Genealogie

In mien waarkzoam leven, zoas dat hait, tussen 1961 en 2001 heb ik laangste tied deurbrocht op t gemaintehoes, in Woldendörp en Ol’ Pekel. Benoam heb ik mie bezig hollen mit de börgerlieke stand en t bevolkensregister. Op t lest heb ik t ook nog schopt tot Ambtenoar van de Börgerlieke Stand in de gemainte Pekel. Nee, traauwd heb ik der gain aine, ik was meer de man dij de akten kloar muik en inschreef en aander dingen regelde en nait de man van t gesproken woord. Doar haren wie in Pekel, zoas tegenswoordeg in veul andere gemainten, een BABS veur, een welbesproakte boetengewone ambtenoar van de börgerlieke stand dij allinneg moar stellen “in de echt” mag verbinden. Nee, nait allain meer bruidjes mit n bruidegom, in onze tied maggen jongs ja ook mit jongs trouwen en wichter mit wichter. De wet het zok aanpaasd aan wat t volk wil en zo mout dat ook, al willen politici het wel ais beter willen waiten.

In de joaren dat k tussen de bevolkingskoarten en de registers van de börgerlieke stand deurbrocht heb, kreeg k ook veul te moaken mit minsen dij heur stamboom kwammen oetzuiken, de zgn. genealogen. In dij tied mozzen minsen zulf op pad om te zuiken in de registers van de geboorten, van traauwen en van schaiden en van overlieden, moar ook in d’olle liesten van de bevolken van onze eerste volkstellens dij al onder Napoleon in 1811 begunnen, woaroet loater aiglieks de haile bevolkensadministroatie ontstoan is. In d’eerste joaren noadat wie wel t juk van Napoleon oafworpen hadden moar nait van zien Code Civil oafkwammen, werren liesten van de volkstellens nait biewaarkt mit verhoezens, nije inwoners en vertrokken en overleden minsen. Loater kwam doar behuifte aan en zo vanoaf zowat 1850 ging men bieholden wat veur bewegen der in de bevolken zat. Steden haren voak al stroatnoamen en hoesnummers en op t plattelaand, zo schreef de nije gemaintewet veur, mos de gemainte worden verdaild in wieken en mos elk hoes nummerd worden. En wel der in dij hoezen woonde wer deur de gemaintesiktoares en zien ambtenoaren sekuur opschreven. Aale leden van t gezin kregen n blad in n groot bouk. Inwonende dainstboden kregen een apaart bouk, het dainstbodenregister, net as bewoners van gestichten en aarmhoezen. Om n laank verhoal kört te moaken, vanoaf 1920 werren de bouken vervangen deur gezinskoarten en in 1938 kreeg elke inwoner van ons laand een aigen koarte, de ‘Persoonskaart’. Ook van elke wonen wer n koarte moakt woarop de heufdbewoner en soamenstellen van zien gezin op aantaikend wer. Aal mit mekoar wer de haile verzoameln t ‘Bevolkingsregister’ nuimd. En t waark wat der bie kwam te kieken mit aal dij verhoezens, opnemen van lutje potjes en t oafvoeren van de staarfgevallen nuimde men de ‘Bevolkingsboekhouding’. En dat heb k nou joarenlaank doan totdat mit de komst van de computer alles hailendaal weer veranderde.

Veur de genealogen van nou is de komst van de computer en benoam de opkomst van t internet n zegen. Nait laanger raaizen ze van gemainte noar gemainte of noar de studiezoal van de Grunneger Archieven, moar kinnen ze sikkom al ale openboare gegevens op heur aigen computer bekieken. Noast de webstee van ‘Genlias’, dij een groot gedailte van t laand omvat, is der veur de Grunnegers de webstee ‘Alle Groningers’. Webstee wordt steeds voller. Nou al binnen ale openboare akten van de börgerlieke stand op de webstee op te zuiken. Nait ales is openboar, veur geboorteakten mout je honderd joar wachten tot je hom bekieken maggen. Zo kin k de geboorteakte van mien Pa, dij in 1908 geboren is, al opvroagen.

De gegevens binnen bekind, moar schaande genog binnen der van de geboorteakten van Winschoot nog gain oafbeeldens op ‘Alle Groningers’ zet. Overliedensakte oet Scheemde van zien voader, dij ook in 1908 oet tied kwam, kin k wel bekieken. t Traauwregister duurt 75 joar veur je der in kieken maggen en de registers van minsen dij oet tied kommen binnen mag je noa 50 joar al inkieken. t Bevolkingsregister tot 1938 is openboar moar nait altied via t internet te bekieken, zeker nait van klaine gemainten. Din mout je noar t gemaintehoes. Moar van grote ploatsen as Amsterdam en Alkmaar b.v. binnen ze wel op internet te vinden.

