanschoeven mot. Zel meester heur oomke bedould hebben? Steevaast gaait e twijmoal evenpies stoan, van dij gevolgen t spul wat makkelker zakken kin. Raim het e oet veurzörge al n poar loeken roemer zet. En mor schraansen jonges, net asdat e thoes noeit wat te bikken krigt. Nou ja as je t goud beschaauwden, din is t ja net, asdat e t vraauwtje aaid bevret, dij kin zowat mit knienen deur troalies eten. Gain wonder, dat ze in femilie bekend stoan as de dikke en de dunne.

Nog n poar doagen en din is t zowied. Ze kin heur nou al op heur oetstapje verheugen. Lekker dikdakken bie opoe, speulen mit heur leeftiedsgenootjes. Bie opoe gong t noeit te gek. Stoapelgek was ze op heur ‘noazoaten’, zoas ze die aaid deftig nuimde.
Sneu genogt, dat ok din weer pienlek dudelk wer, hou allain zie doch was. Al mog zie over aanloop van buurt- en klasgenootjes hailmoal nait kloagen. Per slot van reken huifde zie wat aandacht aan gong, ja noeit te lammentaaiern, of te dailen.

Gelokkeg göngen ze mit zien drijen Eerste Kerstdag oet eten. ‘Twijde’ wazzen ze in aigen hoes, wel gezelleg, mor ze misde din wel heur wichter van schoule. Meschain dat zie, as t weer t teminzent touluit- nog aargens noartou gongen, om n stukje te spanzaaiern, om zoas voader dikmoals zee, aal etenswoar van guster, vandoage wat makkelker te kinnen verteren.

As joen volk zulf nait oet gasten huifde, zoas bie mainste van heur schoulmakkers drubbelden in loop van kerstmörgen zo zaachiesaan oetvanhoezers binnen, woar ze ontvangen werden mit kovvie en n dik stok van n kerstkraans, of -stoaf. t Eerste bodempje wer der legd en gong er in as bekende kouke. Doarnoa wer t tied veur n zeupke of wat fris. De gastvraauw staait doarbie maiste tied in keuken, om t gepruddel en gespetter binnen lientjes te holden, al din nait biestoan deur wat tiedelke haandevegers.

Noa de moaltied let elks zok din t laifst eefkes achterover zakken, mit boksemboorde of hupselen lös. Dit veurrecht is overwegend veurbeholden aan vertegenwoordegers van t staarke geslacht, terwiel de underdoanen van aandre ‘kunne’ heur t vuur oet de sloffen lopen, om t overschot van dizze schraanspertij op te roemen en t gerak of te waskern en aan zied te moaken. Meschain verzuchden zie wel es, dat ok in onze wereld toaken schienboar nog meroakels min verdeeld binnen.

t Kin wezen, dat manlu bainen boeten nog even goan vertreden, om t eten loater wat makkelker of te kinnen voeren, terwiel vraauwlu heur under vrolek geteut over de enorme ofwaske boegen. Nait elk hoesholden het ja beschikken over n modern ‘Truuske’, ‘mor och veule haanden moaken licht waark. Emansipoatsie, t zel wat! Op zokse momenten worden de rollen geern noar old gebruuk verdaild. Kerels veur t genot en vraauwlu veur t waark, of was t nou net aansom?

t Vraauwvolk verzoameld rond heur ainege veurrecht, noamelk t aanrecht. Onze grootolden zellen dat hail normoal vonden hebben. Zellen wichter gain sinneghaid aan wat vree, of n ommetje hebben?

Noa al dat gehaaister in keuken en t loopke van de manlu, schoerelt elks zok din veur t kiekkaaske in hoop, dat der n baarg dieverdoatsie op zel wezen. Kinder zuiken aandre bezigheden en Jolanda wait nou al zeker, dat ze din en doar niks tekört zel komen. Sneu genogt, dat zo’n dag zo rad veurbie is.

Nou genog luierd en dagdreumd. Zie zel ains boven goan kieken, of doar nog wat broekboars liggen bleven is.
Wacht ze nemt alvaast n kertonnen deuze mit, din kin ze doar t spul in doun. Bespoard heur dammeet weer n raaize.

Noa de wereld wikken en wegen, komt ze doch nog mit twij volle deuzen versiersels beneden, woarbie ze doch nog twij moal mout lopen. Mor din staait ok alens kloar veur gebroek. t Wachten is op ‘heer des hoezes’, dij elk moment binnen stappen kin.

