Bevrijden

Midwolle wer op zundag vieftien april viefenvatteg bevrijd. Op dij mörgen zaggen lu op Kikkerpolder (Zuiderweg) onze vlage al op Scheemder toren wappern. Duutsers zaten dou nog op Laange Zuudwenden in slootswale en dou ze nijsgierege mìnsen zagen op Kikkerpolder, mien Pa ston der ook bie, schoten ze ook nog op t volk dat vol verwachten noar Scheemder toren keek. Even loater trokken ook allerleste Duutse soldoaten over draaibrogge over t Nij Kenoal veur t hoes van mien ollu laangs noar t oosten. Dat deden ze al wel vattien doage, zowat elke nacht op alles wat rieden kon (fietsen) of te berieden was (peerden). Dit zollen de leste Duutsers wezen. Pa en Moe wazzen doodsbenaauwd. Zollen ze brogge toch nog springen loaten? Grode winkelroeten stonden in elks geval in kisten vuld mit stro in schure, noast Edo de Jong, de kolenboer. Zien bestelwoagentje en roamen wazzen mit planken dichttimmerd. Poar doagen doarveur haren Duutsers wel om brogge toulopen, mor springstof haren ze dou nait
aanbrocht. Ook haren ze woagens vol munitie in daip flikkerd, munitie dij loater bie t oetbaggern van daip hail veurzichteg oet bakjes van baggermeulen hoald wer en deur de “mijnopruimingsdienst” ophoald wer. Om hoaverklap ston dou t haile spultje weer stil. Ol draaibrogge, dij ook in mai vatteg nait opbloazen was deur Nederlandse soldoaten, ging ook nou de locht nait in. Spaigelroeten bleven huil. t Wer ven stil in Midwolle, veurdat de Polen mit heur zwoare Engelse tanks binnentrokken.

Dat Duutsers benoam snachts bie pad wazzen, kwam omreden ze overdag grote kans laipen beschoten te worren deur Geallieerde jachtvlaigtugen. Ook in Midwolle was locht in dij leste oorlogsdoagen nait vaaileg veur het op weg noar de Heimat deurtrekkende Duutse leger of wat doar nog veur deurgoan mos. n Haile bult soldoaten haren al nait ais meer n geweer. Ol heer was in dij tied bie zien pleegollen aan Hoofdweg op houk van Kikkerpolder in n boom klommen om wat takken veur brandholt oaf te zoagen, dou der n Duuts autootje mit wat officieren derin over Hoofdweg richten draaibrogge ree. Autootje was nog mor net veurbie of der kwam zo’n joager mit dunderend geweld aanbroe zen en begon op t autootje van officieren mit ale mitrailleurs te schaiten. Koegels floten ol heer zowat om oren, vertelde loater.

t Autootje was net in S-bocht bie boerderij van Stikker aankommen en was n makkelke prooi veur piloot van t vlaigtuug. Duutsers wizzen nait hou haard ze der oet kommen mozzen. Ze zöchden gaauw dekken achter boerderij en mozzen lopend wieder, t autootje was n rokend wrak worren. En Pa? Dij vertelde dat e nog nooit zo haard tou n boom oetkommen was.

t Verhoal gaait ook dat mevrouw Zielker, dij op boerderij aan Hoofdweg even veurbie Kikkerpolder woonde, van dat leeg overvlaigende en oet ale mitrailleurs schaitende vlaigtuug zo schrokken is, dat ze op dijzulfde dag nog (9 april 1945) t leven schonk aan heur dochter Lideke. Dij loater ain van mien klasgenootjes worden zol en woar ik en aander buurkinder veul mit op boerderij speuld hebben.
Dij zundagmiddag trokken geallieerden mit zwoare tanks en Jeeps vanof Scheemde t dörp in. Tot mien moe heur stomme verboazen spraken heur bevrijders ook Duuts. Het wazzen Polen dij perbaaierden zok in t Duuts verstoanboar te moaken. Heur hoofdkwartier kwam op Ennemoabörgh. Deur t haile dorp rolden ze telefoonkoabels oet veur heur verbindens. Zulf wollen dizze Polen niks laiver as direct deurrieden noar Duutsland, doar konden ze de boudel wel “ausradieren”, in Holland mozzen ze veul te veurzichteg opereren noar heur zin. Dou Midwolle en Oostwold bevrijd wazzen, werren ze beschoten vanoet de Duutse * FLAK batterijen aan de Eems (Fiemel) en de Dollard (Dollard Süd) (loater bekend worden as het Ambonnezenkamp in Carel Coenraadpolder). Dij batterijen hadden zwoar luchtofweergeschut, woar ze ook gewoon mit over t veld schaiten konden. t Hammerk kwam al gaauw in vuurlinie te liggen en bevolken mos moaken dat ze weg kwammen. Mien Opa en Opoe en wat oomkes en taantes van mien moe mit kinder kwammen bie ons terechte. t Haile hoes vol evacué’s en mien moe in de achtste moand. Wat n boudel. En dat zol nog even duren ook. De batterijen aan de Eems en Dollard zwegen pas dou Duutsers in de “Pocket Delfzijl” zok op twij mai viefenvatteg overgaven.
Veurzichtjes aan moggen Hammerkers weer noar hoes. Mien moe heur jongste zuster, dij dou nog nait traauwd was, bleef nog n zetje in Midwolle hangen. In Scheemte was ze in oorlog n schiere jong tegenkommen woar ze noa bevrijden zo gauw as ze n hoes vinden konden mit traauwen wol. t Was mor goud dat ze bleven was, want dou ik mien komst aankondigde, lag mien Pa mit longontsteken op bèrre. Taante hailp mit bie bevalen en omdat Pa zaik was, mos ze mie ook nog aangeven bie Börgerlieke Stand. ’t Het der wel om bantjed of ik op de dattiende of de vattiende geboren zol worden. Moar ik was dou al goud in tied rekken; verjoardag op de dattiende? Dat nooit, da’s vroagen om problemen. Vattien Juni om vieftien minuten noa middernacht kwam ik op wereld. Dokter kreeg hoast gain tied om mie en mien moe fesounlek te verzörgen, want n aandere Midwolmer ston om d’hoaverklap in deure mit de dringende boodschap, dat dokter gauw kommen mos, want ook zien vraauw ston op punt van bevalen. Main dat jong van Smit moar n haalf uurtje loater op wereld kwam as ik. Amtenoar van börgerlieke stand zolt nog drok kriegen, wie wazzen ja nog mor t begun van de bébie-boem.
Zo kwammen der in Midwolle in dat leste oorlogsjoar en het joar van bevrijden op bai de legere schoulen twij klazzen vol jonge kinder. Aiglieks eerste noa-oorlogse gene- roatie, al binnen der n poar van mien loatere klasgenoten nog net veur t enne van oorlog geboren.
Vair joar loater, noa veul flezzen mit bébievoeding, pap, eerste eerappels mit gruinte en vlees en n bult slikkerij as sokkeloa (repen van van Houten oet Pa zien winkel) en puten vol baaltjes of swaarde drop kwam der n enne aan ons vrije kinderleventje, al moggen sommegen van heur ollu nog twij joar bie hoes lopen. Leerplicht begon pas as ie zes joar wazzen. Ik mos noar schoule. Eerst noar kleuterschoule, dou noar grode schoule. Doar goan wie t n aander keer over hebben.

*FLAK – Flugzeug Abwehr Kanone

Ol Pekel, juni 2008