Gehaaim van de juvver
Lapjeskoopman was op n mörgen, begun 1940, bie schilder Jans aan deure komen mit n wonderliek verzuik. Wol stommegeern, dat Jans veur hom wat opbaargen zol, veur zolaank as oorlog duurde. Engeland en Fraankriek muiken zoch ja al op, om dij movven n halt tou te roupen en weer over gruppe te joagen. Dochde nait, dat t veur laank wezen zol.
In haand druig e n kovver, dij zo te zain wel zwoar wezen mos. Achterop fietse har dij kerel t hierheer sleept. t Zwait ston hom veur de kop. Jans nuigde hom in koamer, woar dij kerel sikkom smeekte, hom te helpen. t Was ja mor veur tiedelk, zodroa t ainegszins meugelk was, kwam e t zwikkie weer ophoalen. Jans en de vraauw keken mekoar ains aan, woarnoa Jans hom beloofde wel op zien kovver pazen te zellen. Koopman vloog hom van dankboarhaid zowat om haals. Wol gain kovvie, of aans wat. Wol zo rad as t kon weer op hoes aan. Mos nog n haile bult regeln aleer ok hai, zoas e t zee, ‘onder woater’ göng. Noam het e nait zegd. Verdween in nacht, veurdat ze wieder ok mor wat zeggen konnen. Doar zaten zie nou mit n onbekende kovver, woar wel t ain en aander in zitten zol.
Groag haren zie evenpies keken wat of der in zat, mor kerel har meschain wel opzeddelk kovver op slöt doan en sleudel bie zoch stoken. Mensen binnen aans ja bliksems nijsgiereg en haren verlaaiden wizze nait weerstoan kinnen. t Schildersechtpoar was der euvel mit aan. Omreden dat twij nog aaltied meer waiten as ain, vruig e voader om road. Votdoadelk göng voa mit noar overkaande. Kovver wer aan aal kaanten bekeken. Optild, der aan roken, mor naargens n taiken of aanswat, dat heur nijsgiereghaid wieder bevredegen kon. Man, man, wat ja n boudel! Hou mos Jans doar nou mit aan. Woar kon e kovver t beste verstoppen? Kelder, kaaste, zolder, zölfs onder bèrre wer keken, of doar gain stee veur gehaaimzinnege kovver was. Aal plekjes werren wogen, nog ains wogen, mor aaltied te licht bevonnen.
Kerel nog ains aan tou. Kerel har heur mooi opzoadeld mit n groot probleem. Wel wait, wat inhold is. Stommegeern wollen zie in kovver kieken, mor koopman speulde op wizze en har doarom sleudel mitnommen. Wel wait, zaten der wel golden veurwaarpen en weerdepepieren in. Onder mekoar hebben zie doar beheurelk over rezenaaierd. Mor t was en bleef n gehaaim, woar zie t mit doun mozzen. Doch zaten zie der goud mit in moage.
As dij lamstroalen van Duutse soldoaten der achter komen, dat Jans dit fertuut in bezit het, kommen zie heur vast mit n bezuikje vereren. Doar was e niks groots op. Dij lu kon je t beste mor zo wied meugelk van de keet holden. Stel je veur, wat dij soldoaten mit dij gevoarelke geweren doun zollen, as zie in smiezen kregen, wat der in kovver zat. Ok voader kon heur nait roaden. Was vermoudelk bliede, dat Jans en nait hai mit dit roadselachteg veurwaarp opzoadeld was. Zel noa n “weltrusten en t beste der mit”, wel òfdropen wezen. Achteròf n gekope menaar om t vroagstok op heur bordje te leggen. Dij haile nacht hebben baaident gain oge dichte kregen. Jans luip deur koamer te iesbeern. Vraauwlaif lag achter heur buusdouk wat te jaainen. Mensen nog tou. Dat heur zokswat nou overkommen mos. Smörgens wazzen zie van ain ding overtuugd, dij kovver mos zo rad meugelk t hoes oet. Veurlopeg lag kovver under bedstee in eerappelbewoarploatse. Dij dag haren baaident rust noch duur. Jans kreeg zowat gain droppel vaarve van kwaaste en Grietje luip tientallen moalen trap op en dele. Net as of zie heur aai nait kwiet kon. Gounent konnen makkelk zeggen, dat man aaltied veur zien noaste kloar stoan mos, mor in dit geval zag Jans zien noaste t laifste hail wied vot.