Oet t kebof komen allerhaande lekkere roekjes. Ze is blied, dat moeke heur vragt aalvaast toavel te dekken. Ze kin hoast nait meer wachten, zo’n honger het ze. Aiglieks is dat doch n roar idee, dat zie oet overvloud, eten kinnen wat en houveul ze mor wollen, terwiel miljounen aandre wereldbörgers omkomen van honger? Doch nait ains zo’n roar idee, dij Matthijs van domnee Wilbers, tiedens zien spreekbeurt veurstelde en volgens zeggen bie heur thoes al laank en braid in praktiek brocht was.

Ainmaol in weke zedde man bie domnee s aovends bie t stoeteten, ok n kertonnen deuze op toafel, woarin zien voader n gleufke sneden haar. Veur elke plak stoede, woar noast botter gain beleg op doan wer, mos t ‘volk’ noa ofloop n stuver in deuske doun. Nou ja t kwam der op dele, dat zien moeke telde, houveul bruggen – belegd mit tevredenhaid – der dij oavend deur goan wazzen, woarnoa zie t verschuldegde bedrag in deuze stopde.

As der loater ain of aander aksie veur n goud doul was, wer inhold teld en soamen besloten, houveul heur biedroage wezen kon. t Goie doul wer steund en t kosde heur aiglieks niks. Ze mos dit idee van n ‘gast aan toavel’ hier ok mor op toavel smieten. n Goie kerstgedachte dochde zie zulf.

Eeliek n bedie ‘mit-lieden’ mit lu in soamenleven dij zo aldernoast verlet hebben. n Klaain drubbeltje op n glinne ploat, mor doch. Al dinkend begon dit idee heur aalsmor beder aan te stoan. Meschain wat om ok bie opoe aan te koarten. Veur oom Wilm snee mes aan twij kaanten, goud veur aarmen en t was ja ok nog ains beder veur zien gezondhaid.

Ok vraauw Wenning haar heur gedachten es over t komende gebeuren goan loaten. Woar binnen sjoelbakken en aandre speulen doch bleven? Woar gezellege proat rond heerd? Woar waarme sukkeloamelk mit wat kerstkraanzen? Tegenswoordeg binnen d’ollu al blied, dat heur aarfgenoamen, op ain van dij doagen, heur gezicht in t olderliek stee loaten zain.

t Vaalt in dizze hoastege tied nait mit, ze aalmoal under ain en t zölfde dak te kriegen. Elks het t ja zo drok mit aigen beslommerns. Loat stoan ze aan wat gezelschopsspellen te kriegen. Deur koncurrentie van tilleviezie en DVD, hebben dij t loodje motten leggen. Hoogoet kinder konden zok doarmit nog wat vernuvern. Rest koos t laifst weg van minste weerstaand. Zogezegd, omreden ze blied wazzen, n poar doagen oet ‘hectieze’ sfeer te wezen.

Elks het t mit aigen gedou zo drok, dat man blied is veur n poar doage t muie liggoam te kinnen strekken. Lui op baanke mit bainen omhoog en t oog richt op t blaauwe roamke. Koezen stief op mekoar, of t mot wezen, dat man net wat noar binnen schoeven mout. As mensken eerlieks binnen, doch wel n slim ‘aarmoudege’, zielege vertonen.

Wat hebben wie in dizze doagen doch drok mit ons aigen. We vergeten zowat, dat bovenstoaande nait veur elkenaine opgait. Veuraal in dizze tied van ekonomieze terogvaal, aalsmor grodere waarklooshaid en tounemende aarmou. Ok bie ons in aigen laand, binnen der ja nog n bult lu, dij taauwen sikkom nait aan nkander knubben kinnen. Doar is schroalhaans keukenmeester en wordt er in menneg hoesholden zo of en tou n troane wegpinkt.

Gain, of sikkom gain geld veur kleroazie, eten, huur, gas, wotter en licht. Der is meer aarmou, din wie voak dinken. Ik wol dij lu, dij koaken stief op mekoar holden, om mor nait te mouten tougeven, dat ze in n hopeloze neerwoartse spiroal te laande komen binnen, nait geern kost geven.

Om van dakloze omswinders nog nait te spreken. Ok onze deur t lot aanwezen ‘kostgangers’ hebben t laank nait braid. Wied van aigen hoes en heerd mouten ze mit t schietbeetje dat wie ze baiden kinnen, mor deur dizze dure moanden zain te komen. Wie moppern wel ains, dat zukke lu, t hier in t ‘luilekkerlaandje’ doch wel biezunder goud troffen hebben, mor zolden wie mit heur buten willen?