En nou dwoal k, nou k mit de VUT bin, dus over t internet, zuik op ‘Alle Groningers’ en op ‘Genlias’, moar ook op aandere webstekken noar mien veurolders en aanverwanten. Dik 7000 minsen zitten der in. t Mooiste vin k, dat zoveul te daiper k in de bewoners van n dörp aan t groaven bin, de femiliebanden van d’inwoners onder mekoar veur n dag kommen. t Gezegde dat wie aalmoal femilie binnen het wel n kern van woarheid. Zo kom ik in mien femiliereloatsies ook n Blaauw tegen dij weer femilie is van Jan Blaauw, dij Kreuze mit de wereld in holpen het en dij net as tekstredacteur oafschaid nomen het. Dou wie as lutje beudeltjes mekoar veur t eerst tegenkwammen op kleuterschoule, wozzen wie doar niks van, wie dochten doar nait ains aan. In mien genealogie zitten nog meer verrazzens. Mien Pa zien voader kwam oet tied in t zulfde joar van mien Pa’s geboorte. Zien moeke mos weer veur dag en nacht noar boer en Pa wer oetbesteed bie zien moeke’s olste zuster, Sientje Maaijer in Midwolle. Noa vaaier joar, in 1912, traauwde zien moeke vannijs. Zien staifvoader wer Haarm Haarms, oet Noapels bie Kloosterholt, n keurege jongeman dij bie t spoor waarkte as wegwaarker. Meschain het der familie west dij der wat van wos, moar k heb der nooit aine over heurd dat mien Pa zien staifvoader ook zien achterneef was. (t Was wel mien laifste Opa!)

Veurnoam Beno kom je ook nait ale doagen tegen. n Echte Grunneger zegt din ook Bene en dat is sekuur de noam woar Beno van oaflaaid is. Nou lopt der in Stad een beboarde jongkerel rond dij voak op radio en TV is te heuren of te zain, omreden hai wait hail veul van de historie van Stad. Ie hebben t al roaden, k bedoul Beno Hofman. k Heb hom ais een stroombraifke stuurd om te vroagen woar hai zien veurnoam aan te danken het. En joa heur, wie hebben Hindrik Benes Bulthuis oet Heveskes as gezoamenlieke veurolder. Dat was al veur de Fraanse tied. En oet t patroniem Benes (Zeun van Bene) konnen wie din ook direct oaflaiden woar onze veurnoam vot komt. En wie binnen nait de ainegste Beno’s in de femilie, der binnen nog meer. En dat lu, dat vin k nou d’allermooiste kaante aan t oetvogeln van de femilie. En k kin t nou aal vanoet mien stoul veur de computer doun. As k din dink aan aal dij lu dij vrouger op pad gingen bie gemainten en de archieven langs din heb k bewondern veur t deurzettensvermogen van dizze lu. Vergeleken mit sommigen bin ik ook moar n amateurtje. Der binnen der dij der nog veul daiper in doeken, in d’archieven van de gerechten, in de huwelijksbieloagen en de huwelijkscontracten van vrouger. Want traauwen ging vrouger voak nait allain oet laifde moar voak ook om geld en laand en macht. Zo binnen al genealogien publiceerd van veurnoame Grunneger landoadel, van bewoners van boerenploatsen op t Hogelaand en in t Oldambt.

Moar ale Grunnegers kommen nait altied oet Stad of Pervinzie. Veurolders van mien moeke’s kaante, de familie Ever(t)s, kommen oet Stoapelmoar in t Raiderland aan aner kaant grup. Net as de femilie Haarms, de twijde man van mien opoe. Der was dou bliekboar n beulde kontakt tussen de bewoners van de grinsstreek. En zo kon t gebeuren dat n jongkerel oet Stoapelmoar ging traauwen mit n wicht oet Bennewolle. Of oet Nij Beerte of Schanze. En vergeet ook nait de hannekemaaiers en de kiepkerels dij hier hangen bleven of n zoak begonnen. En aal dij lu dij as waarkvolk aan t vervenen slougen op t Hoogezaand, in Sapmeer, Veendam, Wildervank, Pekel, de Knoalstreek. Lu kwammen overal vot, tot oet Rusland en de Baltische stoaten tou. Multi-culti is gain oetvinden van tegenswoordeg, al willen wie dat wel ais vergeten vandoag de dag.