Aanderdoags hebben zie noa t waarm eten gezoamenlek mit mien ollu ‘crisisberoad’ holden. n Haile rits meugelkheden werren op toavel legd en der net zo rad weer òfveegd. Noa n slode kovvie en veur de manlu n heldertje wazzen zie der oet. t Beste kon man dij vermaledijde kovver bie kerke begroaven. Gain hoane dij doar noar kraaien zol. Zo zegd, zo doan. In veurnacht göngen twij donkergeklaaide manlu op pad. Kovver in n jutezak tussen heur in. Jans har oet dainst n schopke mitnomen, dij nou meroakels goud dainst doun kon. Helden vuilden dizze baaide schietienboksems heur nait. Ok al deden zie n hail belangriek stokje verzetswaark. As t ais kon, zollen dij Pruzen heur klaauwen nait op dit onderpaand leggen kinnen.
t Was n gelok bie n ongelok dat zo duuster was en t weer wat grienderg. Doodstil slopen zie bie hege langes tot ze bie ingang van de olde juvver stoan bleven. Thoes haren ze, krek as of n militaire operoatsie betrof, aal tot in details deurnomen. Gain twievel meugelk. Liek veur kerkdeure muiken ze halt. Jans draaide zoch n kwaartslag om en net as vrouger op schoulplaain mat hai mit zien klompen persies viefentwinneg vouten òf. Voa controleerde dat deur haalfzacht mit te tellen. Aan t ende muik Jans pas op ploats, draaide weer n kwart en weer göng t verdan. Ditmoal viefteg vouten. Dou e oetteld was, mesjeerde hij noar kerkmure.
Noast n steunbere gruiven ze n daipe koele, wat nog hailemoal nait mitvuil, omreden dat der veul puun onder t gras verstopt was. Noa n hoop gepoest en gestèn, was t graf veur heur pesjent kloar.
Mit zak en aal hebben ze t n veurlopege rustploatse geven. Hail wat gezwinder as op hinweg binnen zie weer thoes komen. Missie volbrocht! Gain mens zain. Der kraaide gain hoane meer noar. t Twijtal was dik tevree mit òfloop van heur kerwaai. Zie hebben der nog n poar op nomen. Was goud veur de kolde wer der beweerd, of zellen ze heur zenen op dizze menaar weer wat op stuur zain te kriegen.
Kovver was goud verstopt, n loze kerel dij t doar zöchde en von. Goandeweg de oavend brochde aal t geteut Jans doch weer aan t twieveln. Dij jeude har wel zegd, dat t mor veur n pooske was, mor stel je ains veur, dat t moanden meschain wel joaren duurde, veurdat dij kerel zien onderpaand weer ophoalen kwam. Kovver mog din wel op n dreug plekske liggen, mor as dij doar n haile zet liggen mos, wer zie wel aanvreten deur k wait nait aal. Jans en de vraauw haren as rechtmoatege rentmeesters weer genogt prakkezeerstof veur n poar doage. Gain mens kon heur in dizze aangelegenhaid roaden. Hou e t ok wendde of keerde, Jans bleef der mit zitten.
Aanderdoags, dou hai in kerke wezen mos, om doar t plefon te schildern, kreeg e n ingeven. Jans was nait bepoald n held en duurde nait recht op zo‘n hoge trabbe. Doarom mos e aan boetenkaante mit n ledder noar boven om doar t boetenwaark te doun. Doar har e aal tied en meugelkhaid wat in rondte te koekeloeren. Doar was t ok, dat hij n onnuur idee kreeg. Dou zien moaten al laank en braid op hoes aan wazzen om zoch achter moekes pappot te schoaren, gruif Jans zien schat weer op en noa n hoop gewruit, wurgde hai dat zwoare fertuut ongezain noar boven. Doar har Jans n doalders plekje vonnen, woar zien ‘lainstok’ tot in lengte van doagen tumeg en vaaileg liggen kon. Gain daif of Pruus dij doar zuiken zol. Allènt zien oldske het e der over verteld. t Ainege wat heur voader der van mitkregen har, was, dat kovver mit inhold n nuver stee vonnen har in schaive juvvertoren van kerke.
Noa d`oorlog was der nooit vroage noar kovver komen. Touglieks mit miljounen aandern was aigender van eerdbodem verdwenen. Jans was der nait meer om ploats aan te wiezen. Was in t leste oorlogsjoar deur verroad oppakt en har t nait deurvertellen kind. Zien vraauw en kinder wollen mit dij haile geschiedenis niks te moaken hebben. As t woar is, wat mien voader hier in t boukje schrift, mout dij kovver nog aaltied in kerke liggen. n Mooi spoarpotje veur male tieden. Doe wicht, kikst ja doagelks oet op juvver. Ast zundag in kerke zitst, moust mor goud in rondte kieken. Doarboven ligt ja nog aaltied n grode schat. Meschain komst nog wel ains achter dat grode gehaaim.” Underhaand was t kovviedrinken doan. Kouke zat in n aandre deuze en ol juf was aan bèrre tou.
Oet t bouk ‘Getwiende droaden’