Mainste mopperkonten goan er o zo makkelk aan veurbie, dat dij lu hier ok nait oet spikanteghaid noar tou vlucht binnen. n Enkele ekonomieze vluchteling doarloaten. Mainsten hebben mit gevoar veur aigen leven, aal – paardie lu zölfs hoesgenoten – achter loaten mouten. Ongewenst- verplicht wonen in n laand mit n aandre toal, kultuur, gewoonten en godsdainst vaalt veur mainsten om dunder nait mit. Zie wollen, as t kon, meschain wel kroepend weer terogge, noar t laand, woar ze aal schepen achter zok verbraand haren? Allain wacht heur doar in mainste gevalen t hok, of nog slimmer de koegel.

Wie hebben t, fillesefeerde moeke, asmangs zo drok mit onze aigen besonjes, dat we aan t leed van onze noasten, zowel dichtbie as verof voak veurbie goan. Dinken aan wat ons ondaanks minne tieden, doch nog overbleven is.
Doarvan willen we groalen, noodziend sloeten we veur wereldellèn tiedelk evenpies onze ogen. Bie zetten doun we net as struusvogels. Steken ons kop in t zaand om dij noaregheden nait zain te huiven. Eerst komt: ikke en wat der din nog overblift…

Waiten wie aiglieks wel, vruig meester, woarom wie t kerstfeest (Christusfeest) vieren? Haar t zien luusteroars rad dudelk moakt. Hai wuir zölfs n bedie gremiedeg. t Zat hom schienboar slim hoog. Jolanda haar best deur wat e bedoulde. Mog wel blond wezen, mor zien oproup dröng wel goud tot heur ‘hazzens’ deur. Snapde, woarom heur Schepper, Zien Zeun noar dizze ofgleden, verdörven wereld stuurd haar? Dat menskhaid der ja zo’n onmeugleke troep van moakt haar, dat ze op aigen forsie noeit meer oet dat moeras kroepen konden. Dat dat lutje popke as n veurbeeld veur aal dij dwoalende mensken op eerde komen is.

Nait as n keunegskind in n gespraaid ledikaantje mit n nij loaken, deken en n bult splinternij goud en n baarg speulgoud van hier tot Tokio. Mit n hoop dokters en aanverwant personeel veurhaanden, dij tieden kloarstonden om t borelingske stap in dizze grode, gevoarleke wereld zo makkelk meugelk te moaken.

Sneu genogt binnen t nait aalmoal ‘Amalia’s’, dij op dizze ogenschienlek deur God verloaten wereld wereld t levenslicht aanschaauwen. Nee, zölfs Gods Zeun mos t doun mit n onhaandege kloares as ‘vroedmaan’ , n vouerbak as waige en wat haarde haanddouken as kleroazie.
Wotter oet drinkbak van os en ezel, dij veur n zetje noar boeten jagt wazzen, kolde in. Wat stro as kroamberre. Niks om jeloerseg op te wezen.

Gain tillevisie, dij haile wereld genieten loat van d’eerste ogenblikkies op dizze eerde, mor n klunne tuug van riggel, n koppel herders, dij in t veld bie t vuur wacht huilen over heur kudde. As je aans niks konden, kon n mensk ja aaltied nog scheper worden, wer der voak zegd. Roeg volk, wie zolden nou zeggen: a- socioalen, ‘zölfkaanters’.
Dij roege bonken kwamen te kroamschudden, in ploats van dij lu, woar e aiglieks in eerste ploatse veur op wereld komen was. As n levend bewies, veur t volk, dat e weer in t goie spoor kriegen wol.

Drij boetenlaandse riekoards- de Keunegen: Balthazar, Caspar en Melchior – dij wel op bezuik kwamen, haren al n swoare laange raaize achter rogge. Vrumde lu nota bene! Gelokkeg haren ze votdoadlek in smiezen, dat ‘Herodes de Verschrikkelke’ dit jongske nait zöchde om t te aanbidden, mor om t om haals te brengen. Zie hebben dij onterik gelokkeg mor nait wiezer moakt.

Jezus is mit zien ollu zölfs net zolaank politiek vluchteling! west in een wied vijaandeg laand, noamelk Egypte, tot Herodes oet tied komen was. Soamen mit olders is e terugraaisd noar heur ploats van herkomst, noamelek Nazareth. Hou is t meugelk? De geschiedenis liekt zok bie toeren ja te herhoalen. Geboort van dit ‘Christuskind’ was nait bepoald n begerenswoardege aangelegenhaid.

As wie doar aan dinken, wordt ons n hoop dudelker. Wie hebben wat dat aangaait in omgang mit onze mitbörgers nog nait bieleerd. In aigen dörp wol man hom loater zölfs doodgooien mit stainen, omreden hai ze nait noar mond pruit. n Profeet wordt in aigen laand ja nooit eerd. Vanoet synoagoge hebben zie Hom boeten stad dreven tot e aan raande van n ofgrond stond.
Doar draaide Jezus zok om, keek beloagers stief aan en luip weerom. D’aine noa d’aander week oetzied en ongedeerd kon Hai zok t stof van sandoalen schudden. Jezus gunde t volk van Nazareth dou gain blik weerdig meer.

Hai kwam op wereld om ons aalmoal zain te loaten, hou t ok, beder en makkelder kon. Preekde gain achthonderd regels, woar n mensk zok volgens schriftgeerden- lu dij doar veur deurleerd hebben – aan mos holden om t Keunenkriek van Heer te verdainen, mor twij hail ainvoudege ofsproakjes: God eren en laifhebben boven alens en t twijde, dat doar n bult mit te moaken het: Joen noaste net zo laifhebben, as joe van jezölf holden. As wie mit nkander pebaaern doar rekens mit te holden, din kriegen wie volgens Hom zo wie zo n ‘gezegend’ Kerstfeest.

Mie ducht, t wer zo zaachiesaan tied, t eten op toavel te zetten. Heur maanje en voader kon ja elk moment thoeskomen. Mout je t wicht es zain, vol ongeduld luip ze deur kaomer, ze kon naauw wachten. Endelk was t din zo wied. Terwiel moeke heur aan de ofwas zedde, gongen voader en dochter aan loop. Doch was t nog bandeg waark, om t aalmoal vandoage nog kloar te kriegen. t Reseltoat mog der wezen. t Was al dik negen uur, veur t span zok mui, mor dik tevree, veur wat drinken en wat lekkers tou, op baank deelzedde.

“Pabbe, kinnen wie nait n braandende keerze veur t roam zetten, van dij gevolgen wie aan elkenaine dudelk zain loaten, dat wie ok aan aandre mènsen dinken? Meester het t doar gusteroavend ja nog oetgebraaid over had. As wie altmoal n keerske braanden loaten, is dat n taiken, dat wie ok dinken aan dij lu, dij t zoveul minder troffen hebben as wie”, zee Jolanda.
t Wicht haar der echt n kleur van kregen. “Wie hebben ja nog zongen:”

Jezus zegt, dat Hij hier van ons verwacht,
dat we zijn als kaarsjes, brandend in de nacht.
En Hij wil dat ieder tot Zijn ere schijnt.
Jij in jouw klein hoekje en ik in t mijn.

Heur olders vonden dat nog hail nait zo’n roar idee. Ze haren nog wel n plestik potje mit keersvet. Gevoar was der nait bie en t kon n zet braanden. Veur de wizzeghaid n schöddel der under. Op ongeloks- en begroafploatsen komen dizze gekleurde laampjes aalsmor meer in zwang.

Volgende mörgen vertelde voader, dat meesters veurstel wel terdege weerklaank vonden haar. Dou e loater op oavend hond oet luit, haar e in t dörp n hoop braandende lichtjes veur de roamen zain. n Bewies, dat t ‘bestel’ van ‘Meester’ goud overkomen is. Jezus zee, doudestieds, dat wie as heldre lichtjes mossen schienen in donkre nacht. Dat verwacht Hai veurzekers ok heden ten doage nog van ons.

“Loaten wie doarum ok de lichtjes in en om t hoes mor aansteken. En doarbie aine veur t roam, as wie noar bérre goan, as n taiken, dat we aan mekoar denken”, besloot voader. “t Gait oetendelk nait allent om dij lu, dij wie op roupofstaand hebben, mor ok aan t volk, dat wat wieder vot ‘woont’. As n bewies, dat wie in elksgeval kerstbosschop goud begrepen hebben. As n boaken veur elks, dij t zain wil. Loaten wie mensken dij op d’ ain of aander menaaier op ons pad komen binnen, nait vergeten. t Is al duuster genogt om ons tou. Loat daorom lichtjes mor zichtboar schienen”.